موج جوکهای سیاسی، قومیتی، جنسیتی و جنسی دررسانه های پیامکی ایران

اخیرا با رایجتر شدن، انواع جدیدی از رسانه های پیامکی چون واتساپ و وایبر، موج گسترده ای از شوخیهای سیاسی، قومیتی، جنسیتی و جنسی در میان دارندگان تلفنهای همراه در حال رفت و امد است.
تعداد این جوکها به حدی افزایش یافته است که دارنده یک تلفن همراه، می تواند هر روز شاهد دریافت انواع جدید، متعدد و متنوعی از آن باشد.
در این میان به دنبال استفاده از وایبر و واتساپ، جوکها و لطیفه ها از حالت نوشتاری و اس ام اسی محض، خارج شده و از ابعاد صوتی و تصویری وسیعی نیز برخوردار شده است.
با نگاهی به جوکهای رد و بدل شده در میان دارندگان تلفنهای همراه، می توان دریافت که بسیاری از این جوکها و لااقل بخش قابل ملاحظه ای از آن، از جنبه ای قومی برخوردار بوده و در برخی از موارد حتی می تواند بصورت اهانتی اشکار به منسوبین آن قومیت تلقی گردد.

قومیتهایی که هدف این قبیل جوکهای غیر اخلاقی قرار می گرند بیشتر ترکها، لرها، گیلانیها وعربها هستند.
در این میان وسعت جوکهای سیاسی به دلیل برخوردهای قضایی چندان زیاد نیست و بعد از هر موج انتشار، از تعداد منتشر کنندگان ان در مقایس بسیاری کاسته می شود.
اما عجیب اینکه تاکنون چنین رویه ای در قبال انتشار جوکهای قومیتی، جنسیتی و جنسی در رسانه های پیامکی ایران در پیش گرفته نشده است.
البته بی شک شهروندان ایران یکی از بذله گوترین و خوش خنده ترین ملل جهان هستند و می توان نمونه های فراوانی از لطیفه ها را در تاریخ ادبیات اقوام ساکن در فلات ایران و در قالب زبانهای مختلف مشاهده کرد.
اما آنچه که در حال حاضر شاهد آن هستیم خروج برخی از لطیفه ها از مرزهای حکمت آموز و ورود آن به محدوده ای توهین آمیز است.
نباید فراموش کرد که رسانه های جمعی و رسمی ایران نیز در گذشته در دامن زدن به این روند از نقش غیر قابل انکاری برخوردار بودند. به عنوان مثال کاریکاتور روزنامه ایران در ۲۲ اردیبهشت سال ۱۳۸۵ به حدی توهین آمیز تلقی شد که سبب بروز خشم و ناراحتی شدیدی در میان مردم آذربایجان گردید و به دنبال ان روزنامه ایران به عنوان اولین روزنامه دولتی تاریخ این کشور برای ۵ ماه تعطیل شد.
این در حالی است که سال گذشته نیز به دنبال پخش سریال سرزمین کهن از تلویزیون ایران و تلقی اهانت در آن به قوم لر، تظاهراتهای متعددی در شهرهای لرنشین ایران برگزار گردید و نمایش تلویزیونی این سریال متوقف شد.
اگرچه در حال حاضر برنامه های صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در این خصوص دقت بیشتری از خود نشان می دهند اما روز به روز بر دامنه شوخیها و بعبارتی دیگر جوکهای قومیتی، جنسیتی و جنسی در رسانه های پیامکی ایران افزوده می شود.
جوک پراکنان بر این باور هستند که این جوکها صرفا برای خنده است و نباید آنرا جدی گرفت. اما مخالفین نیز می گویند که تکرار یک تم واحد در جوکها از یک سو سبب سوء استفاده نژادگرایان و از سوی دیگر موجب خشم برخی از گروههای قومی شده است. این در حالی است که برخلاف محتوای تخیلی موجود در این قبیل جوکها، در عالم واقع نمی توان و نباید چنین جنبه ای را در رابطه با یک قوم به خواننده یا شنونده آن تلقین کرد و یا به شهروندان آن قوم تحمیل نمود.
نباید فراموش کرد که تلقینها و تحمیلهای محتوایی موجود در این قبیل جوکها صرفا قومیتی نیست و در برخی از موارد حاوی عناصری از تلقین مفاهیم نادرست و تحقیر آمیز جنسیتی، جنسی و حتی دینی و مذهبی است. 

بسیاری می پرسند : تولید این قبیل جوکها و البته در این حد انبوه و آنهم بصورتی روزانه، چگونه صورت می گیرد؟!

در این خصوص پاسخهای متعدد و متناقضی وجود دارد و این پاسخها طیفی از جوابهای مبتنی بر دیدگاه توطئه و مشرب خوش باشی را در بر می گیرد.

این قبیل جوکها، اگرچه ممکن موجب تفریح برخیها شود اما در واقع سبب آزردگی عیان و نهان بسیاری دیگر می شود و خصوصا اینکه از تاثیرات بسیار مخربی بر کودکان و نیز رویکرد و روند فرهنگ ملی یک کشور برخوردار هستند.

شاید یکی از برترین اتفاقها در یک جامعه، بروز ذهنیت و یا پیش داوری در هنگام ارتباط میان انسانها باشد که متاسفانه  اکثر جوکهای رایج شده در ایران، واجد تاثیری جدی در این راستای نامطلوب و مهلک هستند.

فرزاد صمدلی