بو گون تورکیه جمهوریتی‌نین 91.قورولوش ایلدؤنومو
1922-جی ایلین سپتامبر آییندا، ایشغال گوجلری‌نین مغلوبیته اوغرادیلماسییلا، تورک قورتولوش ساواشی باشاریا چاتدی
بو گون تورکیه جمهوریتی‌نین 91.قورولوش ایلدؤنومو ...
29 اوکتوبر، تورکیه‌ده هر ایل جمهوریت بایرامی اولا‌راق قوتلانیر.
-------------
عثمانلی امپراتورلوغو بیرینجی دونیا ساواشینا گیردیگینده اقتصادی و نیظامی باخیم‌دان اولدوقجا کؤهنه‌لمیش وضعیتده ایدی. اینگیلتره، ایتالیا و فرانسا، داها ساواش داوام ائدرکن، امپراتورلوق تورپاق‌لارینی پایلاشما پروژه‌لری حاضیرلامیشدی‌لار. ساواش سونوندا، موتتفیق‌لری‌نین بیر-بیر مغلوبیتی قبول ائده‌رک آتشکس ایمضالاما‌لاری اوزرینه عثمانلی امپراتورلوغو دا راضیلاشماغی ایستدی. 30 اوکتوبر 1918 تاریخینده ایمضا‌لانان موندروس باریشی ایله اتفاق دولت‌لری عثمانلینی پارچالاما پلان‌لارینی ایجرا قویما فورصتی الده ائتمیش اولدولار. راضیلاشما ایله تورک اوردولاری‌نین پایلانماسی، بوغازلارین غالیب دولت‌لره تسلیمی و اهمیت‌لی گؤرولن یئرلرین گوونلیک سببی ایله ایشغال ائدیلمه‌سی اؤن گؤرولوردو. ائتلاف دولت‌لری 1919دا ایزمیری ایشغال ائده‌رک تورک دولتینی پایلاشما هدف‌لرینه بیر آددیم داها یاخین‌لاشدی‌لار. آنجاق بو آرادا آنادولودا بیر حرکت باشلامیش؛ مصطفی کمال پاشا، قارا دنیز ساحلین‌دکی سامسونا چیخا‌راق تورک قورتولوش ساواشی‌نین ایلک آددیمینی آتمیشدی. آرد-آردا تشکیل ائدیلن کونگره‌ده اورتاق بیر قرار ائدن تورک میللتی، تورپاق‌لاری‌نین پایلاشیلامایاجاغینی، میللی مرزلر ایچری‌سینده وط‌ن‌ین بیر بوتون اولدوغونو، مستقیللیگین قطعیتله قوروناجاغینی بوتون دونیایا ائشیتدیردی. آردین‌دان تورکیه بؤیوک میللت مجلیسی قورولدو و میللتین ایراده‌سی مجلیسده تمثیل ائدیلمه‌یه باشلاندی. مجلی‌سین قورولماسی، تورکیه‌ده جمهوریت رژیمی‌نین اعلانینا گئدن یولون دا باشلانغیجی ایدی. آنکارادا آچیلان بؤیوک میللت مجلیسی، تورکیه‌نین گله‌جگینده تک سؤز صاحبی آرتیق ...
-----
1920-جی ایلین یاز فصلینه گلیندیگینده، بیرینجی دونیا ساواشی‌نین غالیب‌لری، مغلوب‌لاری ایله حسابلاشما‌لارینی بیتیرمیش؛ ساواشی ایتیرن اؤلکه‌لره باریش مقاویله‌لری‌نین قبول ائتدیریلمه‌سی پروسه‌سی تاماملانمیشدی. آلمانیایا ورسای-دا، بولغاریستانا نئولید، اوتریش سنت-گرمن‌ده، مجاریستانا دا تریانون‌دا راضیلاشما‌لار ایمضالادیلمیش؛ آنجاق حسابلاشیلمایان تک مغلوب عثمانلی امپراتورلوغو قالمیشدی. بو دا 10 آوقوست 1920-جی ایلده سئورد رئال‌لاشدی. عثمانلی حکومتی طرفیندن ایمضا‌لانان و اولدوقجا آغیر حؤکم‌لر داشییان سئور موقاویله‌سی، خالقین ایراده‌سینی تمثیل ائدن تورکیه بؤیوک میللت مجلیسی حکومتی طرفیندن بؤیوک اعتراض ایله قارشیلاندی. آنادولو اینسانی مستقیل‌لیک مباریزه‌سینده قرارلی ایدی.
