آتاتورک، بیر میللتین یئنی‌دن دوغوشو (7)
آتاتورک، تورک قورتولوش ساواشییلا قورتاردیغی کیمی یئنی بیر جمهوریتی ده یاراددی. اینانیلماز اوغورلار الده ائتدی. چوخ چاشدیریجی باشاری‌لاردی بون‌لار. ییخیلمیش بیر اؤلکه‌نی الینه آلیب اونو سونوندا دموکراسی‌یه قوووش‌دوردو.
آتاتورک، بیر میللتین یئنی‌دن دوغوشو
سلام سئوگی‌لی اوخویوچولار، آتاتورک سئوگی و ماراغیندا بیرلیکدییک.
بؤیوک لیدر مصطفی کمال آتاتورکون آردین‌دان، دونیاجا تانینمیش دولت آدام‌لاری‌نین، یازارلارین و موتفککیرلرین، تاریخین حافیظه‌سینه هدیه ائتدیگی سؤزلری میننتدارلیغیمیزی تقدیم ائتمه‌یه داوام ائدیریک.
-----
"آتاتورک اولماسایدی بو گون تورک اولوسو اولمازدی" دئین بیر دونیا دوشونورو‌نون، عینی زاماندا تدقیقاتچی-یازار پروفسور دوکتور جاستین مک کارتی قیمتلندیرمه‌لرینه یئر وئرجگیک.
جاستین مک کارتی آمریکا بیرلشیک دولتلری‌نین کنتوکی ایالتینده لوئیزویل اونیورسیته‌سی تاریخ بؤلومونده اؤزللیکله تورکیه تاریخی ایله ماراق‌لانان بیر اوستاد. دوکتورلوق عثمانلی تاریخی اوزرینه ائدن مک کارتی، هله ده بو اونیورسیته‌نین سئچمه پروفسورلاریندان بیری اولاراق وظیفه یئرینه یئتیریر.
جاستین مک کارتی، اصل اولاراق اها‌لی موضوعسویلا ماراق‌لانان بیر تاریخچی. بیر نفوس تاریخی متخصصی اولاراق بالکان و I. دونیا ساواشلاری سونوندا روم ائلی و آنادولوداکی تورک اها‌لی‌نین دؤردده بیری‌نین یوخ اولدوغونو ایفاده ائدن مک کارتی، "اگر آتاتورک اولماسایدی یالنیز تورکیه دئیه بیر دولت دئییل، آنادولودا تورک دئیه بیر شئی ده اورتادا قالمایا‌جاقدی" دئییر و علاوه ائدیر:
"... آرتیق گئده‌جک‌لری باشقا یئر قالمامیشدی. آتاتورک بیر قوموتان اولاراق تورک‌لری یوخ اولماق‌دان قورتاردی. "
------
آتاتورکون باشاریسینی ایسه تاریخچی مک کارتی بئله اورتایا قویور:
"( بو ییخیم‌دان قورتولوب آیاغا قالخماق) اوچون عینی زاماندا هم بؤیوک بیر قوموتان هم ده بؤیوک بیر سیاست آدامی اولماق ضروری ایدی. هم خالقینا درین بیر سئوگی و مرحمت حیسی دولو، اما عینی زاماندا چوخ گوج‌لو اولان بیر اؤندرین اولماسی لازیم ایدی. بو خصوصیت‌لره صاحب نئچه آدام وار؟ تاریخده بئله نئچه آدام گلمیش؟ آتاتورک چوخ بؤیوک بیر اینسان ایدی. او اولماسایدی بو گون تورک اولوسو اولمازدی "
سئوگی‌لی اوخویوچولار، پروفسور دوکتور جاستین مک کارتی، آراشدیرما موضوعسو اولان تورکیه خالقی اوزرینه بو قیمتلندیرمه‌لری ائدیر:
