مفهوم کبوتر در فرهنگ ترک

کبوتر پرنده ای است که می تواند به مدت طولانی مسافت زیادی را پرواز نماید. همچنین کبوتر با پرواز سریع و صدای ویژه ای خود نیز مشهور است. کبوتر، سمبل برکت، وفور، دوستی و صداقت می باشد. کبوتر جزو پرندگانی است که گوشت آن در جغرافیای وسیعی از آسیای میانه گرفته تا آناتولی خورده نمی شود.
بر اساس اسطوره های ترک، پس از فروکش کردن طوفان نوح، به هنگامیکه کشتی نوح بر روی آب در حرکت بود، حضرت نوح برای خبردار شدن از محل خشکی، به ترتیب غراب، کشکرک، کلاغ و کبوتر را می فرستد تا از محل خشکی خبر آورند. غراب، کشکرک و کلاغ وظیفه ای را که بر عهده آنها نهاده شده بود، بجای نمی آورند. اما کبوتر با شاخه ای زیتون بر منقار بر می گردد و نزدیک بودن خشکی را خبر می دهد. بدین جهت نوح، غراب، کشکرک و کلاغ را که بر سر جسد نشسته و بجای انجام وظیفه با آن مشغول شده بودند، مجازات می کند و از خداوند می خواهد که آنها تا روز قیامت بر سر جسد بنشینند. کبوتر نیز بدلیل انجام وظیفه به نحو احسن پاداش می گیرد و می تواند تا روز قیامت با انسانها نشست و برخاست کند.
ترکهای هزاره با این باور که کبوتر مقدس می باشد به هیچ وجه به سوی آن سنگ پرتاب نمی کنند و یا آن را شکار نمی کنند. اعتقاد بر این است که اگر کبوتر در بالکن خانه ای آشیان کند، برای آن خانه برکت و وفور به همراه می أورد و صاحب خانه ثروتمند می شود. در اناتولی نه تنها خانه کبوتر، بلکه خانه هیچکدام از پرندگان خراب نمی شود. خراب کردن خانه پرندگان گناه بزرگی محسوب می شود. مردم معتقدند که اگر کسی خانه پرنده ای را خراب کند، بطور قطع با بدبختی مواجه می شود. گوشت کبوتر نیز خورده نمی شود، چرا که می گویند کبوتر دعا دارد مبنی بر اینکه کسی گوشت مرا بخورد، سیر نشود و کسی که بر فضولات من پای نهد، روز خوش نبیند.
ترکها از دوره های قدیم، کبوتران را به عنوان مرغان نامه بر آموزش داده و از آنها در ارسال پیامهای خود استفاده کرده اند. به کبوترهایی که با این هدف مورد استفاده قرار می گیرند، کبوتر نامه بر گفته می شود. پرورش کبوتران و نگهداری از آنها در آناتولی و بویژه در قسمتهای جنوبشرق و شرق آن بسیار رایج است. به افرادی که اقدام به نگهداری کبوتر می کنند، کفترباز گفته می شود. در برخی مناطق آناتولی نیز قهوه خانه هایی موسوم به "کوشچو قهوه خانه سی" به معنی "قهوه خانه کفتربازان" وجود دارد.
کفتربازان معمولا کبوترانی را که از مهارت خاص برخوردارند، پرورش می دهند، سپس با استفاده از این کبوتران نمایش های ویژه ای را ترتیب می دهند. این پرندگان با ترسیم دایره های بزرگ و معلق زدن در هوا پرواز می کنند. کبوتران با هر سوت کفترباز به معنی دستوری برای آنها می باشد، در هوا معلق می زنند. کفتربازی که کبوترانشان صادق باشند و بدون اینکه راه خانه را گم کنند به آشیانه خود بازگردند، برنده این کار است. همچنین کفترباز می تواند کبوتران کفترباز دیگر را فریب داده و آنها را همراه با کبوتران خود به آشیانه خود بکشد. اگر کفتربازی این کار را با موفقیت انجام دهد، آن کفتران مال او می شود. کفتر باز با بستن خلخال و یا زنگوله های مخصوص پرندگان بر پا و یا بستن مدال بر گردن کبوتران خود، آنها را آرایش می کند.