Tarixdə bu gün: 3 avqust

***

  Kristofor Kolumb Hindistana getmək üçün 1492-ci ilin 3 avqustundan İspaniyadan 3 gəmi ilə çıxaraq qərbə doğru hərəkət etdi. Amma 63 gün sonra Amerika qitəsinə ayaq basan Kolumb bu torpaqların yeni qitə deyil, qərbi hind adaları olduğunu sandı.

***

  3 avqust 1778-ci ildə İtaliyanın Milan şəhərində məşhur La-Skala Teatrı açıldı. Həmin gün bəstəkar Antonio Salyerinin “Tanınmış Avropa” operasının ilk tamaşası oldu.

  Azərbaycanın tanınmış müğənniləri Şöfkət Məmmədova, Bülbül və Müslüm Maqomayev bu böyük sənət ocağında opera ifaçılığı sənətinin sirrlərini öyrəniblər. 

***

  1894-cü il avqustun 3-də ingilis alimləri Uilyam Ramzay və Con Uilyam Strett laboratoriya şəraitində ilk dəfə olaraq hava atmosferindən o vaxta qədər məlum olmayan qazı ayıraraq ona arqon adını verdilər. Yunanca arqon sözünün mənası “fəaliyyətsiz” deməkdir. Alimlərin kəşf etdikləri qaz digər kimyəvi elementlərlə qətiyyən reaksiyaya girmirdi. 1904-cü ildə həmin kəşfə görə Ramzaya kimya, Stretə isə fizika üzrə Nobel mükafatları verildi. 

***

  3 avqust 1914-cü ildə Almaniya imperatorluğu Fransaya müharibə elan etdi. Eyni gündə İngiltərənin Osmanlı imperatorluğunun sifariş verdiyi “Sultan Osman” və “Reşadiye” adlı zirehli döyüş gəmilərinə əl qoyması məlum oldu.

***

  1940-cı il Ribbentrop-Molotov paktının məxfi protokoluna müvafiq olaraq müstəqil Litva 3 avqustda SSRİ-nin tərkibinə daxil edildi. Avqustun 4-də Latviya, 6-da isə Estoniya SSRİ-yə ilhaq olundu.

  Sovet işğalı dövründə Baltikyanı dövlətlərdə etnik cəhətdən kəskin dəyişikliklər baş verdi. SSRİ tərkibinə daxil edilməzdən əvvəl latışlar, estonlar və litvalılar öz dövlətlərində əhalinin 80 faizini təşkil edirdilərsə, 1991-ci ilə qədər bu rəqəm 50 faiz oldu.

***

  3 avqust Niger xalqının müstəqillik bayramıdır. Afrikanın şimal-qərbində yerləşən bu ölkə 1960-cı ilin bu günü istiqlaliyyətini elan edib. Həmin vaxta qədər isə Fransanın müstəmləkəsi idi. 

*** 

  Sovet İttifaqı hava müdafiə sistemini aşaraq “Cessna” tipli təyyarəsiylə Moskvadakı Qırmızı Meydana enən alman pilotu Matias Rust (Mathias Rust) 437 günlük həbsdən sonra 1988-ci ilin 3 avqustunda azad edildi.     

3 avqustda həm də bu tarixi şəxsiyyətlər xatırlanır

  Azərbaycanın orta əsr görkəmli siyasi xadimlərindən olan Pərican xanım 1548-ci ilin bu günü dünyaya gəlib.

  Şah Təhmasibin qızı olan Pərican xanım güclü iradəyə malik qadınlardan və Səfəvilər sülaləsinin bilikli şəxsiyyətlərindən idi. Atasının vəfatından sonra bir müddət şahlığı öz əlində saxlayıb. Qardaşı Heydər Mirzə öləndən sonra yenə dövlət işlərini idarə edib.

  Sultan Məhəmməd Xudabəndə hakimiyyətə yiyələndikdən sonra Pərican xanım onun əmri ilə edam olunub. (1548-1596)

***