იცით თუ არა, რომ? 47 - 2023

იცით თუ არა, რომ? 47-2022-2023

ლოზანის საზავო ხელშეკრულება

იცით თუ არა, რომ ლოზანის საზავო ხელშეკრულება ერთადერთი სამშვიდობო ხელშეკრულებაა, რომელმაც დაასრულა პირველი მსოფლიო ომი და ასევე მოქმედებს მრავალი წლის განმავლობაში?

ოსმალეთის იმპერიამ, რომელიც დამარცხდა პირველი მსოფლიო ომში, ომის შემდეგ დაკარგა დამოუკიდებლობა და მოხდა მისი მიწების ოკუპაცია. თუმცა, თურქმა ერმა თავისი ტერიტორიული მთლიანობისა და ეროვნული დამოუკიდებლობისთვის წარმოებულ ომში გაიმარჯვა. ეს ბრძოლა, რომელსაც თურქი ერი აწარმოებდა ძალიან სამართლიანი და საფუძვლიანი მიზეზების გამო, სამხედრო გზით 1922 წლის შემოდგომაზე დიდი გამარჯვებით დასრულდა. შემდეგ კი ეს შედეგი მთელ მსოფლიოს უნდა ეღიარებინა.

სამშვიდობო კონფერენცია 1922 წლის 20 ნოემბერს შვეიცარიის ქალაქ ლოზანაში შეიკრიბა. ისმეთ ფაშა, რომელიც თურქეთის სახელმწიფოს წარმომადგენლობით დელეგაციას ხელმძღვანელობდა, ხაზს უსვამდა დამოუკიდებლობისა და სუვერენიტეტის საკითხს და ამბობდა, რომ მათაც სურდათ თავისუფლება და დამოუკიდებლობა, როგორც ყველა ცივილიზებულ ერს. ეს კონფერენცია, რომელიც ლოზანის ხელშეკრულების დასაწერად გაიმართა, 8 თვე გაგრძელდა. საბოლოოდ, 1923 წლის 24 ივლისს, ხელი მოეწერა ლოზანის სამშვიდობო ხელშეკრულებას თურქეთის სახელმწიფოს წარმომადგენლებს, გაერთიანებულ სამეფოს, იტალიას, საფრანგეთს, რუსეთს, იუგოსლავიას, ბელგიას, პორტუგალიას, რუმინეთს, საბერძნეთს და იაპონიასა შორის.

ლოზანის სამშვიდობო ხელშეკრულება ასევე იყო ახლად დაბადებული თურქეთის რესპუბლიკის რეგისტრირება. შეთანხმების პრეამბულაში კონკრეტულად არის აღნიშნული „სახელმწიფოების დამოუკიდებლობისა და სუვერენიტეტის პატივისცემა“. ვინაიდან მხარეებმა ურთიერთშეთანხმებები და დაპირებები დადეს, ლოზანის სამშვიდობო ხელშეკრულება ძალაში დარჩა. ლოზანის ხელშეკრულება, რომელმაც 100 წელს მიაღწია, არ შეიცავს მუხლს, რომ იგი სრულდება 2023 წელს ან სხვა რომელიმე დროს. თურქეთის სახელმწიფოს მშვიდობიან და კეთილგანწყობილ მიდგომას ასევე დიდი მნიშვნელობა აქვს ხელშეკრულების ძალაში დასატოვებლად. ათათურქის პრინციპის „მშვიდობა ქვეყანაში, მშვიდობა მსოფლიოში“ დაცვა და ლოზანის სამშვიდობო ხელშეკრულების ყველა მუხლისა და დებულების დაცვა უზრუნველყოფს მშვიდობის უწყვეტობას.