"منیم اصل آراشدیردیغیم تورکیه‌نین خالقی‌دیر؛ آتاتورک‌دن اوّل تورک خالقی‌نین باشینا نلر گلدیگی و آتاتورکون اونلاری نلردن قوروموش اولدوغونو آراشدیردیم. 1912-1913 ایللرین‌دکی بالکان ساواش‌لاریندا، وین-ی احاطه ائتمه‌سی ساواشیندا و تورک مستقیل‌لیک ساواشیندا تورک‌لر دونیانین بوتون دیگر خالقلاریندان داها چوخ آجی چکدی‌لر. روس‌لارین چوخ آجی چکدیگینی سؤیله‌ین‌لر وار. روس‌لار نفوسونون تخمینن یوزده 8ینی ایتیردی‌لر. آلمان‌لارین، فرانسیزلارین، اینگیلیس‌لرین وین-ی احاطه ائتمه‌سی ساواشیندا چوخ آجی گؤردوگو دئییلیر. اما بون‌لارین اوغرادیغی آجی، اها‌لی‌سی‌نین یوزده 1ینی ایتیرمیش اولما‌لاری‌دیر. آنادولو ایسه اها‌لی‌سی‌نین دؤردده بیرینی ایتیردی. آنادولونون وان و بنزری بؤلگه‌لرینده، ساواش سونوندا اها‌لی‌نین یاری‌دان چوخو ایتیریلمیشدی. بیر ده تورک‌لرین یونانیستان‌دان، بولغاریستان‌دان، داها سونرا یوگسلاوی و ارمنیستان اولا‌جاق اولان بؤلگه‌لردن زورلا چیخاریلیب سورگون، بورا‌لارداکی چوخ سایدا تورکون اؤلدورولدوک‌لرینی گؤروروک.
یونان‌لی‌لار، آنادولونو ایشغال ائتدیک‌لرینده، یعنی غرب اوروپا‌لی دولت‌لر اونلارا "آنادولونو آلین!" دئدیگینده، تورک‌لرین گئده‌جک‌لری بیر یئر قالمامیشدی. اونلارا بیر شئی بیراخیلمامیشدی.
---------
... آتاتورک بو اورتامدا اولوردو... (او)، بیر قوموتان اولاراق تورک‌لری قورتاردی. اما بو ترس گئدیش دوردورولدوغوندا، قورتولوش ساواشی یعنی یوخ اولماق‌دان قورتولوش تاماملاندیغیندا، بوتون آنادولو بیر خارابا‌لیق حالینا گتیریلمیشدی. اینسان‌لارین یاشایا بیر یئر دئییلدی. مسئلن بوتون آغاج‌لار کسیلمیشدی. یونان‌لی‌لار آنادولونو بوشالدیرلارکن بوتون زیتون آغاج‌لارینی کسدیلر، آتلاری، قویون‌لاری اؤلدوردولر. شهرلری یئرله بیر ائتدیلر.
... بو ییخم‌دان قورتولار تک بؤیوک شهر بورسا اولدو. بو دا اوروپا‌لی‌لارین، خصوصیله ده اینگیلیس‌لرین اورادا اولماسین‌دان و یونان‌لی‌لارین شهری یاندیریب ییخماسینا ایجازه وئرممه‌لریندن اؤتورو. بون‌دان باشقا کوتوهیا‌دان ایزمیره قدر بوتون بو بؤلگه‌ده یونان‌لی‌لار قاچیش یول‌لاری اوزرین‌دکی هر یئری یاندیریب ییخدی‌لار.
شرق آنادولویا گلینجه، بورا‌داکی شهرلرین یئرینده یئل‌لر اسیردی. مسئلن جنوب-شرقی آنادولوداکی ان بؤیوک شهر اولان وان یوخ اولموشدو. بیتلیس، ارزوروم، ارزینجان کیمی داها باشقا شهرلر ده هامیسییلا دئییلسه ده بؤیوک اؤلچوده یاندیریلیب ییخیلمیشدی. خالقین حیاتدا قالماق اوچون ائده بیله‌جگی هئچ بیر شئی یوخ ایدی. "
آمریکا بیرلشیک دولتلریندا اولان لوویزویل اونیورسیته‌سی تاریخ پروفسورو جاستین مک کارتی قیمتلندیرمه‌لری داوام ائدیر. دوکتورلوق عثمانلی تاریخی اوزرینه تاماملایان مک کارتی، اصل اولاراق اها‌لی موضوعسویلا ماراق‌لانان بیر تاریخچی.
