Törkiyä, Awrupa häm terrorçılıqqa qarşı köräş

Törkiyä, Awrupa häm terrorçılıqqa qarşı köräş

Törkiyä ilbaşı Räcäp Tayyip Ärdoğan häm premyer-ministr Binali Yıldırım 12nçe noyabr’ könne Törkiyäneñ tönyağındağı Sakarya şähäreneñ keçkenä qasabası bulğan Arifiyädä ber cänaza cıyında qatnaştılar. Ministrlar, cirle citäkçelär häm meñnärçä watandaş da anda ide. Märxümgä soñğı tapqır xörmätlären citkergändä matäm êçendäge keşe törkeme terrorçılıqqa qarşı şiğarlär äytte.

Bu waqiğa könbatış mediasına çağılmadı. PKK terror oyışması tarafınnan wazifa urınında höcümgä duçar qalğan Törkiyäneñ könyaq-könçığış vilayäte bulğan Mardinneñ Därik ilçäse idarä başlığı Möxämmäd Fatix Safirtürk xäläl cefeteneñ qayğı-xäsräte turında bernindi Awrupalı räsmi zat açıqlaw yasaması.

Bernindi Awrupa Berlege komitetı PKKnıñ sistematik bularaq oyıştırğan terror höcümnäre häm anıñ media belän säyäsättäge xuplawçıların tikşerü häm ğayepläw öçen cıyılmadı. Bernindi Awrupa Berlege ilçese bu cänaza cıyınında qatnaşmadı yäisä Safitürk ğailäseneñ qayğısı belän urtaqlaşuın işetmädek.

Bu yıllar buyı küzätelgän qurqınıç küreneşneñ qabatlanuıdır. Awrupalı räsmi zatlar PKK terror oyışması höcümnären ğayeplär öçen yarım açıqlawlar yasıy, läkin alarnı xuplawçılar turında bernärsä dä äytmäslär. PKKnı legalläşterergä häm kütärep cibärergä tırışuçılarğa qarşı êşkä kereşkän xökümätne tänqitlär öçen kübräk waqıt sarıf itälär. Xalıqlarnıñ demokratik partiyase HDP Parlament äğzaläreneñ häm alarnıñ media organnarınıñ PKK höcümnären, bombalı transport çaraların, intixar höcümnären häm maqsatlı höcümnären ğayepläwçe ber genä dä açıqlaw yasamawları çınbarlığı xaqında söyläşüne naçar dip äytälär. Awrupa Berlegeneñ PKKnı terror oyışması bularaq bäyäläwen citkerälär, läkin PKK agentları häm propagandaçılarınıñ terror oyışması öçen Awrupada êşçänlek başqaruına, aqça cıyuına, yaña terrorçılarnı oyışmağa quşuına, ideologiyaseneñ porpagandasın yasawına, Bryusselda häm milli mäcleslärdä oyışma mänfäğatläre öçen lobi êşçänleklären alıp baruına röxsät birerlär. Awrupa Parlamentı häm Awrupa başqalaları prospektlarında PKK bayraqların här kürgän çaqlarında Awrupada yäşäwçe Törkiyä watandaşlarınıñ käyefen töşeräçäk näticälär yasıylar. Monıñ cawaplısı kem soñ?

AQŞ däwlät başlığı Barack Obama citäkçelegeneñ dä PKKnıñ Süriyädäge törkeme bulğan Demokratik berlek partiyase PYD häm qorallı törkeme Xalıqalarnıñ saqlanuı berlege YPGne “DEAŞ” terror oyışmasına qarşı köräştä xuplağanda monnan ayırması yuq. Terrorçılıq başqa terror oyışması belän ciñä alınmayaçaq çınbarlığına qaramastan AQŞ xökümäte PKKnıñ Süriyädäge törkemen qoral, kiräk-yaraq, belem häm küzläw belän täêmin itüne däwam itterä. Läkin Süriyädäge suğışnıñ igezäk canawarları Äsäd rejimı häm “DEAŞ” terror oyışmasına qarşı köräş alıp baraçaq legal’ Süriyä oppoziśiyaçel’ köçlär bar. Törkiyä 24nçe avgust könne başlatqan Färat qalqanı operaśiyase şunı kürsätte: “DEAŞ” terror oyışmasına qarşı torunıñ tuğrılığı Süriyä xalqına tügel, PKKğa häm Kandil tawındağı citäkçelek üzäge bulğan köçlärgä qoral birüdän tağın da täêsirle häm legal’ yulı bar.

