مروری بر روند عادیسازی روابط میان ترکیه و امارات متحده عربی
دیدار اخیر محمد بن زاید آل نهیان رهبر بالفعل امارات متحده عربی از ترکیه، مباحثات پیرامون آینده روابط ترکیه و کشورهای خلیج بصره را بههمراه آورد
بعد از دیدار محمد بن زاید آل نهیان رهبر بالفعل امارات متحده عربی از ترکیه، بسیاری از ناظران مباحثه پیرامون آینده روابط ترکیه - خلیج بصره را آغاز کردند. دیدار زاید از ترکیه از نظر نشان دادن وضعیت فعلی روابط دو کشور که از سال 2011 بدینسو تنشزا بود، جالب توجه است. امضای قراردادهای تجاری و سرمایهگذاری 10 میلیارد دلاری در چهارچوب این دیدار نیز از نظر آینده روابط دو کشور از ویژگی یک شاخص برخوردار میباشد. هر دو کشور طی 10 سال اخیر سیاستهای سخت متقابلی به اجرا گذاشتند. فقط این سیاستها روابط اقتصادی مابین را تحت تاثیر منفی قرار نداده و این دیدار نیز از جهت آینده منطقه معنا و مفهوم مهمی دارد.
هر دو کشور در مورد موضوع نزدیک شدن به یکدیگر که مدتی است ادامه دارد، گامهای متقابلی برداشتهاند. فقط هیچ کسی انتظار نداشت که عادیسازی روابط با این سرعت تحقق بیابد. البته هر دو طرف دلایلی برای این نزدیکی دارند. این دیدار قبل از هر چیز نتیجه مستقیم تغییر و تحول منطقهای و بینالمللی بود. رویکرد دولت جو بایدن رئیس جمهور آمریکا در مورد تغییر دادن سیاستهای دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق این کشور در رابطه با خاورمیانه و خلیج بصره، کشورهای خلیج و در راس امارات را دچار نگرانی کرده است. بایدن به محض آغاز اقتدارش، سیاست " چک سفید" ترامپ را که به امارات و عربستان سعودی ارایه کرده بود، پس کشید. بایدن علاوه براین، سیاست " اعمال فشار کامل " ترامپ را که در چهارچوب سیاست هستهای علیه ایران به اجرا گذاشته بود، نادیده گرفته و این وضعیت کشورهای خلیج را که در مقابل ایران ضعیف مانده بودند، به تکاپو سوق داد.
کشورهای منطقه تصمیم گرفتند که بهعنوان واکنش، تنش با دیگر کشورهای منطقه را کاهش دهند. مضافا براین اختلاف بین عربسان سعودی و امارات در مورد موضوع یمن که مدت مدیدی است ادامه دارد، تفاهم میان دو کشور خلیج را بر هم زده بود. امارات که در سیاست خارجی عملگرا و واقعگرا میباشد، این وضعیت را بهعنوان فرصتی برای نزدیک شدن به ترکیه مشاهده کرده و قبل از دیگر کشورهای منطقه از دیپلماسی تنشزا با ترکیه انصراف ورزیده و گام بزرگی در راه عادیسازی روابط برداشت. البته موج عادیسازی روابط در منطقه، قبلا با پایان سیاست محاصره علیه قطر آغاز شده بود.
برای ترکیه نیز واقعیتهای عقلگرایی موردبحث بود. زیرا این موضوع نباید بهعنوان یک روند یک جانبه مورد بررسی قرار داده شود. آنکارا نیز مدت مدیدی است که در تکاپوی عادیسازی روابط با کشورهای مورد اختلاف در منطقه میباشد. بهرغم قید پیشرفتهای معینی با مصر، اسرائیل و عربستان سعودی، هنوز نتیجهای حاصل نشده است. عادیسازی روابط با امارات در مقایسه با دیگر کشورها سریعتر تحقق یافته و ترکیه نخواست که در رابطه با این موضوع، مانعی در مقابل دیپلماسی باز ایجاد کند. زیرا ترکیه در دورههای اخیر در تکاپوی شکستن بلوکگرایی در منطقه علیه خود میباشد. این را نیز بایستی بعنوان جزیی از تکاپوی آنکارا در راستای متفرق کردن اتحاد شکل گرفته در اطراف یونان و بخش رومنشین قبرس، بدون دادن امتیاز بیش از حد مشاهده کرد. نزدیکی با امارات نیز در چنین دورهای تحقق یافته است.
حال بایستی پرسید که آیا عادیسازی روابط موردبحث موجب نزدیکی خواهد شد یا خیر؟ بدون تردید ترکیه و امارات در مورد موضوعاتی چنان لیبی، مصر و سوریه صاحب برداشت سیاسی متفاوتی هستند. فقط عادیسازی روابط با امارات، تماس نزدیک ترکیه با مصر و عربستان سعودی محسوب شده و آنوقت تنشهای منطقهای میتواند یکی پس از دیگری حل شوند. برای تحقق تمامی این پیشبینیها بایستی حداقل در انتظار ربع اول سال 2022 به سر برد.