Kun tahlili 25- qism

Asr falokati

Afsuski, Turkiyaning janubi-sharqidagi Qahramanmarashning Pazarjik va Elbiston tumanlarida birin-ketin sodir bo'lgan 7,7 va 7,6 magnitudali zilzilalar butun mintaqani

 chuqur larzaga soldi. Shoshilinch  va Favqulodda vaziyatlarni boshqarish boshqarmasi (AFAD) ma'lumotlariga ko'ra, halok bo'lganlar soni 35 mingdan oshgan, yaradorlar esa 100 mingdan oshgan vaziyatda . Zilzilalar Turkiya va Suriyaning shimoli-g'arbiy mintaqasida katta talofat keltirar ekan, Idlib, Afrin va Halab kabi hududlarda 10 mingga yaqin odam hayotdan ko'z yumdi.

SETA / Tashqi siyosat tadqiqotchisi Jan AJUNning ushbu mavzu bo'yicha bahosini taqdim etamiz.

Turkiya 6-fevral tongida koʻzini ochar ekan, afsuski, juda katta falokatga duch keldi, birin-ketin zilzila sodir boʻldi,  ushbu zilzilani  olimlar  asr falokati deb atadi. Turkiyaning janubi-sharqida joylashgan Qahramanmarashning Pazarjik va Elbiston tumanlarida Rixter shkalasi bo‘yicha 7,7 va 7,6 magnitudali har 8 soatda sodir bo‘lgan zilzilalar o‘nta viloyatda katta vayronagarchiliklarga sabab bo‘ldi. Zilzilalarning birin-ketin sodir bo'lishi,juda yaqin bir yerda , masalan, 7 km masofada sodir bo'lishi va taxminan 90 soniya kabi juda uzoq davom etishi halokatni ancha oshirdi. Qahramanmaroshdan tashqari, ayniqsa Hatay, Gaziantep, Malatya va Adıyaman viloyatlarida juda jiddiy vayronagarchiliklar yuz berdi. Yana Suriyaning Idlib va ​​Halab viloyatlarida jiddiy vayronagarchiliklarga sabab bo’ldi . misol uchun  Zilziladan Germaniya kabi bir mintaqa to'g'ridan-to'g'ri zarar ko'rganini ko‘ryapmiz. Tabiiy ofat Favqulodda Vaziyat va Boshqaruv Boshqarmasi (AFAD) ma'lumotlariga ko'ra, 15-fevral holatiga ko'ra halok bo'lganlar soni 35 mingdan oshgan, yaradorlar esa 100 mingdan oshgan. Suriyada halok bo'lganlar soni 10 mingga yaqinlashmoqda. Turkiyadagi zilziladan zarar ko'rgan hududlarda (AFAD, PAK, JAK, JO’AK, DİSAK, Sohil xavfsizlik, DAK, Guven  yong'in, MEB),  nodavlat tashkilotlar  va xalqaro qidiruv-qutqaruv xodimlaridan iborat jami 35 249 qidiruv-qutqaruv xodimi navbatchilik qilgan. Turkiyaning dunyodan yordam chaqirishining  ortidan  60 dan ortiq mamlakatdan 9456 nafar qidiruv-qutqaruv xodimi yetib keldi. Zilzila sodir bo'lgan hududda jami jamoat xodimlarining  soni esa   250 mingdan oshdi.

Zilzila sodir bo'lgan birinchi daqiqadan boshlab Turkiya barcha muassasalari bilan hushyor bo'lib, tegishli vayronagarchilik joylariga yordam yuborishga harakat qildi, ayniqsa qidiruv-qutqaruv operatsiyasi, odamlarni  vayronalar ostidan tirik chiqarishga  harakat qildi, ammo biz deyarli 50 ming bino haqida gapiramiz. minglab binolar vayron bo'lgan va afsuski, barcha binolarga aralashish esa mumkin emas edi. Vayronalarga aralashish bilan birga, uy-joy muammosini bir vaqtning o'zida hal qilishga harakat qilinmoqda. Ob-havo sharoiti juda sovuq bo'lgan mintaqada tezda chodir va konteyner shaharlar qurishga harakat qilinmoqda. Albatta, bir muncha vaqt o'tgach vayron bo'lgan shaharlar zilzilalarga chidamli tarzda qayta tiklana boshlaydi. Prezident Erdo'g'an zilzila qurbonlariga yangi uylarni  taxminan bir yil ichida qurib berishni  va'da qilgan  . Turk xalqi o'zaro birdamlik ko'rsatmoqda. Sohada  O'n minglab ko'ngillilar yordam berishga intilmoqda, boshqa barcha viloyatlarda ham yordam tashkilotlari tashkil etilgan, NNTlar juda faol harakat qilmoqda.

Albatta, bunda xalqaro hamjamiyatning  ham muhim o‘ri bor . Bu uylar va infratuzilmani qayta qurish uchun Turkiyaga yordam berishlari kerak. Turkiya dunyoning barcha mintaqalarida yordamga muhtoj davlatlarga qo'l cho'zish orqali katta birdamlik ko'rsatgan va aslida uning savobini ko'ra boshlagan  bir davlatdir. Turkiyaga butun dunyodan yordam kelayapti, lekin ayniqsa qayta qurish jarayonida ko'proq yordamga muhtojdir.

Biz SETA / Tashqi siyosat tadqiqotchisi Jan AJUNning ushbu mavzu bo'yicha O’z  bahosini taqdim etdik.