----------------
1922-جی ایلین سپتامبر آییندا، ایشغال گوجلری‌نین مغلوبیته اوغرادیلماسییلا، تورک قورتولوش ساواشی باشاریا چاتدی. سیرا، عثمانلی امپراتورلوغونون کول‌لرین‌دن یئنی بیر دولت قورولماسینا و اونون بین الخالق آرئنادا تانینماسینا گلمیشدی.
1922-جی ایلین نوامبر آییندا، لوزان‌دا باریشا راضیلاشماسی اوچون دانیشیق‌لار باشلادی. بو آرادا تورکیه‌ده سلطنت ده قالدیریلمیش و عثمانلی ایداره‌سینه سون وئریلمیشدی. تورکیه بؤیوک میللت مجلیسی حکومتی، لوزان‌دا، یالنیز آنادولویا سالدیری و اورادا مغلوب یونان‌لی‌لارلا دئییل بیرینجی دونیا ساواشیندا عثمانلی دولتینی مغلوب ائدن دولت‌لرله ده قارشیلاشیب حسابلاشدی و آرتیق تاریخه قاریشمیش اولان بو امپراتورلوغون تمیزلیک ادعا‌لاری ایله اوزلشمک مجبوریتینده قالدی. عثمانلی بورج‌لاری، تورک-یونان مرزی، بوغازلار، موصول، آزینلیق‌لار و کاپیتولاسیون‌لار کیمی موضوعلاردا آیلارلا داوام ائدن بازارلیق‌لارین آردین‌دان 24 ژوئیه 1923 تاریخینده موقاویله ایمضالاندی. لوزان باریش موقاویله‌سی ایله یئنی تورکیه‌نین قورولوشو، حاکیمیتینی و مرزلری تانینمیش اولوردو.
آرتیق سیرا دولت ایداره ائتمه فورمونو بلیرلمه‌یه گلمیشدی. قورتولوش ساواشی ایداره ائدن هیات، یئنی دولتین دؤورون طلبینه اویقون بیر سیستمه قاووشدورلماسی لازیم اولدوغونو دوشونوردو. حاکمیتین میللته سؤیکندیگی بیر سیستم اولان جمهوریت رهبرلیگی‌نین اعلانی اوچون حاضیرلیق‌لار ائدیلمه‌یه باشلاندی.
تورکیه بؤیوک میللت مجلیسی‌نین صدری مصطفی کمال اؤندرلیگینده حاضیرلانان قانون لایحه‌سی، 29 اوکتوبر 1923 تاریخینده قبول ائدیلدی. بئله‌جه تورکیه دولتی‌نین یئنی رهبرلیک فورمو جمهوریت، یئنی آدی تورکیه جمهوریتی دولتی اولا‌راق بللی اولوندو. مصطفی کمال آتاتورک، تورکیه جمهوریتی‌نین ایلک پرزیدنتی سئچیلدی.
امپراتورلوق‌لار دؤورونون سونا چاتدیغی یئنی دونیا نیظامیندا، تورکیه ده معاصیر دولت‌لر آراسین‌داکی یئرینی آلمیش اولوردو. تورکیه آرتیق یولونو سئچمیش، سونرا‌لار اولدوغو جوغرافیا‌داکی دیگر دولت‌لره اؤرنک اولاجاق بیر رهبرلیک فورمو منیمسمیشدی.
تورکیه جمهوریتی، 1923-جی ایلدن بو یانا، 90 ایل اول اعلان ائدیلن جمهوریتنین اساس پرینسیپ‌لری ایستیقامتینده وارلیغینی داوام ائتدیریر.
