کوه نمرود و مجسمه‌های غول‌آسای پادشاهی کوماژن
ساخت مجسمه‌های شگفت‌آنگیز در ارتفاعات قله نمرود بدستور آنتیوخوس اول پادشاه کوماژن
در راهی دراز و عریان و بسیار دور از مراکز مسکونی ارتفاع تندی و پرفراز و نشیبی در انتظار شماست. راهی عریان و بی آب و علف گفتیم چون‌که در مسیر این راه اثری از درخت هیچ نوع گیاهی مشاهده نمی‌‍کنید. این راهی سخت و صعب‌العبور است زیرا با ویراژها و سربالایی‌های تندی مواجه می‌شوید. از این راه که دو هزار سال پیش از این تنها با پای پیاده و یا پشت قاطرها قابل عبور بود، امروزه می‌توانید با خودرو عبور کنید. البته لازم به تاکید است که نه با خودروی معمولی بلکه باید با یک خودروی آفرود از این راه عبور کنید. زیرا فرصت تماشای بهترین منظره طلوع و غروب خورشید از بالای این ارتفاعات پر فراز و نشیب تنها بدین شکل میسر است. به هنگام نقل تاریخچه تمدن‌ها، فرهنگ‌ها و دول مختلف در آناتولی نباید نقل پادشاهان و امپراطوری‌های دول تاسیس یافته در این سرزمین کهن‌سال را فراموش کنیم زیرا در تاریخ بشر در دوره‌های متفاوت اثراتی فراموش‌نشدنی از خود بجا گذاشتند. برخی از این پادشاهان و امپراطوران با جنگ‌ها مهر خود را بر تاریخ زده و برخی دیگر نیز با امضای قراردادهای صلح. برخی برای نشان دادن بزرگی و عظمت خود به جهان یادمان‌های دیوآسا بنا کرده و برخی نیز جاودانگی و ابدی بودن خود را اعلام کردند. برخی‌ها برای اینکه خود را به مقام خالقی رسانده و انسان‌ها را متقاعد کنند، از معجزه‌های طبیعت بهره جستند. آنتیوخوس اول پادشاه معروف تمدن کوماژن در کوه نمرود یکی از این پادشاهان است که بدستور وی مجسمه‌های غول‌آسای خدایان ساخته شدند.
پادشاهی کوماژن در منطقه‌ای شامل شهرهای امروزی آدیامان، قهرمان‌ماراش و غازی‌عنتاپ و همچنین کوه نمرود تاسیس گردید. پادشاهای کوماژن از یک طرف با امپراطوری رم و از طرف دیگر با پادشاهی پارس همسایه بود. این پادشاهی بعلت موقعیت ویژه خود از نظر سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در منطقه‌ای بسیار مهم واقع گردیده‌بود. کوماژن در نقطه‌ای حاکم بر رود فرات و جلگه‌هایی که با آب این رودخانه آبیاری می‌شدند، قرار داشته و از نظر صاحب بودن به درختان سرو و منابع طبیعی دولتی بسیار غنی ثروتمند محسوب می‌گردید. دولت کوماژن دولتی کوچک بود ولی بین شرق و غرب همواره نقش یک پل ارتباطی را ایفا کرد. آنتیوخوس اول بعلت صاحب بودن به هوش و ذکاوت سیاسی موفق شد تا به کشورش بدون جنگیدن برای مدت چهل سال حکمرانی کند. در اصل پدر پادشاه ریشه پارسی و مادرش نیز ریشه هلنی داشت که این وضعیت نیز برای وی امتیازاتی به همراه آورد. پادشاه کوماژن که سعی داشت تا دو فرهنگ حاکم و با نفوذ عصر خود را با یکدیگر تلفیق سازد، هم خدایان پارس و هم هلن را مقدس می‌شمارد. اعتقاد بر این است که وی به همین منظور دستور ساخت آن مجسمه‌های پراحتشام ده متری خدایان که پس از گذشت هزاران سال به تخت خدایان معروف گردید، در کوه نمرود و کتیبه‌های به طول چندین متر را صادر کرد.
