سیاست‌های ترکیه در سوریه در دوره جدید اردوغان
دوره جدید که اردوغان آن را "قرن ترکیه" توصیف می‌کند، حاوی تغییرات جدید برای ترکیه و همچنین سیاست‌های منطقه‌ای و جهانی خواهد بود
رجب طیب اردوغان پس از برگزاری دو انتخابات بسیار حساس مجدداً به عنوان رئیس جمهور ترکیه انتخاب شد، ائتلاف جمهور نیز موفق شد اکثریت پارلمان را به دست آورد. حال بایستی دید این نتایج برای سیاست ترکیه در مورد سوریه چه معنایی خواهد داشت؟ سیاست احتمالی اردوغان و کابینه جدیدش درباره سوریه، در چهارچوب مذاکرات با رژیم اسد، مبارزه با تروریسم و مسئله پناهندگان چگونه شکل خواهد گرفت؟
ترکیه در روزهای 14 و 28 می برای دو بار متوالی پای صندوق‌های رای رفت و ائتلاف جمهور به رهبری رجب طیب اردوغان، در این انتخابات هم اکثریت پارلمان و هم کرسی ریاست جمهوری را به دست آورد. بدین ترتیب ترکیه پنج سال دیگر توسط اردوغان اداره خواهد شد. این دوره جدید که اردوغان آن را "قرن ترکیه" توصیف می‌کند، پیامدهایی برای ترکیه و همچنین سیاست منطقه‌ای و جهانی خواهد داشت. در اصل ترکیه، اکنون در موقعیت کشوری قرار دارد که ادعاهایی فراتر از یک قدرت منطقه‌ای داشته و سعی می‌کند به یک بازیگر جهانی تبدیل شود. در این نوشته به بررسی تاثیر دوران جدید اردوغان بر سیاست سوریه خواهیم پرداخت.
در دوره جدید، مطالعه چگونگی شکل‌گیری سیاست خارجی کنونی ترکیه تحت رهبری سیاسی اردوغان، علی‌الخصوص در مورد سوریه، می‌توانست از طریق کابینه جدید امکان‌پذیر باشد، که اینطور نیز شد. انتصاب هاکان فیدان رئیس سازمان اطلاعات و امنیت ملی سابق (میت) به عنوان وزیر امور خارجه در این نقطه خودنمایی می‌کند. هاکان فیدان سیاستمداری‌ست که سال‌ها ریاست میت را بر عهده داشته، این سازمان را هم از نظر ظرفیت فنی و هم از نظر فعالیت‌های میدانی به طور جدی توسعه داده و بعنوان صاحب حق سخن به تمامی فعالیت‌های نظامی، اطلاعاتی و سیاسی ترکیه به ویژه در مناطق درگیری مانند عراق، سوریه و لیبی جهت داده است. این واقعیت که وی اکنون بطور مستقیم مسئول سیاست خارجی خواهد بود، نشانگر تداوم سیاست ترکیه در چهارچوب مسایل عراق و سوریه خواهد بود. به همین ترتیب، یاشار گولر رئیس ستادکل ارتش ترکیه نیز صاحب خصوصیات مشابهی است. او یکی از چهره‌هایی است که هم از نظر سیاسی از عملیات‌های نظامی فرامرزی ترکیه در عراق و سوریه حمایت کرده و هم این عملیات‌ها را در میدان رهبری می‌کند. یاشار گولر در کابینه جدید اردوغان وزیر دفاع شد که به معنای ادامه عملیات‌های نظامی کنونی است. و ابراهیم کالین که به عنوان سخنگوی اردوغان و مشاور امنیت ملی عمل می‌کرد، اکنون به عنوان رئیس میت منصوب شده و جایگزین فیدان شده است. هر سه نیز بعنوان اسامی سازگار با اردوغان و یکدیگر و حامی سیاست‌های فعال فعلی، نشان‌دهنده تداوم در سیاست خارجی مربوطه هستند. برای همین می‌توان پیش‌بینی کرد که سیاست اساسی ترکیه در مورد سوریه تغییر نخواهد کرد.
چالش‌های موجود در رابطه با سوریه در مقابل کابینه جدید بدون تغییر ادامه دارند. دولت تروریستی کوچکی که پ‌ی‌د/ی‌پ‌گ شاخه سازمان تروریستی و تجزیه‌طلب پ‌ک‌ک در سوریه سعی می‌کند در شمال شرق سوریه به ویژه در شرق فرات تاسیس کند، تهدید اصلی برای امنیت ملی ترکیه است. اگرچه ترکیه با عملیات نظامی فرامرزی ضربات جدی به این سازمان وارد کرده است، اما این سازمان با قدرت گرفتن تحت حمایت آمریکا به موجودیت خود ادامه می‌دهد. تلاش می‌کند از منابع طبیعی کشور درآمدزایی کرده و خود را از نظر ایدئولوژیکی تلقین کند. فقط، از نظر ترکیه، تنها مسئله، سازمان تروریستی نیست.
1. مبارزه با تروریسم، از بین بردن کامل دولت تروریستی کوچکی که پ‌ک‌ک/ ی‌پ‌گ در تلاش است در منطقه تحت حمایت آمریکا ایجاد کند.
2. راه حل سیاسی برای حفاظت از تمامیت ارضی سوریه، یکپارچگی مخالفان با نظام سیاسی و انجام اصلاحات با دموکراتیک کردن رژیم اسد.
3. بازگشت مهاجران به کشور خود با دست‌یابی سوریه به امنیت، ثبات و فعالیت‌های سازندگی.
ترکیه نه تنها در زمینه مبارزه با تروریسم، بلکه در چهارچوب تمام مفاد فوق‌الذکر، به شکل‌دهی به سیاست سوریه خود ادامه خواهد داد. اینکه مذاکرات سیاسی که در حال حاضر تحت ضمانت روسیه با رژیم سوریه انجام می‌شود، به نتیجه خواهد رسید یا خیر، تعیین‌کننده خواهد بود. اگر بتوان با امتیازات جزئی به یک نقطه مشترک رسید که در حال حاضر بسیار دشوار به نظر می‌رسد، ترکیه می‌تواند از طریق مذاکرات سیاسی به آنچه می‌خواهد دست یابد. فقط، در غیر این صورت، باید به عملیات‌های نظامی ادامه دهد. ضمن انجام این کار، تلاش خواهد کرد با بهره‌مندی از درگیری و کشمکش بین آمریکا، روسیه و ایران، امنیت ملی خود را تامین کند.
نویسنده: جان آجون پژوهشگر بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ترکیه