Awrupalılar HDP xalıq ışanıçlıqlarınıñ qulğa alınuların tänqitlägändä häm xaqlarında tikşerü yasamıyça waqiğa turında yarsulı açıqlawlar yasağanda çınında “Awrupa terrorçılıq mäs’äläsendä ikelätä standartka iyä” añ-fikeren qabat canlandırdı.

Çınbarlıq şuşıdır: qağılğısızlığı beterelgän qalğan xalıq ışanıçlıları mäxkämä qararlarına üz köçen kürsätmiçä açıqlaw yasarğa kitte. Läkin HDP xalıq ışanıçlıları mäxkämä qararlarına ap-açıq räweştä qarşı kilde häm PKK höcümnären ğayepläwne kire qaqtı.

Awrupalı säyäsätçelär süz irege diyep, terrorçılıqnı aqlawçılar yanında bulıp, Awrupada buluına ber dä röxsät birelmäyaçäk nigezne Törkiyägä terätergä tırışalar. Awrupa Berlege säyäsi oyışmalarınıñ häm milli mäclesläreneñ xalıq ışanıçlılarına Äl-Kaidä yäisä “DEAŞ” terror oyışmasın yaqlawları, terrorçı êşçänleklären olılap kürsätüläre häm mäxkämä qararlarına qarşı kilüläre öçen röxsät birüen küz aldına kiterä alasızmı? Şunduq qulğa alınıp, terrorçılıqnı xuplağannarı öçen xökemgä tartılırlar ide.

Tögäl êş başqarmıyça terrorçılıqnı ğayepläw faydasızdır. Häm Törkiyäne şaqtıy Awrupa keşeneneñ şundıy oçraqta üz ilendä başqaraçaq närsälärne yasağanı öçen tänqitläw isä ikeyözlelekter. Moña iñ yaxşı ürnäk tübändäge: 2012nçe yılda Greśiya Parlamentına tawışlarnıñ 6,9%ın cıyıp, kergän häm öçençe iñ zur partiya bulğan neo-Naśist, faşist Altın Şafak partiyase buldı. 2013tä partiya başlığı häm berniçä xalıq ışanıçlısı cinayät tä bulğan ğayepläwlär belän qulğa alındı. Ğayeple itep tabılsalar, törmägä utıraçaqlar ide. Bu barışta bez bernindi Awrupa Berlege räsmi zatınıñ bu säyäsi partiyağa qarata başqarğan xäräkäte öçen Greśiya xökümäten tänqitläwen kürmädek. Törkiyä ürnägendä isä ğayepläwlär terrorçılıqnı xuplaw belän bäyle bulğanı öçen tağın da awırdır. Törkiyäneñ Awrupalı häm Amerikan berlektäşlärennän terrorçılıqqa qarşı üz yanında buluların kötüe xaqqıdır.

