دین و توپلوم (8)
کوره‌سل‌لشن دونیادا یاشایان فردلر اولا‌راق کوره‌سل‌لشمه قارشی‌سین‌داکی دینی دگرلر
دگر‌لی اوخورلار!
کوره‌سل‌لشن دونیادا یاشایان فردلر اولا‌راق کوره‌سل‌لشمه قارشی‌سین‌داکی دینی دگرلردن بیر آز بحث ائتمک یئرینده اولا‌جاق.
کوره‌سل‌لشمه هر گئچن گون یئنی آچیلیم و تجروبه‌لر ایله مؤوجود قورولوشونو داوام‌لی بیر شکیلده گلیشدیرمکده‌دیر. سرعتله کوره‌سل‌لشن دونیادا یالنیز اجتماعی قوروم‌لار دئییل، قوروم‌لارا یؤن و بیچیم وئرن ایلکه‌لر، دگرلر و توتوم‌لار دا سرعتله دییشمه‌یه باشلامیش‌دیر. مدنی کورهسللشمهنین ان اؤنم‌لی دینامیکلریندن بیری، دین و دینی مدنیتین تأثیر ساحه‌سینده اولان قونولاردیر. کوره‌سل‌لشمه بیر طرف‌دن بیلگینی اؤزگورلشدیریپ، پایلاشیمی آسانلاشدیرارکن؛ اؤته یاندان فرق‌لی‌لیک‌لری، ائشیدسیزلیک‌لری، ایش‌سیزلیک، اومودسوزلوق، دیشلانما کیمی اجتماعی پروبلئم‌لری اؤنم‌لی اؤلچوده آرتیریر. کورهسللشمهنین بوتون بو منفی جهت‌لری ایله بیرلیکده منفت، بؤیومه کیمی اقتصادی باخیش آچیسینا قارشی دین، داها مرحمت‌لی و دوستجا بیر یاناشیمین تملینی اولوشدورابیلر .
دین‌لرین هارداسا هامی‌سی، ائورنسل تئزلره/دونیا گؤروشونه صاحب‌دیر. دین‌لر بو تئزلرینی ائورنین/کائناتین بوتونونه ائشیتدیرمه‌یه چالیشیرلار. بو باخیم‌دان دین‌لر، اؤز دگرلرینی انسان‌لارین هامی‌سینا چاتدیرما یولوندا کورهسللشمهنین تکنولوژی ایمکانلاریندان ایستیفاده ائدیرلر. بون‌دان اؤترو کوره‌سل‌لشمه، دینی یایما فعالیتی‌نین شکلینی دییشدیرمه، سرعتینی و تأثیرینی آرتیرما ایشله‌وی گؤرور. بورادا دین ایله کوره‌سل‌لشمه آراسیندا قارشی‌لیق‌لی بیر دایانیشما سؤز قونوسودور. کوره‌سل‌لشمه، دین آنلاییشی‌نین ساغلیقلی بیر شکیلده گلیشمه سینه مثبت قاتقیلار ساغلایابیله‌جگی کیمی، بعضی آیرینتیلاریندا دییشمه‌سینه و یئنی‌دن شکیللنمه‌سینه ده یول آچا‌بیلمکده‌دیر. مثلا کورهسللشمهنین دین اوزرین‌دکی ان اؤنم‌لی تأثیرلرین‌دن بیری، دینی کوره‌سل بوتونه چئکه‌رک گئچمیشده قایناشمیش اولدوغو گله‌نکدن اوزاقلاشدیرماسی و اوتانتیک‌لیگینی ایتیرمه‌یه باشلاماسی بونا اؤرنک اولا‌راق وئریله‌بیلر.
