AQSHda mahkum birinchi marta gaz yordamida qatl qilindi

Kecha, 25 yanvar kuni AQSHning Alabama shtatidagi Atmore qamoqxonasida 58 yoshli qotil Kennet Yudjin Smitga nisbatan o‘lim jazosi ijro etildi.

AQSH Oliy sudi ikki kun avval mahkumning qatlini kechiktirish haqidagi iltimosini rad etgan. O‘limga hukm qilingan mahbus AQSH tarixida birinchi marta toza gaz yordamida o‘ldirildi. Rasmiy tilda bu o‘lim sababi azotli gipoksiya deb ataladi.

AQSHning Alabama shtati azot yordamida qatl qilishga ruxsat beruvchi uchta shtatdan biridir. Bu gaz odamni nafas olish qobiliyatidan mahrum qiladi va shu bilan asta-sekin bo‘g‘ilib qoladi. Oxirgi marta 1999 yilda mahbus gaz bilan qatl etilgan edi. O‘sha paytda vodorod siyanidi va gidrosiyan kislotasi sifatida ham tanilgan gidrosiyanid ishlatilgan.

Ma’lumot uchun, Kennet Smit 1989 yilda o‘limga hukm qilingan. O‘lim jazosi 2022 yilda o‘ldiradigan in’eksiya yo‘li bilan amalga oshirilishi kerak edi. Biroq o‘shanda qamoqxona xodimlari zaharni jo‘natish uchun uning tomiriga igna kirita olmagan va qatl qilish uchun belgilangan vaqt tugab qolgan. Shunday qilib, Smit AQSHda davlat ikki marta qatl qilgan kam sonli jinoyatchilardan biriga aylandi.

Hatto Smitning azot bilan qatl etilishiga tayyorgarlik ko‘rilayotganda ham, bo‘lajak harakatning o‘zi Birlashgan Millatlar Tashkilotining keskin tanqidiga sabab bo‘ldi. BMTning Jenevadagi Inson huquqlari komissiyasi matbuot kotibi Ravina Shamdasani o‘tgan hafta “yangi va sinovdan o‘tmagan” qatl usulidan foydalanishni qoraladi. Xalqaro huquqqa ko‘ra, bu "qiynoqqa solish yoki g‘ayriinsoniy yoki qadr-qimmatni kamsituvchi jazo yoki muomala" bo‘lishi mumkin.

Bundan farqli o‘laroq, Alabama rasmiylari azot gazidan foydalanish "ehtimol, hozirgacha ishlab chiqilgan eng insonparvar qatl usuli" va butun dunyoda qo‘llaniladigan evtanaziya usullariga o‘xshashligini ta’kidladil. Azot gazi ba’zan hayvonlarni o‘ldirish uchun ishlatiladi. 

“Azot tanaga ta’sir qilmaydigan bir qator inert gazlardan biri bo‘lib, shunchaki kislorodni suyultiradi, uni barcha tirik hujayralarda asta-sekin almashtiradi”, deydi rasmiy.