دین و توپلوم (28)
ایسلاما گؤره زامان حیاتی بیر حادثه‌دیر. اوندان اؤتری قورآن‌ین خلاصه‌سی ماهیتینده اولان عصر سوره‌سی، عصره آند ایچه‌رک باشلاییر
قیمت‌لی اوخویوجولار ...
جمعیتیمیزین اهمیت‌لی پروبلم‌لرین‌دن بیری ده بوش زامان‌لارین قیمتلندیریلمه‌سی پروبلمی‌دیر. بو موضوع حاقیندا عالیم‌لر مختلیف تعریف، ایضاح و نظریه‌لر اورتایا قویولموش‌دور. بو سبب‌دن بو اصطلاح کئچمیش‌دن گونوموزه قدر یالنیز اجتماعی علم‌لر دئییل، سایسال بیلگیلرین ده آراشدیرما موضوعسو اولموش‌دور. بیز بو گون زامان اصطلاحیی‌نین اجتماعی اؤلچوسو اوزرینده دایانماغا چالیشاجاغیق. زامان ترمی بو ایستیقامتیله دین فاکتی ایله بیرباشا علاقه‌لی‌دیر. ایسلاما گؤره زامان حیاتی بیر حادثه‌دیر. اوندان اؤتری قورآن‌ین خلاصه‌سی ماهیتینده اولان عصر سوره‌سی، عصره آند ایچه‌رک باشلاییر. عصری، یعنی چاغی، زامانی یاخشی دگرلندیرمه‌ینلرین، زامانین قیمتینی بیلمه‌ین‌لرین سونونون یاخشی اولمایاجاغینی بیلدیریر. بو یاناشما سوسیولوژیک بیر حقیقته، اجتماعی نیزامین، اجتماعی قایدا‌لارین اهمیتینه ایشاره ائدیر. ایسلام پیغمبری ده "اینسان‌لاردان چوخونون آلداندیغی ایکی نعمت واردیر. بون‌لاردان بیری ساغلیق، دیگری ده بوش زامان‌دیر" دئیه‌رک زامانی بوشا کئچیرمه‌نین ضررینه وورغو ائتمیش‌دیر.
ایسلاما گؤره مسلمان اوچون زامانی یاخشی قیمتلن‌دیرمک، حتی اؤز زامانینی یارادماق، اؤز زامانی‌نین ایچینی اؤزو دولدورماق، معنالاندیرما باشدا گلن سوروملولوک‌لاردان‌دیر. ایسلامین اینسان‌لاردان ایستدیگی عبادت‌لره و حضرت پیغمبرین حیاتینا باخیلدیغیندا، ایسلام جمعیتی‌نین زامان مرکزلی اولدوغو آیدین اولار. ایسلامدا ائدیلمه‌سی ایستنن عمل‌لرده ده اینسان‌لارین زامان پلانلاما‌لار ائتمه‌لری لازیم اولدوغونا ایشاره‌لر اولدوغو شوبهه‌سیزدیر. بئش واخت ناماز، اوروج، جج، قوربان، زکات وس. همیشه زامانلا بیرباشا علاقه‌دار اولوب، اینسان حیاتی و بو سبب‌دن اجتماعی ذوزنله باغلانتیلی عبادت و وظیفه‌لردیر. بو او دئمک‌دیر کی، عبادت‌لرده زامان اصل فاکتورلاردان‌دیر و اینسان‌لارین ایش حیات‌لارینی دا تشکیل ائدن بیر اؤلچویه مالیک‌دیر.
...
