کالبد بی جان آیلان؛ تجلی درد و رنج بی پایان پناهجویان

در روز سوم ماه سپتامبر، تصاویر کالبد بی جان آیلان کوچک که بر ساحل شهر بودروم ترکیه افتاده بود و موجهای دریا صورت خفته زیبایش را نوازش می کرد در رسانه های گروهی جهان منتشر شد و موجی از تاثر و تاسف را در افکار عمومی دنیا و به خصوص ترکیه و اروپا با خود به همراه اورد.
این کودک یکی از سه قربانی یک خانواده پناهجوی سوری بود که خانواده اش به هنگام حضور در یک قایق بادی که به سوی جزایر یونان می رفت، در دریای مدیترانه غرق شدند. همراه آیلان برادر بزرگ و مادرش نیز جان باختند و این تنها پدرش بود که توانست با تکیه به قدرت جسمانی اش، خود را از میان امواج مهلک نجات دهد.
عکسهای آیلان بی تردید همچون تابلویی که نشانگر اوضاع رقت بار مهاجرین است در افکار عمومی جهان حک خواهد شد. اما آنچه که عکس این طفل معصوم به مخاطبین ریز و درشت در سراسر جهان فهماند بازتابی کوچک از درد و رنج عظیم مهاجران و پناهجویانی است که در خلال صدها سال، روند مهاجرت و آوارگی آنها متوقف نشده و بخصوص در سالهای اخیر بر شدت و وسعت آن به صورت بی سابقه ای افزوده شده است.
این روزها تقریبا بصورتی همه روزه در اخبار رسانه های گروهی شاهد شرایط اسفبار هزاران مهاجری هستیم که با فرار از جنگ داخلی در عراق و سوریه، برای به دست اوردن یک زندگی امن در حال حرکت به سوی غرب هستند. ناگفته پیداست که بسیاری از آنان نیز در این راه پر خطر جان خود را می بازند و قبل از اینکه به شهر رویاهای خود برسند قربانی قاچاقچیان و یا امواج بی رحم دریا می شوند.
عزیزان اکنون به ارزیابیهای پروفسور دکتر رمضان گوزن استاد علوم سیاسی و روابط بین المللی دانشگاه مارمارای ترکیه در این خصوص توجه فرمایید...

با این مقدمه در رابطه با مسئله مهاجرت می توان به سه موضوع اشاره کرد:
نخست اینکه این مهاجرین بر خلاف پندار برخیها کشورشان را بصورتی داوطلبانه ترک نمی کنند. بلکه بسیاری از آنها از شر جنگ و ناامنی مجبور به ترک خانه و کاشانه و جلای وطن خود میشوند. آنها صرفا به دنبال امنیت و تامین یک زندگی نسبتا بهتر برای خود و خانواده خویش هستند. این انسانها یا به دلیل مخالفت در کشور خود، یا به خاطر قرار گرفتن در میان آتش طرفهای متخاصم و یا به خاطر اجبار ستیزه جویان، مجبور به رها کردن سرزمین و میهن خود بسوی اینده ای پر خطر و بیگانه می گردند. بسیاری از این پناهجویان در وهله نخست راهی کشورهای همسایه خود چون ترکیه، لبنان و اردن شده اند. بگونه ایکه در حال حاضر در ترکیه قریب به ۲ میلیون پناهجو در چادرشهرها به سر می برند که هزینه کمک رسانی به آنها در خلال سه سال اخیر بالغ بر ۶ میلیارد دلار برای دولت و ملت ترکیه شده است.
البته باد بپذیریم که میزبانی از پناهجویان صرفا وظیفه کشورهای همسایه آنان نیست بلکه این یک وظیفه انسانی بوده و همه کشورهای جهان بخصوص تمامی کشورهای اروپایی و اسیایی را نیز در بر می گیرد. بخصوص این وظیفه بیش از هر کشور دیگر بر عهده همه آن کشورهایی  است که کمابیش در زمینه بروز جنگ داخلی در عراق و سوریه مقصر هستند.
این در حالی است که کشورهای اتحادیه اروپا به رغم قرابت جغرافیایی فاقد عملکرد مثبت و قابل تحسین در رابطه با جذب این پناهجویان و کمک به انها هستند. به گونه ایکه بسیاری از کشورهای اروپایی هنوز دربهای خود را به روی پناهجویان بسته و منابع حمایتی مالی لازم را برای آنها در نظر نگرفته اند.
همین امر سبب شده تا دهها هزار پناهجو سعی کنند تا از طرق غیر قانونی و ضمن استفاده از شیوه هایی ابتدایی راهی اروپا شوند و از طریق راهپیمایی های پر خطر در خشکی و یا سوار شدن بر قایقهای ناامن بادی، راه اروپا را در پیش بگیرند که البته بسیاری از آنان نیز در این راههای پر خطر قربانی شده و به صورتهای مختلف جان خود را از دست داده اند.
بعد دوم مسئله مهاجرت نحوه مهاجرت است. مثلا طفل معصومی چون آیلان، جان خود را در حین مهاجرت از دست داده است. بی تردید آیلان یک نمونه از صدها و شاید هزاران مثالی است که می توان بیان کرد و از درد و رنج انسانهایی سخن گفت که شاید به اشکالی دردناکتر جان خود را در روند مهاجرت به اروپا از دست داده اند.
یکی از مهمترین مسائلی که در این روند وجود دارد و باید حتما مورد دقت کشورها قرار گیرد ممانعت نیروهای امنیتی و انتظامی این کشورها از ورود پناهجویان به قلمروی این کشورها است. کشورهای هدف پناهجویان و همچنین رهبران اتحادیه اروپا می بایست برای این مسئله راه حلی پیدا کنند. این در حالی است که بسیاری از این کشورها تاکنون رویکرد مثبتی در این خصوص بر عهده نگرفته و برنامه ویژه ای ارایه نداده اند.
ضمن اینکه بی اعتنایی آنها به جان پناهجویان و عدم اندیشیدن تدابیر ویژه در این خصوص خود به مثابه شرمی بزرگ برای این کشورها است. حتی برخی از کشورهای اروپایی و یا اتحادیه اروپا به صراحت گفته اند که مایل به میزبانی از پناهجویان مسلمان نیستند. از سوی دیگر در شرایطی که امواج مهاجرت پناهجویان خاورمیانه ای تبار بصورتی روزانه بر سواحل اروپا می کوبد عدم اتخاذ تدابیر ویژه ای از سوی رهبران کشورهای آلمان، فرانسه و انگلستان خود موضوعی بسیار بهت برانگیز و تاسف بار است.
و بعد سوم در مسئله مهاجرین ان است که به نظر میرسد حوادث اخیر صرفا در چارچوبهای اجتماعی و یا اخلاقی محصور نخواهد ماند. بگونه ایکه اتحادیه اروپا درصدد تجدید نظر در پیمان شنگن است. این خود نشان دهنده آن است که مسئله پناهجویان امروزه صرفا مسئله کشورهای پناهجو فرست نیست و تبدیل به مسئله بخش مهمی از اروپا و جهان شده و حتی در حد نوعی بحران برای انسانیت می باشد.
در همین رابطه سخنان یک نوجوان سوری به نام کنعان گویای حقیقتی کتمان ناپذیر در مورد پناهجویان است.
وی در خلال مصاحبه در یکی از اردوگاههای پناهندگان به خبرنگار گفته است: شما اگر جنگ را متوقف کنید ما بی تردید نمی آییم!

مترجم: فرزاد صمدلی