دین، سوسیو - مدنی کیملیک کاتگوری‌لری‌نین معین ائدیلمه‌سی و قورونماسیندا اؤنم‌لی بیر ایشله‌وه صاحب‌دیر. کوره‌سل مدنیتین داشیییجی‌لاری ایله قارشیلاشان توپلوم و یا فرد اؤنجه اؤز کیملیگی‌نین بلیرلنمه‌سینده اؤنم‌لی بیر قونوما صاحب اولان دینه مراجعت ائدر. بعضی آراشدیرماچی‌لار کوره‌سل‌لشمه پروسسینده دینی، عمومیتله مدرنیزمه کؤکدن‌چی/رادیکال بیر تپکی اولا‌راق گؤرور. بو گؤروشه قیسما قاتیلماق ممکن‌دور. نئجه کی کوره‌سل‌لشمه و یا کوره‌سل‌لشدیرمه سوره‌جینه هر قورومون عینی دوزاژدا قاتیلماسی گؤزلنیله‌بیلمز.
گونوموز توپلوم‌لاری‌نین ان دقت چئکیجی اؤزللیک‌لرین‌دن بیری، هؤرگوت‌سل ائتکینلیکلرین حیاتین هر ساحه‌سینه یاییلماسی‌دیر. بون‌لار دونیانین هر یئرینده اجتماعی و دینی حیاتی آیری آیری شکیل‌لرده ائتکیلر. بیر دینی اورگانیزاسیونون مشروعیتینی ساغلاما قونوسوندا اورگانیزاسیون عضو‌لری‌نین ساییسی بؤیوک رول اویناماقدا‌دیر. آنجاق کوره‌سل‌لشن دینی هؤرگوتلرین ائتکینلیک‌لری، ایچینده یاشادیق‌لاری اؤلکه‌نین اجتماعی شرط‌لرینه گؤره شکیللنمکده و اونا اویارلاناراق یئنی‌دن یاپیلاندیریلماقدا اولدوغو گؤرولر. بیر باشقا آچیدان باخدیغیمیزدا بو وضعیت، کورهسللشمهنین قورومسال دینی دییشیم اوزرین‌دکی تأثیری‌نین سومود گؤسترگه‌لرین‌دن بیری‌دیر. بورادا بو قونو بیلینمه‌لی‌دیر کی، دؤولت اوتوریته‌سی دینی فعالیت‌لری چوخ محدودلاشدیرمایا چالیشسا، طبیعی اولا‌راق وطنداش مؤوجود احتیاج‌لارینی فرق‌لی شکیلده قارشیلامانین یول‌لارینی آختارا‌جاق .
داوام‌لی دییشن، گلیشن و فرق‌لی‌لشن توپلوملاردا دینی آنلاییش دا دییشیر، گلیشیر و زامانا اویوم ساغلاییر. بونونلا بیرلیکده دین‌لر توپلومون شکلینی آلماغی سینایار. بو سببله کوره‌سل‌لشمه ایله بیرلیکده دییشمه‌یه اوغرایان، باشقا سیستم‌لر کیمی ائورنسل بیر اولقو اولان دین قورومونون دا ائتکیلنمه‌سی تاریخده اثبات ائدیلمیش بیر وضعیت‌دیر. بو سبب‌دن زامانلا یوزلاشان دین قورومونو یئنی‌دن اینشا ائتمک اوچون توپلوملارا حضرت آدم‌دن بویانا بیر چوخ پیغمبر گؤندریلمیش‌دیر. اگر دینده دییشمه و پوزولما اولماسایدی تاریخین بللی دؤنملرینده انسان‌لارا یئنی پیغمبرلر گؤندرمه‌یه گرک اولمازدی.