"آتاتورک، تورک قورتولوش ساواشییلا قورتاردیغی کیمی یئنی بیر جمهوریتی ده یاراددی. اینانیلماز اوغورلار الده ائتدی. چوخ چاشدیریجی باشاری‌لاردی بون‌لار. ییخیلمیش بیر اؤلکه‌نی الینه آلیب اونو سونوندا دموکراسی‌یه قوووش‌دوردو. ایشلرلیغی اولان بیر اقتصادا صاحب ائتدی. اینسان‌لارین اگیتیم گؤردوگو، دیل‌لرینی اؤیرندیگی بیر اؤلکه‌یه چئویردی.
-------
اما بوتون بون‌لاری، راحتی یئرینده زنگین بیر اؤلکه‌ده دئییل، سون درجه یوخسول، یاندیریلیب ییخیلمیش بیر اؤلکه‌ده ائتدی. اکینچی‌لیک ائتمک اوچون حیوان قالمامیشدی. شهرلر ییخیلمیشدی. ایشده بونون اوچون آتاتورکون چوخ اوستون اوغورلار سرگیلدیگینی سؤیله‌ییرم.
... 20-جی عصرده، بو قدر آز اولاناق‌لارلا، بونجا بؤیوک باشاری الده ائدن باشقا هئچ بیر اؤلکه بیلمیرم.
... تورک‌لره نه وئریلدی؟ هئچ بیر شئی! هئچ بیر کؤمکده بولونولمادی! تورک‌لر هر شئیی اؤزلری ائتمک مجبوریتینده بوراخیلدی‌لار و باجاردی‌لار. منجه بو اینانیلماز بیر اوغور ایدی. شوبهه‌سیز کی، بو بیر تک آدامین باشاریسی دئییلدی. بوتون تورک خالقی، اسکی یول و اصول‌لاردان کیفایت قدر چکدیک‌لرینی آنلایا‌راق یئنی بیر یولا گیرمه‌یه قرار وئردی‌لر. اما آتاتورک اولماسایدی بونو باشارامازلاردی.
... ایشده آتاتورکون اینقیلاب‌لارینا باخدیغیمدا بون‌لاری دوشونورم. منجه اصل اینقیلاب بودور. چونکی بیر ژنرالین، بیر دولت باشقانی‌نین خالقینا وئره بیله‌جگی ان بؤیوک شئی باریش‌دیر؛ ایش فورصتی‌دیر؛ اینکیشاف فورصتی‌دیر. آتاتورک تورک‌لره بونو تامین ائتدی. "
سئوگی‌لی آتاتورک دوست‌لاری، سؤزون گوجونو ایتیردیگی نقطه‌دییک ... داها نه دئییله بیلر کی ...
گله‌جک هفته یئنه عینی ساعاتدا عینی سئوگیده گؤروشمک دیلییله اسن قالین ...
ایلگیلی‌لی خبرلر
اورتا آسیا جمهوریتلرینین گوند‌مینده‌کی گلیشمهلر
دونیانین اؤنده گلن اؤلکه‌لری اورتا آسیا جمهوریتلرینی بیر بوتون اولاراق گؤرمه‌یه باشلادیلار
آورآسیا جمهوریتلرینین گۆندمینده‌کی گلیشمهلر
۷-۸ می ۲۰۲۴ تاریخلرینده آذربایجان باشباخانی علی اسدوو تۆرکیه‌یه رسمی سفر گئرچکلشدیردی
