وضعیت زنان در جهان و نقش آنها در اقتصاد جهانی

همچنانکه می دانید روز جهانی زن را پشت سر گذاشتیم. روز زن در همه جهان گرامی داشته شد. خشونت علیه زن و اعمال تبعیض بین زن و مرد محکوم گردید. اما وضعیت زنان در جهان و نقش آنها در اقتصاد جهانی زیاد هم خوشایند نیست. بدین دلیل ما نیز در برنامه این هفته به بحث پیرامون زن و نقش آن در اقتصاد خواهیم پرداخت.

زنان نیمی از نیروی کار جهان را تشکیل می دهند و کلیه رهبران جهانی جهت جذب زنان در نیروی کار و اقتصاد در جستجوی راه حل هستند و کارآفرینی را تشویق می کنند. اما علیرغم همه این تلاشها، صحبت از حضور زنان در اقتصاد جهان بسیار مشکل است. در واقع این امر یک مساله بسیار جدی است. بنابراین ما نیز باید با این مساله رودررو شویم، آن را مورد بررسی قرار دهیم، راه حل پیدا کنیم و اجرا کنیم.
پایین بودن سطح تحصیلات زنان و میزان حقوقی که در مقایسه با مردان دریافت می کنند، عدم وجود برنامه هایی که از حضور زن در صحنه اجتماعی حمایت کند، موانع فرهنگی و مهمتر از همه کمبود اعتماد بنفس همه و همه موانعی هستند که بر سر راه رشد و پیشرفت زنان وجود دارد. در حالت کلی زنان دو سوم از مسئولیت کاری را بر عهده دارند، اما در مقابل تنها یک دهم از حقوقها را دریافت کرده و فقط صاحب یک صدم از املاک خصوصی هستند.
بدلیل تمامی این موانع، بویژه در کشورهای کمتر توسعه یافته، زنان در تمامی زمینه ها در رده های بعدی قرار دارند. اما در کشورهای صنعتی و پیشرفته نیز وضعیت زیاد مطلوب نیست. زنان ایالات متحده آمریکا در بسیاری از موارد به وضعیت هم جنسان خود در اروپا غبطه می خورند. زنان اروپایی نیز در مورد حقوق ماهانه مساوی، محدودیت در دستیابی به موقعیت های مدیریتی همسان و امکانات عرضه شده به زنانی که صاحب فرزند شده اند، شاکی هستند.
در ایالات متحده آمریکا، زندگی کاری زنان با مشکلات بسیاری مواجه است. مرخصی زایمان توسط دولت ضمانت نشده است. طول دوره مرخصی زایمان از موسسه ای به موسسه دیگر متفاوت است. یعنی زنی که مادر شده است به خانواده، دوستان و یا مهد کودک های گران قیمت محتاج است. این امر نیز زنان را مجبور به خانه نشینی می کند. بر اساس نتایج یک تحقیق، ۷۳ درصد از زنانی که در یک نظرسنجی شرکت کرده اند، معتقدند که تولد نوزاد مهمترین مانع بر سر راه رشد و پیشرفت اجتماعی و اقتصادی زنان است.
نابرابری حقوق و مزایا یکی دیگر از موارد موجود بر سر راه زنان است. بر اساس نتایج تحقیقی در آمریکا، در حالیکه مردان برای انجام کاری ۱ دلار دریافت می کنند، زنان به هنگام انجام همین کار ۸۲ سنت می گیرند. حتی زنان آلمان نیز که با کمترین میزان بیکاری زنان و نابرابری حقوق مواجه هستند، علیرغم کلیه تنظیمات قانونی انجام یافته، خود را در موقعیت مساوی با مردان نمی بینند. بر اساس تحقیقاتی که از سوی یک سندیکای آلمانی انجام گرفته، ۷۸ درصد زنان از نابرابری حقوق و مزایا شاکی هستند. ۶۸ درصد از آنها نیز بر این باورند که در جهان کار، برابری جنسیتی برای موقعیتهای رده بالا وجود ندارد.
سازمان بین المللی کار در گزارشی که به مناسبت روز جهانی زن منتشر کرد، اعلام نمود که نابرابری حقوق بین زن و مرد تا ۷۰ سال دیگر از بین نخواهد رفت. بر اساس این گزارش، زنان حتی در بهترین شرایط در مقابل انجام کار مشابه ۷۷ درصد حقوق می گیرند و برابری بین زن و مرد از این نقطه نظر در هیچ کشوری فراهم نشده است.
در این گزارش همچنین با تاکید بر اینکه در وضعیت کاری زنان در مقایسه با ۲۰ سال گذشته هیچ بهبودی حاصل نشده است، آمده است: در صورت ادامه وضعیت موجود، در ۷۰ سال آینده نیز هیچ تغییری حاصل نخواهد شد. بر اساس این گزارش، این وضعیت در خاورمیانه و کشورهای مسلمان خیلی وخیم تر است.