هدف پادشاه کوماژن از ساخت این مجسمه‌ها صرفا تلفیق و اتحاد فرهنگ‌های شرق و غرب نبود. این مجسمه‌های بی‌نظیر و پراحتشام که هر بیننده‌ای با دیدن آنها شگفت‌زده می‌شود، هم برای شکرگزاری از خدایان و نیاکان و هم برای ثابت کردن جاودانگی خود و اینکه هم پادشاه و هم خداست، بنابه دستور وی ساخته شدند. برای ساخت این مجسمه‌های پر عظمت مبالغ هنگفتی پول خرج شده و تعداد زیادی انسان طی سالیان متمادی زحمت کشیدند. این مجسمه‌ها امروزه در محوطه موسوم به تراس‌های شرق؛ غرب و شمال واقع گردیده‌اند. در تراس شرق و غرب مجسمه‌های غول‌آسای خدایان روی تخت بشکلی که صورتشان در مسیر طلوع خورشید قرار گرفته، قرار دارند. این‌ها مجسمه‌های عقاب حکمفرمای آسمان، شیر حکمفرمای زمین، آنتیوخوس اول پادشاه کوماژن ، زئوس، آپولو و هرکول هستند. در تراس شرق بعلت اینکه تحت تاثیر شرایط اقلیمی قرار داشت، امروزه سر مجسمه‌ها از تنه‌هایشان جدا شده و در مقابل بدنه‌ها به معرض دید گذاشته شده‌اند. این وضعیت جو اسرارانگیز و جالب‌تری ایجاد می‌کند. مجسمه‌های واقع در تراس غرب را به شکل اصلی و اورجینال می‌توان مشاهده کرد. با توجه به تکنولوژی و فن آوری آن‌دوران، نحوه ساخت این مجسمه‌های غول‌آسا جلب توجه می‌کند. باستان‌شناسان در این خصوص همسویی دارند که به بلوک‌های سنگ‌گچ در کوه‌ها در محلی که قرار داشتند شکل داده شده و به مجسمه تبدیل شدند. مجسمه‌هایی که بدستور آنتیوخوس اول ساخته شدند، در اصل گور یادواره‌ای و تومولوس پادشاه را احاطه کرده‌اند. در پشت تخت‌هایی که پادشاهان روی آنها نشسته‌اند، سنگ‌نبشته‌ای با بیش از 200 سطر وجود دارد. در سایه این لوحه سنگی که به سبک هلنیسم نوشته شده و به وصیت‌نامه شبیه است، از اسرار پادشاهی کوماژن پرده برداشته می‌شود. در این سنگ‌نبشته پادشاه نوشته است که داخل تومولوس قبر مقدس وی قرار دارد و از نسل بعدی می‌خواهد تا از ارج و احترام معبد پاسداری کنند. علاوه بر این از کسانی‌که برای عبادت معبد را زیارت می‌کنند، تمجید و ستایش کرده و به کسانی‌که با نیات پلید به معبد نزدیک می‌شوند، نفرین می‌کند.
مقبره پادشاه کوماژن جالب‌ترین تومولوس آناتولی است زیرا از نظر روش ساخت نظیر و مانندی ندارد. این تپه ساخته شده با سنگ‌های بریده در بالاترین نقطه کوه نمرود با ارتفاع 2100 متری قرار دارد. روی اتاق قبر پادشاه که در دل صخره ساخته شده، در ارتفاع 50 متری با تومولوس پوشانده شده‌است. تومولوس برای ممانعت از سرقت اشیاه اتاق قبر با سنگ‌های بریده به بزرگی پنجه دست بوجود آمده‌است. این تدبیر پادشاه کوماژن شایان توجه است زیرا به هنگام حفر قبر سنگ‌ها بسان دانه‌های شن به پایین سرازیر شده و در نتیجه نیز تاکنون کسی موفق نشده‌است به قبر پادشاه دست یابد. تومولوس ساخته شده بر روی مقبره آنتیوخوس اول تنها نقطه‌ای است که می‌توان از آنجا طلوع و غروب خورشید را با تمامی احتشام و عظمت تماشا کرد. خورشید از بالای کوه نمرود به هنگام طلوع و غروب بیش از وقت دیگر بزرگ‌تر دیده می‌شود. شاید هم به همین خاطر کسانی‌که شاهد طلوع و غروب خورشید از قله کوه نمرود شده‌اند، حیرت و شگفتی خود را از دیدن این منتظره با احساساتی متفاوت بر زبان می‌آورند. فردریش دورنر باستان‌شناس آلمانی که با کتاب " تخت‌های خدایان در قله کوه نمرود " و حفریات باستان‌شناسی در کوه نمرود معروف است، گفته‌است که اولین لحظه صعود به قله کوه نمرود را هرگز فراموش نخواهد کرد. وی در این کتاب همچنین نوشته‌است که با مشاهده واقعیات در این کوه دچار بهت و حیرت خواهید شد.
کوه نمرود بعنوان یک اثر تاریخی که هم یک یاواره طبیعی بوده و هم بدست انسان شکل گرفته، امروزه در فهرست میراث فرهنگی یونسکو جای گرفته‌است. مجسمه‌های خدایان متعلق به پادشاهی کوماژن که پلی بین تمدن شرق و غرب بوجود می‌آورد، روی این کوه آتشفشانی بعنی کوه نمرود واقع گردیده‌اند. منطقه جغرافیایی آناتولی که از تمدن‌های بی‌شماری میزبانی کرده، در کوه نمرود چهره دیگری را از خود نمایان ساخته و با مجسمه‌های غول‌آسای خود که به گذشته و آینده پرتو می‌افکنند؛ ما را جادو می‌کنند. گویی درهای جهانی دیگر گشوده شده و با طلوع خورشید همه جا به سرخی گرائیده، سکوت و آرامش حکمفرما شده و زمان از حرکت باز می‌ایستد.
