شهر باستانی" پروسیاس اد هیپیوم" در دوزجه

اطمینان داریم هستند کسانیکه قبلا نام شهر باستانی و پراحتشام افسوس (افز) را شنیده و یا دیده‌اند. ما نیز در ادامه سفر خود با قایق‌مان "سیاح" از این شهر باستانی بی‌نظیر دیدن خواهیم کرد. ولی گردش ما در سواحل دریای سیاه ادامه دارد. شاید در اینجا این سوال به اذهان خطور کند که به چه علتی از شهر باستانی افز سخن گفتیم؟ زیرا مسیر سفر امروزمان به جایی‌ست که به‌عنوان "افز دریای سیاه غربی" شناخته می‌شود. امروز از شهر باستانی" پروسیاس اد هیپیوم" ( Prusias ad Hypium)   در دوزجه دیدن می‌کنیم. قایق‌مان سیاح در شهر بندری دیاپلیس که امروزه به آکچا کوجا معروف است لنگر انداخته و ما برای بازدید از این شهر باستانی به راه می‌افتیم.

شهر بندری آکچاکوجا در دوزچه، یکی از مکان‌هایی است که گردشگری کاروان در ترکیه برای اولین بار در آنجا شروع شد. این شهر بندری با پلاژهای پرچم آبی و زیبائی‌های طبیعی در کانون توجه دوست‌داران کمپینگ با کاروان قرار دارد. شهر آکچاکوجا در دوره امپراطوری روم به یکی از بنادرهای مهم در دریای سیاه تبدیل گردید. در این شهر بندری که نام قبلی‌اش دیاپلیس بود، متاسفانه سازه‌ای از دوره امپراطوری روم تا به امروز باقی نمانده است در آکچا کوجا تنها یک قلعه متعلق به دوره جنوائی‌ها که قدمت آن به هشت قرن پیش از این می‌رسد، به‌شکل سالمی پا برجاست. این قلعه یکی از قلعه‌های مهم دوره جنوایی در سواحل آناطولی‌ست. جنوائی‌ها برای تامین امنیت کشتی‌ها در دریای سیاه این قلعه را ساختند. کارشناسان معتقدند، این قلعه به‌دلیل اینکه بندر آکچا کوجا یک بندر استراتژیک مهم بود، در اینجا ساخته شده است. قلعه مذکور در دوره جنگ‌های صلیبی از سوی امپراطوری بیزانس به‌عنوان برج دیدبانی مورد استفاده قرار گرفت. قلعه جنوا امروزه در فهرست موقت میراث فرهنگی یونسکو جای دارد. بیائید همه با هم از قلعه جنوا دیدن کنیم. قلعه ای هشت صد هزار ساله که با صورها وآب انبار بزرگ خود جلب دقت می‌کند. حال وقت آن است که به سوی شهر باستانی "پروسیاس اد هیپیوم" (Prussias ad hypium) که به‌عنوان شهر افز دریای سیاه توصیف می‌شود، حرکت کنیم. نام کنونی این شهر کنورآلپ است و تاریخچه آن به 2300  سال پیش از این می‌رسد. این شهر باستانی در مسیر جاده‌ای قرار دارد که ارتش روم در لشکرکشی‌های شرقی خود از آن استفاده می‌کرد. یعنی می‌توان گفت که شهر باستانی "پروسیاس اد هیپیوم" در آن‌دوران در نقطه مهمی بین شرق و غرب قرار داشته و ارتباط آن با دریا از طریق شهر عتیق دیاپلیس برقرار می‌شد. شهر باستانی "پروسیاس اد هیپیوم" دارای یکی از بهترین سالن‌های تاتر در منطقه دریای سیاه است که تا به امروز به شکل سالمی پابرجا مانده است. در سنگ نبشته‌های مکشوفه در این شهر باستانی از وجود بناهای یادواره‌ای  متعددی مانند: قنات‌ها، بازارهای سرپوشیده موسوم به آگورا و گرمابه‌ها سخن رفته است. به‌همین خاطر کاووش‌های باستان‌شناسی در این شهر با دقت و اهتمام خاصی به پیش برده می‌شود. به گردش در این شهر باستانی از سالن تاتر باستانی شروع می‌کنیم. این سالن تاتر که در دوره هلنیستی ساخته شده و در دوره امپراطوری روم بخش‌های جدیدی به آن علاوه شد، ویژگی‌های هر دو دوره را منعکس می‌کند. به‌همین خاطر به‌عنوان یکی از سالن های تاتر مهم تاریخی محسوب می‌گردد. برخی از قسمت‌های این تاتر با ظرفیت گنجایش ده هزار نفر تا به امروز سالم مانده‌اند. تاتر شهر باستانی "پروسیاس اد هیپیوم" با تزئینات ماهرانه ، صحنه باشکوه و پر زرق وبرق و بخش تماشاگران به شکل نیمه دایره که مطابق با شیب آن تعبیه شده به تئاترهای افز و آسپندوس تشبیه شده است.

نقش تاج گل در طاق‌های قوسی شکل تئاتر نشان می‌دهد که این تئاتر باستانی شاید برای مسابقات ورزشی یا نمایشات گلادیاتور مورد استفاده قرار می‌گرفت. باستان‌شناسان می‌گویند سطح استاندار مردم شهر در سطح بالای قرار داشته و معماری شهر گواه آن است. شهر باستانی "پروسیاس اد هیپیوم" با دروازه یادواره‌ای ، پل روم که بدون استفاده از ملات ساخته شده، گرمابه‌ها ، بازار سرپوشیده، مجسمه‌های مرمرین مختلف و موزائیک پراحتشام اورفئوس شاعر و آوازخوان افسانه‌ای اساطیر یونان شهری جادو کننده است. اورفئوس که در نواختن چنگ استاد بود،  می‌توانست جانوران وحشی و درختان و سنگ‌ها را به دنبال خود به حرکت درآورد. در وسط این موزئیک اورفئوس در حال نواختن چنگ و اطراف آن نقوشی از فصول سال و حیوانات دیده می می‌شوند. این موزاییک متعلق به دوره روم امروز در موزه "کنورآلپ" به‌نمایش گذاشته شده است.

امروز از شهر باستانی "پروسیاس اد هیپیوم" که بهترین تئاتر باستانی حفظ شده دریای سیاه در آن قرار داشته و پس از تکمیل کاووش‌های باستان شناسی از نظر اهمیت و ابهت با شهر باستانی افز رقابت خواهد کرد و شهر دیاپلیس یعنی آکجاکوجا که زمانی ارتباط آن با دریا را برقرار می‌کرد، دیدن کردیم.