Yasalma aqıl yärdämendä yaña sänğat’ xäräkäte: ganizm
Tormışnıñ qızıqlı yaqları 65/2023
Tormışnıñ qızıqlı yaqları 65/2023
Tormışıbızda här kön texnologik yañalıqlar bulsa da, yasalma aqıl xoquqıy mägnädä şaqtıy soraw işarätlären dä tudıra. Bolardan berse – yaña sänğat’ ağımı bulğan ganizm yärdämendä tuaçaq äsärlärneñ kemneke bulaçağı.
1600nçe yıllarda kal’kulyatornı uylap tabu belän başlanğan macara komp’yuter häm internetnıñ da integraśiyase belän aqıllı cihazlarğa äylände. Şuşı urında yasalma intellekt ta päyda buldı. Komp’yuter aradaşçılığı belän isäpli aluçı yasalma aqıl texnologiyase här ölkädä bulğanı kebek sänğat’kä dä ber törkem yañalıq kertte. Sänğat’ dön’yasında yaña ağım da başlandı, ul da bulsa, ganizm.
Sänğat’çelär yasalma aqıl yärdämendä vizual’ äsärlär barlıqqa kiterä ala. Bu äsärlärne isä tirän öyränü ölkäsenda qullanıluçı yasalma aqıl algoritmı “Generative Adversarial Network” yägni GAN texnologiyase icat itä.
Läkin GAN texnologiyase belän barlıqqa kilgän äsärlärneñ kemneke buluı sorawı xoquq dön’yasınıñ kön tärtibendä.
Yasalma intellekt äsär yasıy fäqat’ nindi mäğlümatlarnı qullanıp, nindi algoritmnar näticäsendä yasawın monı başqarğan keşe dä belmi.
Yasalma aqılnıñ qarañğı yağı: Blackbox
Keşe niçek itep sizü organnarı belän dön’yanı kürep öyränä, yasalma aqıl da oxşaş räweştä maşina öyränüne qullana. Şulay itep berdän kübräk sänğat’çeneñ äsären qullanıp, yaña äsär tua ala. İkençe törle äytkändä yasalma intellekt äsäreneñ çığanağı bilgesez.
Äsärlär sänğat’çeneke, programmistnıqı yuğıysä cämğıyät’nekeme?
Yasalma aqıl icatları sänğat’çeneke, programmistnıqı yuğıysä cämğıyät’nekeme? Yuristlar näq’ meñä şuşı sorawğa cawap êzli. Xäzergä här il törle çişeleşlär çığara. Mäsälän, Amerikadağı xoquq sistemasında yasalma aqıl tarafınnan icat itelgän äsärlär saqlana alınmayaçaq digän qaraş bar.
Läkin Angliya bu mäs’älädä bolay di: yasalma aqıl äsärenä kilgändä älege yasalma intellekt programmasın qullanuçı, bu barışqa öleş kertüçe keşe yäisä keşelärgä yasalma aqıl icat itkän äsärlärneñ xaqların birep bula.
Awrupada wazğıyät’ beraz bütänräk. Awrupa Berlege komissiyase yazğan xisaplarda bu mäs’älädä tärtipkä salunıñ zarurlığı urın ala.
Törkiyä dä - yasalma intellekt texnologiyase belän yaqınnan qızıqsınuçı illärdän berse.
İlbaşı idaräseneñ Sanlı transformaśiya ofisı yasalma aqılğa bik uñay qarıy. Häm yasalma intellektnı cämğıyät’tän çitläştermi.
Törek yuristları “gibrid” äsärne täqdim itä
Gibrid äsär - yasalma aqıl tarafınnan icat itelgän häm sänğat’çeneñ fikeren üz êçenä aluçı äsärlär ul.
Yasalma aqıl haman da yuridik bularaq suqır zonaları bulğan tarmaq. Qanun çığaru organnarı anı tiz arada çişärgä teläsälär dä, yasalma intellekt tizräk templar belän qamilläşä.
Çığanaq - TRT Haber