در ترکیه امروزی نیز خشونت علیه زنان در داخل خانواده، فشارهای اجتماعی و فرهنگی، محرومیت از امکانات آموزش و پرورش، محرومیت از امکان کار و اشتغال، اعمال تبعیض در محیط کار و نابرابری درآمدها از مهمترین مسایل و مشکلات موجود بر سر راه زنان است.
بر اساس گزارش برابری جنسیتی کمیسیون اتحادیه اروپا، در حالیکه میزان استخدام زنان در اتحادیه اروپا ۵۷ درصد است، این رقم در ترکیه ۲۶ درصد می باشد. میزان زنان دارای تحصیلات عالی نیز در اتحادیه اروپا ۵۸.۹ درصد و در ترکیه ۴۸ درصد است. اما علیرغم تمامی این موارد، ترکیه با ۱۱.۱ درصد زنان مسئول از هیات مدیره شرکت های بزرگ در رده دوم جهان قرار دارد.
در روزهای گذشته سازمان جهانی کار گزارشی را با عنوان "تفاوت جنسیتی در جهان ۲۰۱۴" منتشر کرده و فصلی را به موضوع "زنان در جهان کار و مدیریت" اختصاص داد. در این گزارش آمده است: زنان در جهان کار و در رده مدیران رده بالا به حد کافی حضور ندارند. بر اساس داده های بدست آمده از ۱۰۸ کشور، در تعداد زنان مدیر در سطوح رده بالای شرکتها در ۸۰ کشور جهانی طی ۲۰ سال اخیر افزایش مشاهده می شود. اما نتایج این تحقیق نشان می دهد که هنوز زنان و مردان از فرصت مساوی در دستیابی به امکانات شغلی رده بالا برخوردار نیستند. همچنین بر اساس نتایج بدست آمده از این تحقیق، از میان کشورهایی که مورد بررسی قرار گرفته اند، در ۱۹ کشور هیچ زنی رئیس هیات مدیره نمی باشد. نروژ با ۱۳.۳ درصد و ترکیه با ۱۱.۱ درصد در راس کشورهایی قرار دارند که بیشترین تعداد زنان رئیس هیات مدیره شرکتها را بخود اختصاص داده اند.
در این میان جامائیکا با ۵۹.۳ درصد بیشترین تعداد زنان مدیر و یمن با ۲.۱ درصد کمترین این تعداد را بخود اختصاص داده اند. ایالات متحده آمریکا در رده ۱۵، روسیه در رده ۲۵، انگلستان در رده ۴۱ و ترکیه در رده ۹۴ این لیست قرار دارند.

در ترکیه با هدف بهبود شرایط زنان و موقعیت خانواده، وزارتخانه ویژه ای تشکیل یافته است. تنظیمات قانونی مربوطه هم در سطوح مختلف اجتماع و هم در سطح خانواده به سرعت در حال انجام است و در این زمینه شاهد تحولات و پیشرفتهای بسیار مهمی هستیم.

نویسنده: حسین قراملکی عضو هیات علمی رشته اقتصاد دانشگاه کارابوک

مترجم: فریبا اوغوز