دین اینسانلیغین باشلانغیجین‌دان بری کورهسللشمهنین/کوره‌سللشدیرمه‌نین ان اسکی آنجاق ان تأثیرلی ندنی اولا‌راق ایفاده ائدیلیر. بعضی سوسیولوگ‌لارین ایفاده ائتدیگی کیمی، مدرن دؤنم دینین اجتماعی ساحه‌دکی تأثیرینی ضعیفله‌دیر . بو پروسس عمومیتله دینی، فردلرین ویجدان مسئله‌سی اولا‌راق گؤره‌رک فردی ساحه‌یه ایته‌له‌یر. دینین یالنیز بیلگی سویه‌سینده قالماسی، جمعیتده لازیم اولان تأثیری گؤسترممه‌سی و یا دینی یئتکینی تمثیل ائدن شخص‌لرین اعتبارلی‌لیغینی ایتیرمه‌سی، یوخاری‌داکی گؤروشون دوغولماسینا یئر حاضیرلامیش‌دیر. آنجاق مدرنلیک دارتیشما‌لاری ایچری‌سینده اولوشان دینین یوخ اولماغا باشلایاجاغی ادعاسی ایسه کوره‌سل‌لشمه پروسئسی ایله بیرلیکده گئچرلی‌لیگینی ایتیرمیشدیر. مدرن دؤنمدن فرق‌لی اولا‌راق کوره‌سل‌لشمه پروسسی بیر طرف‌دن سکولارلاشمایی ایچریرکن اؤته یاندان ده گله‌نک‌سل دین‌لرین جانلانماسینا و یئنی دینی حرکت‌لرین دوغولماسینا یول آچا‌جاق سوسیو-مدنی زمینی حاضرلایا‌جاق. کوره‌سل دؤنمده ایتن، آنلام‌سیزلاشان فردین آماج، ایلکه، ایده‌آل یوخ‌لوغونون دینین جانلانماسینا یول آچدیغی گؤرولور. بونونلا بیرلیکده گئچمیشده دین ایله مدرنلیک آراسیندا وار اولدوغو سانیلان چاتیشما و اویومسوزلوغون بو گون اولمادیغی ایفاده ائدیلیر.
چئشیدلی مئدیا آراج‌لاری تکنولوژیسی سایه‌سینده توپلوم، آچیق بیر توپلوم حالینا گلدیگین‌دن، کوره‌سل‌لشمه پروسسینده دینی چئشیدلی‌لیک مسئله‌سی ده، توپلومسال بیر گرچگلیک حالینا گلمیش‌دیر. داها آچیق ایفاده ائده‌جک اولساق کوره‌سل‌لشمه، دینی چئشیدلی‌لیک مسئله‌سینده، عینی دینه منسوب مختلیف مذهب و گؤروش صاحب‌لری آراسیندا اولدوغو کیمی باشقا دین‌لر آراسیندا دا چوخولچولوغو/پلورالیزمی اؤنه چیخارمیش‌دیر. حتی بو سوره‌جده بیر طرف‌دن فرق‌لی توپلوملار اؤته طرف‌دن ده فرق‌لی دین‌لر بیر بیرینه بنزر حالا گله‌بیلر و کوره‌سل‌لشمه، دونیایا کوره‌سل بیر دین حاضرلاما پروژه‌سی اولا‌راق گؤروله‌بیلر. مؤوجود دین‌لرین اصیل قایناغیندان ساپما‌لاری بو سوره‌جده سرعت قازانابیلر. بو آچیدان باخیلدیغیندا، کورهسللشمهنین انسانلیغا دگرلرینی، اینانج و آیین‌لرینی اؤزونون تعیین ائتدیگی سانکی یئنی بیر دین سونمایا چالیشدیغینی سؤیلمک یانلیش اولماز. بو یئنی دین، یا مؤوجود دین‌لرین تمل دگرلری‌نین ایچی بوشالدیلا‌راق و یا یئنی‌دن یوروملانا‌راق یا دا تامامیله یئنی دگرلر قویماق صورتیله اولوشدورولور. تقدیم ائدیلن بو دینین اساس‌لاری‌نین تبلیغچی‌سی اولا‌راق دا مئدیا ایستیفاده ائدیلیر. کوره‌سل‌لشمه و دین ایلیشکی‌سینده مئدیا، ان اؤنم‌لی قاورام‌لاردان بیری‌دیر. ایله‌دیشیم تکنولوژیسی وئری‌لری‌نین بوتونو آنلامیندا گؤرسل و یازیلی مئدیا، گونوموزده دینی تجروبه‌نین مرکزینه یئرلشرکن، دین ده مئدیا مدنیتی‌نین مرکزی بیر عنصرو حالینا گلیر.
ایلگیلی‌لی خبرلر
بو‌لاری بیلیرسینیزمی؟ (13)
تورکیه‌نین ایلک قاپا‌لی موبادیله مرکزی‌نین ایستانبول‌داکی کاپالیچارشی اولدوغونو بیلیردینیزمی؟