خاورمیانه از دیدگاه ترکیه - بازتابهای سفر دونالد ترامپ به خاورمیانه

دونالد ترامپ رئیس جمهوری امریکا اولین سفر خارجی خود را به عربستان سعودی انجام داد. در برنامه این هفته دیدار ترامپ از خاورمیانه و بازتابهای آن در منطقه را مورد ارزیابی قرار خواهیم داد.

باراک اوباما رئیس جمهور سابق امریکا مدت کوتاهی بعد از آغاز اقتدار خود دیداری از ترکیه و مصر بعمل آورد. اظهارات وی در خلال این دیدارها موجب شکل گرفتن انتظارات بزرگی شده بود. اوباما علی الخصوص در سخنان خود در قاهره به دموکراسی تاکید کرده بود. فقط همین اوباما در مقابل کودتای نظامی در مصر خاموش مانده بود. علاوه براین سازمان تروریستی فتو را نیز در پی کودتای نافرجام 15 جولای نادیده گرفت. به خواسته های دموکراسی در سوریه پشت کرد. بدین ترتیب موجب یاس و نا امیدی بزرگی شد. در این دوره اوباما به روابط با عربستان سعودی، مصر، ترکیه و اسرائیل بعنوان متفین سنتی خود در خاورمیانه اهمیتی نداد. حکومت امریکا بوسیله قرارداد هسته ای در روابط خود با ایران وارد روند عادی شدن گردیده و تلاش ایران در راستای نفوذ هر چه بیشتر در منطقه را نادیده گرفت. حتی در همین دوره سوریه، یمن و لیبی را به جنگ داخلی سوق داد.

دونالد ترامپ رئیس جمهور امریکا نیز در دوره کمپین انتخاباتی موضع ناخوشایندی در مقابل جهان اسلام بنمایش گذاشته و مدت کوتاهی بعد از انتخاب بعنوان رئیس جمهور، ورود شهروندان هفت کشور مسلمان به امریکا را ممنوع اعلام کرد. فقط ترامپ موضع خود در مقابل جهان اسلام را تغییر می دهد. بطوریکه عربستان سعودی را بعنوان اولین مقصد سفر خارجی خود انتخاب کرد. بهمراه مذاکرات دوجانبه، در اجلاس روسای دولت و حکومت 55 کشور مسلمان شرکت جسته و سخنانی در این اجلاس ایراد کرد. ترامپ در این سخنان، اشتباه خود در سخنان قبلی اش را تصحیح کرد. این بار تروریزم و اسلام را از یکدیگر جدا کرد. در سخنانش در ریاض از عبارت " ترور اسلامی رادیکال " استفاده نکرده و اظهار داشت، به متفقین کلاسیک امریکا بازگشته و به شناختن ایران بعنوان یک تهدید ادامه خواهد داد. در پایان اجلاس یک بیانیه 18 ماده ای دال بر همکاری نزدیک بین کشورهای شرکت کننده امضا گردید.

ترامپ در سفر به خاورمیانه، با عربستان سعودی و اسرائیل صفحه جدیدی بازکرده و با محمود عباس رهبر فلسطین دیدار و مذاکره کرده و اظهار داشت که خواهان وارد عمل شدن در زمینه آغاز مجدد مذاکرات صلح اسرائیل و فلسطین می باشد. بدین ترتیب جو مثبتی ایجاد شد. فقط انتظار نمی رود که این جو مسئله فلسطین را حل بکند. نقاط ریسک منطقه در شمال قرار دارند.مسئله فلسطین – اسرائیل در حال حاضر مسئله اولویت دار سیاست خارجی امریکا نمی باشد. برای همین انتظار نمی رود که در این مسئله تغییرات بزرگی صورت بگیرد.

ترامپ قبل از انتخاب بعنوان رئیس جمهور یکی از صاحبان کار موفق امریکا بود. در دیپلماسی نیز از این ویژگی استفاده می کند. زیرا در خلال دیدار از عربستان سعودی، قراردادی معادل 480 میلیارد دلار منجمله 110 میلیارد دلار در عرصه نظامی امضا کرد. پرفورمانس ترامپ در دیدار از عربستان سعودی، اسرائیل و واتیکان نشانگر یک موضع دقیق و دیپلماتیک می باشد. ترامپ سعی می کند که در خاورمیانه  معماری امنیت منطقه ای جدیدی تاسیس بکند. اولویت حکومت ترامپ در سیاست خاورمیانه عبارت از تجدید روابط خود با کشورهای مسلمان چنان ترکیه و مصر و تاسیس سرآغازهای جدید با متفقین سنتی خود. بدین ترتیب ترامپ  برخلاف حکومت اوباما، تبدیل مجدد امریکا به یک بازیگر موثر در خاورمیانه می باشد.

تماسهای ترامپ در خاورمیانه بدون شک در بسیاری از مسائل منطقه ای ترکیه و قطر را تحت تاثیر قرار خواهد داد. ترکیه و قطر در سیاستهای علیه سوریه، مصر، لیبی و ایران در چهارچوب مشابهی حرکت می کنند. ترکیه و قطر در دوره اخیر در روابط با امریکا اختلاف نظراتی دارند. ترکیه که در دوره اوباما علی الخصوص بعلت سیاست سوریه به امریکا واکنش نشان می داد، در دوره ترامپ خواهان برقراری روابط سالمتری با این کشور می باشد. فقط اگر امریکا خواه در مبارزه با تهدید ترور و خواه در مقابل ایران خواهان حمایت ترکیه و قطر می باشد، باید اولویتهای این دو کشور را مد نظر قرار بدهد. برخی ها برخلاف این فکر خواهند کرد. فقط با دور نگاهداشتن ترکیه و قطر، موفقیت اقدامات سخت می نماید.

ترامپ در سخنانی که در خلال تماسهایش در خاورمیانه ایراد کرد، به همکاری در مبارزه با تروریزم تاکید گرمی نمود. حال بایستی دید که یاری آشکار امریکا به سازمان تروریستی پ ی د-  ی پ گ چگونه تفسیر خواهد شد؟ یاری حکومت ترامپ به سازمان مذکور برغم تمامی خواسته های ترکیه، صداقتش در مورد مبارزه با تروریزم را زیر سوال می برد.