Törkiyä kanalı Franśiyäneñ açuın çığardı

Törkiyä radiotelevideniye kompaniyäse TRTneñ ingliz telendä tapşıruçı TRT World kanalı Franśiyäneñ Afrikadağı kolonial’ tarixı turında xäbär êşlägän ide. Älege material şaqtıy tawış quptardı.

“Afrikanıñ Franśiyä probleması” diyelgän xäbärdä Parij idaräseneñ törle illärne butaw-bolğatu plannarınıñ äle xaman däwam itüe dä äytelä. Bu Franśiyäneñ biq qatı açuın qabarttı. İlneñ tışqı êşlär ministrlığı da kiçekmästän rizasızlığın kürsätte.

Xäbärdä Franśiyäneñ 1800lärdä başlanğan kolonial’ säyäsäte tarixı söylänelä. Annan añlaşılğança, qıytğanıñ töp probleması – yıllar buyı illärneñ çığanaqların qullanıp suğış kiterep çığaruçı, üz kontrolendäge basım yasawçı idarälärgä yärdäm kürsätüçe häm cirlektäge xärbi bazalarınıñ sanın torğan sayın arttıruçı Franśiyä. Afrika däwlätläreneñ bay uran, altın, almaz, neft’ häm başqa bik küp çığanaqları anıñ qul astında buluı assızıqlandı. Parij idaräseneñ “mädäniyätläşterü tırışlığı” iseme astında kolonial’ êşçänlegen xaman alıp baruı, bik küp illärneñ êçke êşlärenä tıqşınuı da çittä qalmadı.

TRT Worldnıñ älege xäbäre internetta meñlägän tapqır urtaqlaşıldı. Çınbarlıqnı açıp salğannan soñ Franśiyä tışqı êşlär ministrlığı belderü yasadı. Anda “Afrikanıñ Franśiyä probleması yuq” süzläre qullanıla. Yänäse Afrika däwlätläre suveren häm üz qararların üzläre çığara. Belderüdä êkspluataśyä sistemasın kürmämeşkä salışu yarılıp yata. Ministrlıqnıñ xäbärdä urın alğan faktlarnıñ kübesen yalğanğa çığaruı da iğ’tibarnı cälep itte.