PKK külägäsendä Törkiyä-AQŞ mönäsäbätläre

Törkiyäneñ häm Süriyä oppoziśionerlarınıñ Afrinnı “YPG” terrorçılarınnan çistartu öçen başlatqan “Zäytün botağı” xäräkäte berençe ayın uzdırğan bulsa, Törkiyä-Amerika Quşma Ştatları mönäsäbätläre AQŞnıñ terrorçılıqnı yaqlawçı totışı arqasında citdi räweştä qarşılıqlar êçendä. Törkiyä häm Süriyäneñ cir bötenlegen, häm dä üz milli iminlegen yanaw astında kürgän bulsa, Amerika Quşma Ştatları isä Süriyädä “PKK” terror oyışması belän bulğan kerle, pıçraq ittifaqın däwam itterüdä üzsüzle kürenä. İke NATO berlektäşe arasındağı kiyerenkelek soñğı waqıtta “terrorçılıqqa yaqlaw” arqasında citdi kriziskä kergän bulsa da, nigezdä uzğan çorlarğa barıp totaşqan citdi strukturalı, qorılış problemaları da bar. Ğaräp yazında alınğan törle poziśiyalar, Amerika Quşma Ştatlarınıñ Misır tüntäreleşen yaqlawı häm bar närsädän êlek 15nçe iyül’ tüntäreleş kereşüeneñ artındağı “FETÖ” qorılışı belän bulğan angajement – Törkiyä belän Amerika Quşma Ştatları mönäsäbätlären qaqşatqan wazğiyättä.

Tışqı êşlär ministrı Mäwlüt Çavuşoğlu Törkiyä-AQŞ mönäsäbätläre belän bäyle bularaq: “Mönäsäbätlärebez bik kritik noqtada. Mönäsäbätlärne cayğa salaçaqbız yäisä bu mönäsäbätlär tulısınça bozılaçaq”, - dip äytüe Törkiyä belän Amerika Quşma Ştatları arasındağı mönäsäbätlärneñ kilep citkän totışın kürsätä.

Amerika Quşma Ştatları tarafı Törkiyäneñ citdilegen añlamawda qarşı torsa da, Tışqı êşlär ministrı Mäwlüt Çavuşoğlunıñ Tillersonnıñ “DEAŞ” cıyılışında äytkän “Törkiyäneñ borçıluların añlıybız” süzlärenä tuqtalıp uzıp: “Bez monnan arı süzlärdän kübräk ğamällärne kürergä telibez”, - dip äytüe – Törkiyäneñ Amerika Quşma Ştatlarına toyğan ışanıçın yuğaltuın kürsätä, ayıruça birelgän, läkin totılmağan süzlärneñ ütälüen dä taläp itä, Amerika Quşma Ştatları Törkiyägä birgän süzlären ütämägän oçraqta Törkiyäneñ radikal’ qararlar qabul itäçägen äytergä bula. Amerika Quşma Ştatları berlektäşlek añlayışına turı kilgän adımnar yasap, Törkiyä belän mönäsäbätlärgä qağılışlı qayber adımnar yasasa da xätta, ike yaqlı ışanıçnıñ yañartıluı öçen ozaq waqıt kiräk bulaçaq.

Premyer-ministr urınbasarı häm xökümät süzçese Bäkir Bozdağ, Törkiyäneñ çige buyında tözelüe planlaştırılğan terror koridorı häm terrorçılıqnıñ däwlätläşterelüe proyektın tar-mar itäçäklären belderep: “AQŞ “PKK/KCK/PYD/YPG” terror oyışmaları mäs’äläsendä Törkiyäneñ iğ’tibarın çitkä yünältüdän waz kiçergä tiyeş, isemne almaştırıp terror oyışmaların häm terrorçılarnı yäşertä almayaçağın, bu räweşle çınbarlıqnı üzgärtä almayaçağın häm berkemne dä aldata almayaçağın belergä tiyeş. “PYD” häm “YPG”neñ terror oyışması buluın fäqätsez itep qabul itärgä, terror oyışmaları belän xezmättäşlegen häm terror oyışmalarına kürsätkän öyrätü, qoral, xärbi kiräk-yaraqlar, texnika häm başqa böten yärdämen beterergä, terror oyışmasına birgän qoralların cıyıp alırğa tiyeş”, - dip belderü yasadı.