Bu ikelätä standartnı nığıtqan başqa awır wazğiyätlär da buldı. 240tan artıq keşeneñ üleme belän näticälängän 15nçe iyul’ könge qanlı tüntäreleş kereşüennän soñ xökümät bu tüntäreleşne planlawçılarnı qulğa aldı. Awrupalı räsmi zatlar uñışsız tüntäreleş kereşüen ğayeplär öçen ber närsä äytkändä tüntäreleşçelärne ğadälätkä tapşırğan xökümätne tänqitlär öçen 9 närsä äytte. Awrupa berär yärdäm täqdim itteme? Tüntäreleştä qatnaşqan 9 ğaskäri Gresiyağa qaçtı häm haman da şunda. Yözlärçä bulmasa da, distälärçä şöbhäle keşe törle Awrupa illärenä qaçtı. Qulğa alu qararlarına qaramastan berär Awrupa ile bolarnı tapşırdımı? Aralarınnan berse Awrupa şähärlärendäge PKK yäisä Gülänçe qorılışlar xaqında küzläw mäğlümatı belän urtaqlaştımı? Törkiyäne çit il terrorçılarnıñ Süriyägä kerüenä röxsät birü belän ğayepläw moda bulğan waqıtlarda da bik äz Awrupa ile küzläw mäğlümatı belän urtaqlaştı häm Törkiyägä qarşı çıqqançı üz watandaşların kontrol’ itte.

Kiresençä, Törkiyädä cinayät başqarıp, xökemgä tartılğannarnı olılap kürsätü belän mäşğullär. Germaniya däwlät başlığı başqa ilneñ, AQŞ yäisä Franśiya mäsalän, törmä cäzası birelgän watandaşın üz İlbaşı sarayında qabul itärgä cör’ät itä almas ide.

Alman xökümäte Wikileakska xökümät mäğlümatların ireşterü belän ğayeplängän häm haman da Rusiyädä yäşerenüçe Êrik Snoudenğa waqıtlıça pasport birüne dä uylıy almas ide. Läkin Törkiyä turında süz barğanda monı başqara alalar. Awrupalılar PKK xuplawçıların Törkiyädä närsälärneñ buluın açıqlawları öçen üz cıyılışlarına çaqıra aluların uylıy häm soñınnan alarğa tayanıp, alğarış xisapların yazalar. Soñınnan Törkiyägä Awrupa Berlegenä quşılu söyläşülären tuñdıru yäisä çikläwlär qullanu belän yanıylar. Törkiyä bu qatıp qalğan ikelätä standartka reakśiya kürsätkän waqıtta da avtoritar, naçar möğamäläle, höcümçe, h.b. itep taswirlana.

Keşelär şuşılarnı işetep, kürä: Därik ilçäse başlığı Möxämmäd Fatix Safitürk üzennäñ soñ tol xatın häm ber bala qaldırıp, PKK terror oyışması tarafınnan höcümgä duçar qaldı. İkençe könne PKK media organnarı bu höcümne maqtadı. Häm bu açıqlawlar belän bäyle bularaq Awrupalı räsmi zatlardan bernindi ğayepläw kilmäde.

Bu borçuğa saluçı awıştır häm kirese bulırğa tiyeş. Yuğisä Awrupa ber millätne yuğaltaçaq. Törkiyä Awrupa Berlegenä quşılunı strategik maqsat bularaq bäyäli. Üsep kilüçe ike yaqlı bäylelek xökem sörgän dönyada Törkiyä-Awrupa mönäsäbätläre regional’ iminlek häm dönyaküläm totrıqlılıqnıñ açqıçıdır. Törkiyäneñ Awrupada häm Awrupa Berlege êçendä dusları bar häm bu duslar tawışların kütärep, Awrupanıñ xolqın bu mäs’älädä tärtipkä salırğa tiyeş. Vizasız säyäxät barışı 2013nçe yılda kileşü täêmin itelgän kebek näticälänep, tögällänergä tiyeş. Awrupa Berlegeneñ Törkiyä – Awrupa Berlege qaçaqlar kileşüeneñ ber öleşe bulğan finas cawaplılıqların cirenä citkerüe zarur. Berlekkä quşılu söyläşülärenä tizlek östälep, yaña başçalar açılırğa häm tämamlanırğa tiyeş.

Awrupalılarnıñ Törkiyä oçraşqan iminlek mäs’älälärenä kübräk iğtibar birüe zarur. Bolarnıñ Törkiyäne bulğanı qadär Awrupanı da qızıqsındıruın qabul itü kiräk.