ترکیه و چشم انداز تمدن جهانی -32 - اوانجلیسم چیست؟

میراث مرگباری که سازمان تروریستی فتح الله گولن در ترکیه از خود به جای گذاشته سبب شده تا موضوع دین و دولت به طور فشرده ای در عرصه سیاسی مورد مباحثه قرار بگیرد. اغلب تصور میکنیم، اتفاقات به وقوع پیوسته در کشوری که در آن زندگی میکنیم، وقایعی هستند که تنها ما، آنها را تجربه میکنیم و با این تصور نیز دچار یاس میشویم. درحالی که تصمیم اعمال تحریم از سوی آمریکا بر علیه ترکیه که در پی تحولات مربوط به برانسون کشیش آمریکایی اتخاذ گردید، یکبار دیگر نشان داد این وضعیت اینطور نیست.

 به ارزیابی های پروفسور قدرت بلبل رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه ییلدیریم بیاضیت در این زمینه توجه فرمایید:

افکار عمومی ترکیه، قبل از اتهاماتی که پس از 15 جولای به برانسون وارد شد، حتی از حضور این کشیش که دهها سال است در این کشور به فعالیت های میسیونری میپردازد، خبر نداشت. کشیش برانسون به اتهام همکاری با پ ک ک و فتو در ترکیه به حصر خانگی محکوم میباشد و تصمیمی که آمریکا با بهانه این محکومیت، در راستای اعمال تحریم بر علیه ترکیه گرفت ما را به اندیشیدن در خصوص روابط بین دین و دولت در آمریکا وا داشت.  حتی اگر این اتفاق، از سوی آمریکا به عنوان آزادی دین مورد ارزیابی قرار بگیرد، لازم است تا روابط دین و دولت در آمریکا موشکافی شود. چرا که در غیر اینصورت درک اظهاراتی که با هیچ شمردن حاکمیت دیگر کشورها عنوان شده است، غیرممکن خواهد بود.

هماهنگی بین روابط دین و دولت در یک کشور، اساسا موضوعی نیست که بتوان آن را مورد انتقاد قرار داد. بالعکس این وضعیت میتواند از جنبه آزادی ادیان، امری فوق العاده مثبت قلمداد شود. چنانچه آمریکا که به عنوان کشوری تاسیس یافته توسط فراریان از گیوتین و تعصبات دینی اروپا، شناخته میشود، تا همین اواخر به عنوان کشوری که آزادی های دینی از وضعیت مطلوبی در آن برخوردار است، مشاهده میشد.

صرف نظر از هماهنگی روابط بین دین و دولت، برخورداری یک کشور از یک دولت دینی نیز ممکن است به تنهایی یک امر قابل انتقاد نباشد. یک دولت دینی که در قبال تفاوت ها از رویکردی کثرت گرایانه و مسامحه آمیز پیروی میکند، ممکن است از جنبه آزادی ها و حقوق بشر مسئله ساز نباشد. حتی چنین وضعیتی میتواند مانعی بر سر راه اهداف امپریالیستی دولت ها محسوب شود. دولت عثمانی که دین نقش موثری در آن داشت، نمونه ملموسی از این وضعیت است.

آنچه که باید با آن مخالفت کرد، رابطه هماهنگ بین دین و دولتها، حول محور حقوق و آزادی های اساسی نیست بلکه استفاده ابزاری یک دولت از دین برای رسیدن به اهداف امپریالیستی خود میباشد. باید با عکس این موضوع یعنی استفاده ابزاری و بدون محدودیت یک دین از یک دولت، کشور و ارزش ها در راستای منافع امپریالیستی اش نیز مخالفت کرد. اسرائیل به عنوان یک دولت دینی و صهیونیسم به عنوان دین دولتی، اشتباه ترین تعریف رابطه دین و دولت میباشد. مسلمانان، مسیحیان و یهودیانی که در طول اعصار در کنار یکدیگر زندگی کرده اند، قادر به ادامه همزیستی در داخل دولت اسرائیل نیستند.

و اما در مورد آمریکا باید بگوییم؛ مایک پنس معاون رئیس جمهوری اینکشور که به خاطر آزادی برانسون کشیشِ اوانجلیستِ مسیحی، با هر آنچه در توان دارد، جهت اعمال تحریم بر علیه ترکیه تلاش میکند، خود نیز یکی از منسوبین این دین است. در جامعه آمریکا، اوانجلیست ها در عرصه سیاسی و بروکراسی این کشور از نقش موثری برخوردار بوده و جمعیت شان بالغ بر 90 میلیون میباشد. ریگان از روسای جمهور سابق این کشور و پسرش بوش نیز از مسحیان اوانجلیست بودند. از اینرو یکبار دیگر میتوان دید که موضوع برانسون نه به ترکیه بلکه به اوانجلیسم در آمریکا مربوط میشود.

