مناسبات ترکیه و اتحادیه اروپا در سال2017

ترکیه در خلال سال 2017 با مشکلات جدی ای در زمینه روابط خود با اتحادیه اروپا روبرو شد. در برنامه این هفته ارزیابی دکتر جمیل دوغاچ ایپک محقق دانشکده روابط بین الملل دانشگاه آتاتورک را در رابطه با مشکلات موجود در مناسبات ترکیه با اتحادیه اروپا و چشم انداز این روابط در سال 2018 ارائه می دهیم.

ترکیه در سال 2017، مشکلات جدی ای در روابط خود با اتحادیه اروپا را تجربه کرد. در واقع روابط ترکیه و اتحادیه اروپا یک دوره بدی را نیز در سال 2016 طی کرده بود. در سال 2017 این مسائل تشدید شد و مناسبات متقابل به پایین ترین سطح خود رسید. به ویژه در نیمه اول سال 2017 تنش میان آنکارا و اتحادیه اروپا به سرعت افزایش یافت.

مناسبات دو طرف در این مدت به صورت اتهامات متقابل ظهور کرد. دلیل اصلی این مسئله نیز ادامه مشکلاتی بود که از سال 2016  به میراث مانده بود. با این حال، علاوه بر مشکلات سابق، بحث های جدید و اختلافاتی که در سال 2017  نیز نمایان شد از نقش موثری برخوردار بود. به این ترتیب حل مسائل موجود سختتر از قبل گردید.

از مهمترین عواملی که موجب بدتر شدن روابط در سال 2017 شد، برگزاری انتخابات در بسیاری از کشورهای اروپایی بود. در خلال این انتخابات أحزاب رقیب متوسل به ادبیات گروههای تندرو راست گرا شدند و خود را در دام این گروهها رها کردند تا رای بیاورند. در سال 2017 بترتیب انتخابات در ماه مارس در هلند، در ماه آوریل در فرانسه، در ماه ژوئن در انگلستان، در ماه سپتامبر در آلمان و در ماه اکتبر در اتریش برگزار شد. در این انتخابات، احزاب راست افراطی توانایی قابل توجهی در اخذ رای کسب کردند و در نتیجه قدرت زیادی به دست آورند.

می توان گفت که در سالهای اخیر تمایلات افراطی راست محور، در فضاهای سیاسی و اجتماعی کشورهای اروپایی افزایش مشهودی یافته است. به دنبال همین أوضاع، احزاب سیاسی اصلی که سیاست را در اروپا ایجاد می کنند نیز به شدت تحت تأثیر قرار گرفتند. در این کشورها، در خلال روند انتخاب "علیه ترکیه و اردوغان" اظهارات و شعارهای تندی مطرح شد. به طور خاص، در خلال انتخابات در کشورهای هلند، آلمان و اتریش که از أحزاب راست افراطی نیرومندی برخوردار هستند دو موضوع ترکیه و عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا در داخل تبلیغات و اظهارات سیاسی جای گرفت. این روند به نوبه خود، تاثیرات منفی بیشتری بر روابط پر تنش ترکیه با اتحادیه اروپا برجای نهاد.

پس از آنکه در فرآیند انتخاباتی کشورهای اتحادیه اروپا موضوع ترکیه مورد سوء استفاده أحزاب سیاسی قرار گرفت این امر واکنشهای جدی ای نیز در میان افکار عمومی ترکیه ایجاد کرد. خصوصا اقدامات و رفتارهای هلند در قبال وزرای ترکیه در طول مبارزات انتخاباتی این کشور خشم جامعه ترکیه را برانگیخت.

در زمینه نحوه برخورد کشورهای اروپایی با افراد و گروههایی که ترکیه آنها را تروریست معرفی می کند نیز تنشهای مهمی میان انکارا و کشورهای اروپایی روی داد. برخی از اعضای اتحادیه اروپا به پشتیبانی از سازمان های تروریستی که تهدیدی علیه ترکیه هستند ادامه دادند. همچنین بعضی دیگر از اعضای اتحادیه اروپا، بر فعالیتهای تروریستها و سازمان های تروریستی در کشورهای خود چشم بستند. همه این موارد بر میزان تنش بین بازیگران سیاسی در ترکیه و اتحادیه اروپا در خلال سال 2017  افزود.

همچنین پس از کودتای نافرجام 15 جولای در ترکیه اعضای اتحادیه اروپا از استرداد منسوبین گروه تروریستی فتو که از ترکیه فرار کرده بودند خودداری کردند که این امر سبب بروز یاس بزرگی در آنکارا در قبال این کشورها شد و به این ترتیب این وضعیت نیز بر بحران بی اعتمادی دوجانبه دامن زد.

در سال 2017 هیچ تحولی در زمینه توافقنامه اعاده مهاجرین بین اتحادیه اروپا و ترکیه و همچنین معافیت رواید برای شهروندان ترکیه از سوی اتحادیه اروپا روی نداد. در واقع اتحادیه اروپا برداشته شدن گامهایی را که در مورد معافیت ویزا در سال 2017 به ترکیه قول داده بود را کنار گذاشت و مذاکرات وارد بن بست شد. اتحادیه اروپا ادعا کرد که ترکیه 7 معیار از 72 معیار لازم برای این امر را مورد قبول قرار نداده و به این ترتیب معافیت ویزا ممکن نخواهدشد. به ویژه اینکه تغییر قانون ضد تروریسم از سوی ترکیه به هیچ وجه نمی توانست منطقی تلقی شود. چراکه ترکیه در این مدت با گروههای تروریستی پ ک ک، داعش و فتو در حال مبارزه بود.

در روزهای آخر سال 2017، زیگمار گابریل، وزیر امور خارجه آلمان، بیانیه جالبی را منتشر کرد. او ضمن جلب توجه به برگزیت گفت: "می توان با ترکیه و اوکراین نیز یک مدل مشابه ایجاد کرد.  بیان این ادعا و این طرح، در حالی که اوکراین هنوز نامزد اتحادیه اروپا نشده بود، سبب بروز شگفتی در ترکیه شد. به این ترتیب می توان پیش بینی کرد که طرح "مشارکت ممتاز" در سال 2018 نیز می تواند به ترکیه ارایه شود.

آخرین سرفصلی که میان ترکیه و اتحادیه اروپا گشوده شده سرفصل مقررات مالی و بودجه ای است که در تاریخ 30 ژوئن 2016 باز شد. بنابراین، هیچ سرفصل جدیدی در 1.5 سال اخیر باز نشده است. اما به نظر میرسد که پس از طرح آلمان براساس مدل برگزیت، در سال 2018 احتمال باز شدن سرفصل جدیدی رای ترکیه بسیار اندک خواهد بود. این وضعیت در بطن خود واجد خطر گسست روابط ترکیه با اتحادیه اروپا است.

ترجمه: فرزاد صمدلی