اینسان حیاتیندا چوخ اهمیت‌لی بیر یئری اولان زامان قاورامی حاقیندا بیر ده بوش زامان قامرامی گلیشدیریلمیش‌دیر. اینسان‌لار اسکیدن بری شعورلو اولا‌راق زامانی بوشا صرف ائتمیین یانیندا، بعضن فیزیولوژی احتیاج‌لاری و ایش حیاتینا آییردیغی زامانین قالانینی، بوش زامان فعالیتلری ایله قیمتلندیرمگی باشاریر. زمانیمیزدا بون‌لار یایغین اولا‌راق کیتاب اوخوما، پاساژ-بازاردا گزمه، تلویزیونا باغماق، ایدمان ائتمه و دگیشیک صنعت‌لری ایجرا ائتمه کیمی فعالیتلر ایله بیرلیکده دیگر اینسان‌لارلا صحبت ائده‌رک بوش زامانی دولدورماقدیر. اینسان‌لار، بوش زامان فعالیتلری ایله مشغول اولارکن بلکه ده چوخ واخت بو فونکسیون‌لارین فرقینده دئییل. آنجاق ائدیلن بوش زامان فعالیتلری بو فونکسیون‌لاری اؤرتولو و یا آچیق اولا‌راق یئرینه گتیره‌بیلمکده‌دیر.
هر یؤنو ایله گئده‌رک گلیشن دونیادا ایش ساعات‌لاری‌نین قیسالماسی، اینسان‌لارین قازاندیق‌لاری اؤدنیش‌لرین آرتماسی، تکنولوژی و ده دیگر ایمکان‌لارین اورتویا چیخماسی ایله بوش زامان فعالیتلری آرتمیش، سایسی و نوعو آرتمیشدیر. بو وضعیت عینی زاماندا اینسان‌لارا داها چوخ بوش زامان قازاندیرماقدا‌دیر. پلان‌لی و یا پلان‌سیز بیر شکیلده هر یاشدان و هر قروپدان اینسانین ایستیفاده‌سینه ایمکان وئرن بوش زامان فعالیت‌لرینه، اینسان‌لار چوخ ماراق دویولماغا باشلامیش‌دیر. بو سبب‌دن اینسان‌لارین نئجه تفریح ائده‌جکلری، نئجه استراحت، بوش زامانی نئجه فایدا‌لی ایشلرده ایستیفاده ائده، بو فعالیت‌لرین ساغلام بیر جمعیتین گلیشمه‌سی باخیمین‌دان نئجه بیر قاتقی تامین ائده‌جگی اجتماعی بیر پروبلم اولا‌راق قارشیمیزدا دایانماقدا‌دیر. بونا گؤره بوش زامان، خصوصیله ساغلام بیر جمعیتین و شخصین گلیشمه‌سی باخیمین‌دان اینسان‌لارین ائیلنمه، استراحت، خوشجا زامان کئچیرمه احتیاجینی قارشیلایان بیر تشکیلات اولا‌راق داها چوخ اهمیت قازانمیش‌دیر.
...
قیمت‌لی اوخویوجولار ...
سوسیولوژی باخیم‌دان زامان عمومیتله اوچ بؤلومه آیریلمیش‌دیر. بون‌لاردان بیری بیولوژی اولا‌راق جان‌لی قالماق مقصدیله یئمک یئمه، یاتما و دیگر حیاتی اهمیت داشییان وار اولماقلا علاقه‌دار زامان دیلیمی‌دیر. ایکینجی‌سی، دولانیشیغینی تامین ائتمک اوچون مشغول اولدوغو ایش ایله علاقه‌دار اولان زامان‌دیر. اوچونجوسو ایسه، استراحت ائتدیگی، گزمک واوینامق و خوشجا زامان کئچیردیگی بوش زامان اولا‌راق اوچ بؤلومه آیریلماقدا‌دیر. بوش زامان فعالیتلری یاش، یئر، زامان، قاتیلیمچی سایسی کیمی دگیشن‌لره گؤره ده فرق‌لی‌لیک گؤستره.
