بازتابهای ترور معمار برنامه هسته ای ایران

خاورمیانه پس از ترور اقای محسن فخریزاده که کارشناس و معمار برنامه هسته ای ایران بود با تنش جدیدی روبرو شده است.

اینک به تحلیلی در این خصوص از جان آجون پژوهشگر بخش سیاست خارجی موسسه ستای ترکیه توجه فرمایید:

اگرچه ادعاهای بسیاری پس از قتل محسن فخری زاده مطرح شده، اما همه پیکان ها دوباره به اسرائیل اشاره می کند. در حالی که بسیاری کنجکاوانه منتظر واکنش احتمالی ایران هستند اما وقوع این حمله قبل از آغاز ریاست جمهوری جو بایدن در آمریکا که مشهور به اتخاذ سیاست نسبتاً ملایمی نسبت به ایران است خود موضوع مهم و قابل بحثی است.

وقتی به تحولات چند سال اخیر می نگریم، مشاهده می کنیم که جاه‌طلبی های هسته ای ایران نگرانیهای مهمی را برای اسرائیل و کشورهای حوزه خلیج در منطقه و همچنین ایالات متحده آمریکا پدید آورده است. اقدامات زیادی برای جلوگیری از دستیابی ایران به توانایی سلاح هسته ای انجام شد. از یک سو ، تهدیدات تحریمی آمریكا و از سوی دیگر ، اقدامات مختلف خرابكارانه  و حتی ترور کارشناسان هسته ای ایران.

 با این حال در دوره باراک اوباما رییس جمهوری سابق آمریکا، وقفه ای در قبال این سیاستها مشاهده شد و آمریکا با ایران بر سر میز مذاکره نشست. به این صورت که طرفین با حمایت اتحادیه اروپا موفق به دستیابی به یک توافق شدند. ایران پذیرفت که همراه با رفتاری شفاف در مورد برنامه هسته ای خود، محدودیت های مختلفی را نیز اعمال کند. با این حال، این توافق نه اسرائیل و نه کشورهای حوزه خلیج مانند عربستان سعودی را راضی نکرد. آنها ایران را متهم کردند که با ابزارسازی توافق هسته ای، به سیاستهای توسعه طلبانه خود در منطقه ادامه می دهد. از آنروز به بعد این کشورها فعالیتهای جدی لابی گرایانه ای را نیز در قبال اوباما آغاز کردند که این فعالیتها تا آمدن دونالد ترامپ به کاخ سفید نتیجه خاصی به همراه نداشت.

پس از آنکه اسرائیل و کشورهای حاشیه خلیج، ضمن بکارگیری طرق مختلف، ترامپ را علیه ایران تشویق کردند، دولت جدید کاخ سفید از توافق هسته ای خارج شد و سیاست فشار حداکثری و تحریم های بسیار سنگین علیه ایران را آغاز کرد. از طرف دیگر، ایران نیز با ادامه برنامه هسته ای خود و ضمن فائق آمدن بر محدودیتهای قبلی، پاسخ داد. اما باید گفت که در این دوران، فشارها و تلاش های اسرائیل و عربستان برای انجام یک عملیات نظامی توسط ترامپ علیه ایران بی نتیجه بود.

اکنون دونالد ترامپ در انتخابات شکست خورده است و جو بایدن که از رویکرد مشابهی با باراک اوباما برخوردار است در شرف ورود به کاخ سفید قرار دارد. این تحول، اسرائیل و کشورهای بلوک خلیج را در قبال ایران بسیار آشفته کرده است. این که مذاکرات هسته ای دوباره آغاز شود و تحریم های سنگین علیه ایران برداشته شود ، این ائتلاف را بسیار ترسانده است.

ترور محسن فخری زاده ، به عنوان یکی از معماران برنامه هسته ای ایران ، با توجه به این زمان بندی صورت گرفته است. هدف این است که تنش میان ایران و آمریکا قبل از بقدرت رسیدن بایدن افزایش یابد و حتی در صورت امکان سلسله ای از درگیری ها را ایجاد کند. به این ترتیب که ایران مجبور به پاسخگویی و واکنش شود.

این در حالی است که به نظر می رسد ایران حتی اگرچه در قبال افکار عمومی خود از انتقام سخن می گوید اما سیاست "صبر استراتژیک" خود را ادامه خواهد داد. با این حال ، این احتمال نیز وجود دارد که ائتلاف مذکور بدون اینکه منتظر پاسخ ایران بماند، مبادرت به انجام اقدام جدیدی کند.