Böten şuşı täräqqiyätlär xökem sörgän çaqta Amerika Quşma Ştatları däwlät särkätibe Tillerson Törkiyägä möhim säfär yasadı. İlbaşı Ärdoğan belän ozaq itep küreşep söyläşkän Tillerson xezmättäşe Çavuşoğlu belän dä ike yaqlı söyläşü ütkärde. Uzdırılğan söyläşülärdä taraflarnıñ ber-bersen strategik urtaq (partnyor) bularaq kürüläre raslanğan bulsa, Törkiyä tağın ber märtäbä Amerika Quşma Ştatlarına taläplären citkerde. Münbiç belän bergä Süriyäneñ tön’yağına qağılışlı söyläşülärne alıp baru mexanizmın buldıru qararına kilende. Fäqät Törkiyä, Amerika Quşma Ştatları belän söyläşülärenä däwam itkän bulsa, şul uq waqıtta turıdan-turı “PKK/YPG” terror oyışmasın maqsat itep alırğa däwam itäçägen anıq räweştä bilgele itte.

Älbättä, Amerika Quşma Ştatları belän Törkiyä arasında yäşängän problemalar barı tik “PKK/YPG” mäs’äläse arqasında ğına xasil bulmıy.

Nigezdä Törkiyäne töbäktä qoruçı aktyor itep kürmäw awışlığında bulğan Amerika Quşma Ştatlarında Ärdoğannıñ şäxesenä yünälgän, abaylap aluğa tayanğan Törkiyäneñ islamlaştırıluı häm avtoritarlaştırıluı süzläre qısalarındağı totışnıñ xakim buluın küräbez.

Ozaq waqıt buyı media organnarı tarafınnan señderelep taratılğan häm Törkiyädäge astırtın xezmättäşlek urnaştıruçılar tarafınnan yaqlanğan qaraş Törkiyäneñ milli mänfäğätlärenä zıyan kiterä häm bäxäs nigezen awıştıra. Äytik, Amerika Quşma Ştatlarında Törkiyä “keşe xoquqları” häm “humanitar qimmätlär” diyep bäxäsläşelgän bulsa, Yaqın Könçığışta Amerika Quşma Ştatlarınıñ äydäp häm küzätep baruçanlığındağı Berläşkän Ğaräp Ämirlekläre, Soğud Ğaräbstanı häm Misırdağı “keşe xoquqları” häm “humanitar qimmätlär” ähämiyätle tügel. Amerika Quşma Ştatlarınıñ ike totışlı bulunıñ töp säbäbe – Törkiyäneñ üzenä xas original’ häm bäysez tışqı säyäsät alıp baruı.

Mäsälän, 15nçe iyül’ “FETÖ”çı tüntäreleş kereşüe waqıtında Amerika Quşma Ştatlarınıñ “Tüntäreleş bulğanmı yuqmı ikänlegen bäyälibez”, - dip açıqlawı, tüntäreleştän soñ törek xalqınıñ yanında buludan kübräk tüntäreleşçelärneñ torışı belän borçıluı häm İncirlik bazasınıñ tüntäreleştäge töp role nigezdä ike il arasında borılış noqtasın täşkil itä. “FETÖ” terror oyışması liderınıñ Amerika Quşma Ştatlarında buluı, “CIA”neñ häm AQŞnıñ başqa oyışmalarınıñ “FETÖ”nı yaqlawı – Törkiyä belän mönäsäbätlärne kiyerenke qıldı. Amerika Quşma Ştatlarınıñ Törkiyä yağınnan täq’dim itelgän unnarça dälil üzençälegendäge dos’yelärgä qaramastan “FETÖ” terror oyışması atamanın Törkiyägä qaytarmawı häm xaqında xoquqi barış başlatmawı – Amerika Quşma Ştatlarınıñ 15nçe iyül’ “FETÖ”çı tüntäreleş kereşüennän tınıçsız bulmawın kürsätüçe möhim mäğ’lümatlär.

Amerika Quşma Ştatları belän Törkiyä arasında möhim ayırılışunı täşkil itüçe başqa ber mäs’älä isä Misırda tüntäreleş näticäsendä bärep töşerelgän Möxämmäd Mursi xökümäte. Törkiyä Misırnıñ demokratik yullar belän saylanğan berençe Däwlät başlığın yaqlağan bulsa da, Amerika Quşma Ştatları küzlegendä Törkiyä islamçı xökümätne yaqlağan.

AQŞ Sisineñ tüntäreleşen qanäğät bulıp qarşılağan bulsa, Törkiyäneñ Mursi xökümätenä yaqlawın däwam itterüe – Yaqın Könçığış öçen Amerika Quşma Ştatları häm Törkiyä arasında möhim fiker üzgälegen kürsätä. Mäsälän, Törkiyä Yaqın Könçığıştağı däwlätlärneñ xökümätlären xalıqlarınıñ saylawın telägän bulsa, Amerika Quşma Ştatları üz mänfäğätläre nigezendä xäräkät itäçäk xökümätlärne teli.

Amerika Quşma Ştatlarında kiñ taralğan qaraş totışına kürä, Yaqın Könçığışta irekle saylaw belän xakimiyätkä kiläçäk xökümätlär AQŞ yaqlı tügel, Amerika Quşma Ştatlarınıñ mänfäğätlären qurqınıç astına quyaçaq.