خاورمیانه از دیدگاه ترکیه - روند اعلام قدس بعنوان پایتخت اسرائیل

 دونالد ترامپ رئیس جمهور امریکا برغم واکنشهای جهانی، قدس را بعنوان پایتخت اسرائیل اعلام کرد. در پی این تصمیم سازمان همکاری اسلامی با دعوت ترکیه بعنوان رئیس ادواری این سازمان در استانبول تشکیل جلسه داد.

بعد از قطعیت یافتن تصمیم دونالد ترامپ رئیس جمهوری امریکا در راستای اعلام قدس بعنوان پایتخت اسرائیل، سازمان همکاری اسلامی با دعوت جمهوری ترکیه در استانبول تشکیل جلسه داد. در بیانیه پایانی این سازمان تاکید گردید که قدس شرقی پایتخت فلسطین می باشد. بدین ترتیب سازمان همکاری اسلامی از بدو تاسیس بدین طرف به اولین تصمیم مهم خود تحقق بخشید. این تصمیم بمنزله قویترین و ملموسترین حمایت سازمان همکاری اسلامی از فلسطین می باشد. ارزیابی این اجلاس از سوی محمود عباس رئیس جمهور فلسطین بعنوان یک اجلاس بی نظیر و موفقیت آمیز، نیز نشانگر این امر می باشد.

جهان اسلام با اجلاس عالی استانبول و بیانیه پایانی آن نشان داد که در رابطه با مسئله قدس، صاحب وحدت و همیاری کامل می باشد. بایستی گفت که تلاشهای مصرانه رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه و دیپلماسی ترک در این امر نقش بسزایی داشت. در غیر اینصورت سازمان همکاری اسلامی نمی توانست چنین اراده ای را درمیان بگذارد. اردوغان بحران قدس را بعنوان مسئله نه تنها مسلمانان، بلکه مسئله تمامی عالم بشریت مشاهده کرده و در چهارچوب قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل از سیاست پرشمولی پیروی می کند.

در بیانیه استانبول با تاکید براینکه، تصمیم حکومت واشنگتن با قطعنامه های سازمان ملل مغایرت دارد، از امریکا خواسته شد که از تصمیم مذکور انصراف ورزد. علاوه براین از دیگر  کشورها نیز خواسته شد که از اتخاذ تصمیم مشابهی دوری بکنند. در بیانیه قدس شرقی بعنوان پایتخت فلسطین اعلام شده است. عبارت " قدس شرقی " نشانگر نگرش مثبت جهان اسلام به راه حل دو دولتی می باشد.

در بیانیه پایانی اجلاس عالی استانبول از شورای امنیت سازمان ملل چنین خواسته شد، مسئولیتهای خود را هر چه زودتر بجای آورده، موقعیت حقوقی قدس را تائید کرده، به اشغال خاکهای فلسطین از سوی اسرائیل پایان داده، حراست از مردم فلسطین را تامین نموده و تمامی قطعنامه های سازمان ملل در مورد مسئله فلسطین بجای آورده شود.

بیانیه پایانی اجلاس عالی سازمان همکاری اسلامی نشان می دهد که جامعه بین المللی در زمینه راه حل دو دولتی توافق نظر جامعی دارند. برغم وجود چنین امید و زمینه ای، اقدام ترامپ و نتانیاهو، مسئله را عمیتر می سازد.

تصمیمات اتخاذ شده در سازمان همکاری اسلامی در رابطه با مسئله فلسطین و اسرائیل، تصمیمات تاریخی بشمار می روند. حمایت از این تصمیمات و اجرای آنها از نظر صلح منطقه حائز اهمیت می باشد. اگر کشورهای اسلامی از جنگهای مذهبی و قومی دوری کرده و گردهم بیایند، تاسیس صلح آسانتر خواهد شد.

سازمان همکاری اسلامی برای اولین بار در تاریخ خود، حمایت بالقوه ای از مردم فلسطین بعمل آورده است. این امر در عین حال به زمینه حقوقی سازمان ملل و جامعه بین المللی نیز دلالت می کند. مسئله فلسطین با بیانیه پایانی اجلاس استانبول به بعد جدیدی انتقال داده می شود. اجلاس استانبول نشان می دهد که استفاده از اراده سیاسی و دیپلماتیک برغم تجزیه و تزلزل در جهان اسلام، امکان پذیر می باشد.

بعقیده من مهمترین تصمیم اتخاذ شده در اجلاس سازمان همکاری اسلامی، اعلام قدس شرقی بعنوان پایتخت فلسطین می باشد. زیرا جهان اسلام این تصمیم را قبول داشته و از جامعه بین المللی نیز می خواهد که این تصمیم را بپذیرد. این تصمیم در عین حال اقدام جنجال برانگیز ترامپ را نیز مردود ساخته و مکانیزم جدیدی در راستای روند صلح را پیش بینی می کند.

اجلاس عالی و بیانیه پایانی استانبول به این امر که در منطق و توازن نظام جهانی تغییرات ریشه داری صورت خواهد گرفت، اشاره می کند. البته که چنین تغییر و تحول بزرگی در نتیجه یک حادثه غیرمترقبه صورت نخواهد گرفت. بدیهی ست که این روند، ریسک، تنش و درگیریهای محتمل را بهمراه خواهد آورد. خلاصه کلام جهان اسلام با پیشگامی ترکیه موضع قاطعانه ای در میان گذاشت. فقط ملموستر شدن این موضع را زمان نشان خواهد داد. زیرا برداشتن گامهای ملموس در پی این موضع قاطعانه حکم ضرورت دارد.