اوانجلیسم چیست؟

آنچه که قبل از هر چیز در این زمینه باید گفت، این است که اوانجلیسم نه یک ارتدکس و یا کاتولیک بلکه مذهب و یا فرقه ای در داخل پروتستانتیسم است. این فرقه در قرن نوزدهم متمایز شده است. کلمه اوانجلیسم به معنی "گرویدن به کتاب مقدس" است. در اینجا منظور از کتاب مقدس، تنها انجیل نیست. بلکه عهد عتیق است که در عین حال کتاب مقدس یهودیان محسوب میشود. بر اساس این شاخه از مذهب پروتستان، مسیحیت نهایتا بر جهان حاکم خواهند شد و پس از آن روز قیامت فراخواهد رسید. ولی این در جریان عادی، میتواند زمانبر باشد. از اینرو اوانجلیست ها باید این روند را تسریع کنند. یکی از بارزترین ویژگی هایی که اوانجلیست ها را از مسیحیان متمایز میکند، باور قوم برگزیده بودن یهودیان، حقی که در مورد سرزمین موعود برای خود میدانند و لزوم حمایت مسیحیان از آنان در راستای رسیدن به این هدفشان است.

بر اساس آنچه که استادیار اوزجان گونگور مهمان برنامه "چشم جهان" در رادیو صدای ترکیه توضیح داد، حاکم شدن اوانجلیسم بر کل جهان، مستلزم تسریع این روند در هفت مرحله است.

در مرحله اول باید یهودیان به خاکهای فلسطین بازگردند. این مرحله در مقیاس وسیعی تحقق یافته است.

در مرحله دوم، دولت بزرگ اسرائیل که بخشی از ترکیه را نیز شامل میشود، تشکیل خواهد شد. به عقیده برخی ها، علت حمایت بدون شرط آمریکا از اسرائیل در خاورمیانه و قبول قدس به عنوان پایتخت اسرائیل به رغم مخالفت کل جهان و تنها ماندن سازمان ملل در این زمینه، تاثیر اوانجلیسم در سیاست آمریکاست. در حقیقت، قرار دادن این مراحل بر یک مبنای منطقی، امکان ناپذیر است.

مرحله سوم، ارسال پیام انجیل به کل جهان است. کشیش برانسون احتمالا از ده سال بیش، با این هدف در ترکیه به سر میبرد. ولی مبلغین اوانجلیست نه تنها در ترکیه بلکه در بسیاری از کشورها از جمله کشورهای مسلمان، فعالیتهای فشرده ای داشته و به ویژه در آفریقا میلیون ها نفر را مسیحی کرده اند.

 مرحله چهارم، 7 سال به طول انجامیده و دوره ای فاجعه بار خواهد بود.

در مرحله پنجم، حضرت عیسی برای دومین بار به دنیا خواهد آمد.

در مرحله ششم جنگ آرماگدون به رهبری اوانجلیست ها به وقوع خواهد پیوست. خوبها و بدها در کل جهان وارد یک جنگ مرگبار جهانی شده و نهایتا نیز خوبها پیروز خواهند شد. ولی از آنجایی که در پایان این جنگ، اوانجلیسم بر جهان حاکم خواهد شد، به منظور بروز هر چه سریع تر این جنگ، اسرائیل باید بزرگ تر شود.

در مرحله هفتم نیز مسیحیت بر کل جهان حاکم شده و قیامت بر پا خواهد شد.

اینطور که به نظر میرسد، اوانجلیسم تا مرحله ششم با اهداف صهیونیست ها همپوشی دارد. از اینرو به اوانجلیست ها مسیحیان صهیونیست نیز گفته میشود.

در قرن نوزدهم یهودیت نیز همانند اسلامیت و مسیحیت یکی از ادیان سنتی به شمار میرفت. امروزه یهودیان بسیاری وجود دارند که به شدت با مسیحیت صهیونیستی مخالفت میکنند. یهودیان صهیونیستی از جمله تئودور هرتزل، ابتدا یهودیت را تحریف کردند. در ترکیه و برخی از کشورهای اسلامی نیز تلاش هایی در راستای ایجاد یک صهیونیسم هماهنگ با اسلام صورت گرفت. مفاهیمی نظیر "گفتگوی بین ادیان" و مطرح ساختن تفاسیر انحراف آمیز که پایه و اساسی در سنت اسلام ندارند، نشانگر این تلاش ها میباشد. این قشر نیز همانند اوانجلیست ها، معتقدند که اسرائیل سرزمین موعود یهودیان است.

فرض اینکه باوری هماهنگ با صهیونیسم خود به خود در داخل مسیحیت ایجاد شده است، به علت تفاوتها و درگیری های تاریخی چندان ممکن به نظر نمیرسد. قطعا این تحول یک تلاش صهیونیستی است. مسیحیان بسیاری نیز وجود دارند که با مسیحیت صهیونیستی (اوانجلیسم) مخالفت میکنند. رویکرد اعتراض آمیز پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک های جهان در قبال اعلام قدس به عنوان پایتخت اسرائیل بر همگان واضح است. به همین شکل ارتدوکس ها نیز عقیده ای مشابه اوانجلیست ها نداشته و حتی در برابر مظالم اسرائیل از مسلمانان دفاع کرده اند.

وادار کردن خداوند به برپا کردن قیامت، در حد بشر نیست. ولی کاملا واضح و روشن است که این اقدام بشر را به سوی فاجعه سوق میدهد. باید با هر نوع تلاش صهیونیستی که با تحریف ادیان، بشر را به ورطه نابودی خواهد کشاند، مخالفت کرد. این نیز تنها از طریق یهودیان، مسیحیان و مسلمانانی که دین شان تحریف نشده و همچنین اتحاد و همبستگی همه انسان های صلح طلب در کل جهان امکان پذیر خواهد بود.

نویسنده

پروفسور قدرت بلبل 

رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه ییلدیریم بیاضیت

Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Kudret BÜLBÜL