بوش زامانین دوغرو قیمتلندیریلمه‌سی، شخصین توپلومساللاشماسیندا اهمیت‌لی بیر یئره مالیک‌دیر. خصوصیله مکتب اوّلی و مکتب چاغین‌داکی اوشاق‌لارین باشاریق تحصیلینده تأثیرلی بیر واسطه اولماقدا‌دیر. بون‌لار اوشاق‌لارین فیزیکی ساغلیغی‌نین تامین ائدیلمه‌سی، یئنی تجروبه‌لر قازانماسی، باشاری دویغوسونون، شخصی قابیلیتی‌نین اینکیشاف ائتدیریلمه‌سی، خیدمت دویغوسو، پلان‌لی استراحت، ذهنی گوج‌لری ایستیفاده ائتمک قابیلیتینی گوجلندیرمه‌سی، یارادما دویغوسو و سوسیاللشدیرمه کیمی معین قابیلیت‌لری قازانماسینا و یا داها چوخ تنوع‌لندیرمسینه قاتقی تامین ائدر.
بؤیوک‌لرده ده پلان‌لی اولا‌راق ائدیلن بوش زامان‌لاری قیمتلندیرمه فعالیتلری، عایله‌سل، دینی، اقتصادی و تحصیل فایدا‌لارا ایشلره چئوریله بیلر. عینی زاماندا خصوصی قروپ‌لار ایچری‌سینده عایدیت، مسئولیت، ایجتیماعیلشمه کیمی فونکسیون‌لاری حیاتا کئچیرمک اوچون فایدا‌لی اولار. دیگر طرف‌دن بوش زامان‌لار دوغرو بیر شکیلده ایداره جمعیتده چوخ سایداکی جینایتین آزالماسینی تامین ائتمک مومکونودور.
...
کونویو یئکون‌لاش‌دیرا‌جاق اولساق، ایلاهی بیر مسئولیت اولا‌راق یئرینه گتیریلمکده اولان دینی فعالیت‌لرین، بوش زامان‌لاری قیمتلندیرمه موضوعسوندا بؤیوک رولو واردیر. بایرام‌لار و دیگر دینی تدبیرلر، بیرباشا دینی اولما‌لاری‌نین یانیندا تؤرنسل‌لیک یولویلا بوش زامان‌لاری قیمتلندیرمه‌نین ان اویغون یوللاریندان بیری‌دیر. چونکی مراسیم‌لره قاتیلماق احتیاجی بوتون جمعیت‌لرده ائورنسل بیر حادثه‌دیر. دینی بایرام‌لار، میللی بایرام‌لار، فستیوال‌لار، بیر اویون سونوندا ائدیلن قید ائتمه‌لر اینسانین مراسیم‌لره قوشولما خصوصیتینه اؤرنک گؤستریله بیلر. بو تیپ فعالیتلر عمومیتله بیلگیلنمه و بیلگیلندیرمه فعالیتی اولا‌راق قبول ائدیله بیلر. بوش زاماندا ائدیلن خانم-دوست قوهوم زیارتی کیمی بیر چوخ فعالیتلری، اینسان‌لار آراسینداکی دوستلوغون گلیشمه‌سینده تأثیرلی بیر یولدور. بو فعالیتلر عینی زاماندا اینسانی گلیشدیرن، سوسیاللشدیرن فعالیت‌لردیر. بورادا چوخ زامان دینی فعالیتلر ایله ایستاتوس فرق‌لی‌لیک‌لری اونودولار، طبقه‌لر بیر-بیری ایله قایناییب-قاریشیب یاخینلاشیرلار. بئله فعالیت‌لرین ایستاتوس فرق‌لری‌نین قالخماسینا یول آچدیغی بیر گئرچک‌دیر. بورادا بونو بیلمک لازیم‌دیر کی، ایسلام دینینده زامانی گرک‌سیز یئره خرجلمک قطعی‌لیکله قاداغان ائدیلمیش‌دیر.
ایلگیلی‌لی خبرلر
تۆرک جمهوریتلرینین گوندمیندهکی گلیشمه‌لر
حاضردا دونیانین ۱۵ اؤلکه‌سینده ۲۹ آذربایجان ائوی خیدمت ائتمکده‌دیر
