აქტუალური თემის ანალიზი 36-2023

აქტუალური თემის ანალიზი 36-2023

როდესაც დაეში ტერორისტულ ორგანიზაციად იქნა აღიარებული, აბუ ჰუსეინ ალ-ყურეიში ამ ტერორისტული ორგანიზაციის მეოთხე ლიდერად გვევლინება. მას შემდეგ, რაც აბუ ბაქრ ალ-ბაღდადი მოკლეს 2019 წლის 26 ოქტომბერს, მეორე ლიდერი აბუ ჰაშემი განეიტრალდა 2022 წლის თებერვალში, ხოლო შემდეგი ლიდერი აბუ ჰასანი 2022 წლის ოქტომბერში, კვლავ აშშ-ს მხარდაჭერილი ოპერაციებით იქნა ლიკვიდირებული. თურქეთმა დაეში-ს ბოლო ლიდერი ეროვნული დაზვერვის სამსახურის (MİT) სპეციალური ჯგუფით განხორციელებული ოპერაციით გაანეიტრალა. აბუ ბაქრ ალ-ბაღდადის შემდეგ დაეში-ს ლიდერების შესახებ დეტალური ინფორმაცია არ არსებობს. ფაქტობრივად, აბუ ჰუსეინის ნამდვილი სახელის შესახებ მონაცემები ჯერ არ არსებობს. თავის მხრივ, სააგენტო „Anadolu“-ს მიერ გავრცელებულ ინფორმაციაში ნათქვამია, რომ აბუ ჰუსეინი ორგანიზაციას 2013 წელს შეუერთდა და სწრაფად აღზევდა. ეს შეიძლება იყოს მინიშნება იმისა, რომ დაეში-ს შემდგომი თაობა ახალ უფრო აქტიურ მდგომარეობაშია.

ახლა ამ თემაზე გთავაზობთ ანალიტიკურ ცენტრ SETA/სეტას უსაფრთხოების კვლევების დირექტორის, პროფესორ მურათ იეშილთაშის მიერ მომზადებულ მოკლე ანალიტიკურ სტატიას, რომელშიც იგი წერს...

2019 წლის 26 ოქტომბერს დაეში-ს ლიდერის აბუ ბაქრ ალ-ბაღდადის განეიტრალებასთან ერთად დაიწყო მათი დაშლის პროცესი, განსაკუთრებით ერაყსა და სირიაში. მიუხედავად იმისა, რომ შემდგომი ლიდერები ცდილობდნენ შეენარჩუნებინათ ტერორისტული ორგანიზაციის ოპერატიული შესაძლებლობები, 2019 წლიდან ეს პერიოდი დიდი ხანია გავიდა. 2022 წელს აბუ ჰაშემის მკვლელობით, დაეში-ს სამი ლიდერი თხუთმეტ თვეში განეიტრალდა. მიუხედავად იმისა, რომ დაეშ-მა სცადა რესტრუქტურიზაციის პროცესი წარსულში (2010-2013) აეწყო, მან ეს ვერ შეძლო. გარდა ამისა, ჩვენ ვგებულობთ, რომ ტერორისტული ორგანიზაციის არა მხოლოდ ლიდერთაგანი, არამედ მაღალი თანამდებობის პირებიც იყვნენ ლიკვიდირებული. მიუხედავად ამ ყველაფრისა, დაეში-ს წევრების ოჯახებისა და შვილების რეაბილიტაცია, განსაკუთრებით ჰოლ ბანაკში გრძელდება.

ცნობილია, რომ ბაღდადის შემდეგ განეიტრალებული მესამე ლიდერის, აბუ ჰუსეინის წინააღმდეგ ოპერაცია 29 აპრილს ჩატარდა. თურქული და მსოფლიო საზოგადოებისთვის ამ ოპერაციის შესახებ პრეზიდენტ ერდოღანის 30 აპრილს განცხადებით გახდა ცნობილი. შემდეგ, ოპერაციის დეტალები სააგენტო Anadolu-მ გაავრცელა. შესაბამისად, აბუ ჰუსეინის წინააღმდეგ ოპერაცია 4 საათს გაგრძელდა. გასაგებია, რომ ოპერაცია გადაწყდა დაზვერვის საფუძველზე, რომ აბუ ჰუსეინი, რომელიც აფრინის/ჯანდარის რეგიონში მდებარე შენობაში იმყოფებოდა, გადაადგილდებოდა და ის მიზნად ისახავდა ტერორისტული ორგანიზაციის ლიდერის ცოცხლად დაჭერას. ფაქტობრივად, იმ შენობის სურათების დათვალიერებისას, სადაც ოპერაცია ტარდებოდა, ჩანს, რომ შენობა არ ექვემდებარებოდა საჰაერო დაბომბვას. როგორც ჩანს, MİT-მა დიდი ძალისხმევა სცადა აბუ ჰუსეინის ცოცხლად დაჭერისთვის. ამას მეტყველებს ის ფაქტი, რომ ოპერაციას ოთხი საათი დასჭირდა. ასევე ცნობილია, რომ აბუ ჰუსეინმა თავი აიფეთქა, რათა არ დაეჭირათ. ფაქტობრივად, დაეში-ს წინა ლიდერებმა აბუ ბაქრ ალ-ბაღდადიმ და აბუ ჰაშემმა თვითმკვლელი ჟილეტებით თავი აიფეთქეს. ასევე გასაგებია, რომ ეს ვითარება ტრადიციად იქცა ტერორისტულ ორგანიზაციაში.

აბუ ბაქრ ალ-ბაღდადის და მის შემდეგ დაეში-ს ყველა ლიდერის მკვლელობა სირიაში გასაოცარი სტატისტიკაა. როგორც ცნობილია, მიუხედავად იმისა, რომ დაეში ერაყში დაფუძნებული ტერორისტული ორგანიზაციაა, ის სირიაში 2012-2013 წლებში გავრცელდა. ჩანს, რომ სირიაში გაიდგა ფესვები, განსაკუთრებით ლიდერობის კუთხით. აბუ ჰასანის გარდა ყველა სახელი განეიტრალდა ჩრდილოეთ სირიაში.  მხოლოდ აბუ ჰასანი განეიტრალდა დარაში. ეს ნიშნავს, რომ დაეში-ს ლიდერები ფიქრობენ, რომ გათავისუფლებულ ტერიტორიებზე უფრო ადვილად შეძლებენ საკუთარი თავის დამალვას. ფაქტობრივად, ეს რეგიონები წლების განმავლობაში იყო ქაოსისა და ომის ეპიცენტრები. თუმცა, ის ფაქტი, რომ საზღვრები არ შეცვლილა 2020 წლისთვის და ომი გაგრძელდა მხოლოდ ფრონტის ხაზზე კონტაქტების გამო, საშუალება მისცა ადგილობრივ უსაფრთხოების ელემენტებსაც და MİT-საც  ყურადღება მიექციათ წერტილოვან ოპერაციებზე. ფაქტობრივად, MİT-მა ბოლო წლებში მრავალი წერტილოვანი ანტიტერორისტული ოპერაცია განახორციელა.