Törkiyädä sälamätlek häm turizm 30

Bodrum, Marmaris, Datça, Fethiye kebek Törkiyäneň iň turistik ilçäläre Muğla şähärenä bäyle. Antaliyadan soň iň küp turist ağılğan şähär här yıl 3 millionnan artıq cirle häm çit il turistın qunaq itä. Muğla, şul uq waqıtta, 1500 çaqrımlık yar buyı belän Törkiyäneň iň ozın yar buyı şähäre bulıp tora. Urta diňgez belän Ägäy diňgeze qoçaqlaşqan Muğlağa birüzä tösendäge diňgezdä yözärgä kilüçelär şaqtıy küp.

Hisar tawı itäklärendä urın alğan Muğlanıň tarixı b.e. qadär 3 meňençe yılğa qadär barıp totaşa. Berençe çorlarda Kayralılar yäşägäne öçen “Karya” dip atalğan töbäkneň belenüçe tarixı Xettlar belän başlana. Xettlar “Lugga” dip yörtkän Muğla töbäge soňınnan Friglar, Lidyalılar, Pirslar, Rimlılar häm Vizantiyalelär xaqimiyäten astında bula. 1391nçe yılda Yıldırım Beyazit tarafınnan Ğosmanlı däwläte cirlärenä quşılğan bu töbäk ul waqıttan soň Menteşe isemen ala. Şaqtıy tsivilizatsiya yäşägän Muğla tarixi qorılmalar cähatennän dä bik bay; vilayät eçendä tarixnıň törle çorlarınnanq alğan 6 borınğı şähär häm 102 xäräbä bar.

Bügenge köndä turistlar kübräk Bodrum, Marmaris, Fethiye, Datça kebek tanılğan yal itü urınnarına barsa da, Muğla şähäre bozılmağan tarixi hawası häm üzenä xas arxitekturası belän härkemne ğacäpkä qaldıra. Tirä-yağındağı lyuks turizm üzäklärenä qaramastan original’ bulıp qalğan şähär, ayıruça, elekke ağaçtan yasalğan törek häm Rim öyläre belän tanıla. Proyektları, bizäkläre, dizayn häm original’ morcaları belän tanılğan Muğla öyläre traditsion törek arxitekturasınıň bügenge köngä qadär ireşkän ürnäkläreder.

Elekke çorlardan birle törle tsivilizatsiyalärneň öye bulğan Muğla şähäre tarix buyı şifalı suları belän keşelärgä sälamätlek taratqan. Vilayät eçendä urnaşqan küp sandağı termal’ çığanaqlardan bersen aňlatmıyça bulmıy. Ul da bulsa – Soltaniyä termal’ sularıdır.

Muğlanıň Köyceğiz ilçäsenä bäyle Soltaniyä awılındağı Soltaniyä termal’ su çığanaqları här yıl cirle häm çit il turistın üzenä cälep itä. Soltaniyä kilüçelärgä şifalı sular belän ber rättän iskitkeç tabiğat qoçağın da täqdim itä. Yäm-yäşel narat urmannarı, Köyceğiz küle, 112 törle qoş töre yäşägän qoş cännäte belän Soltaniyä yal itär öçen iskitkeç urın.

Tarixı 2 meň yıl elekkegä barıp totaşuçı Soltaniyä termal’ su çığanaqları mifologiyada ülemsezlekne ezläwçelär urını bularaq belenä. Ülemsezlektän tış Soltaniyä sularınıň här çorda keşelärgä şifa taratuı belenä. Kübräk xastanıň däwalana aluı häm şifalı sulardan faydalana aluı öçen Rim çorında monda xastaxanä tözelä. Xastaxanägä kergän urında isä “Täňrelär iseme belän monda ülem kerä almıy” dip yazılğan. Soltaniyä termal’ suları artındağı Ölemez tawınıň isemeneň dä termal’ sulardan quyıluına ışanalar. “Ölemez” süze “ülä almas” digänne aňlata.

Rim çorınnan qalğan Soltaniyä termal’ suları bay mineral strukturası, keşe tänen yal itterüçe cılılığı häm quyı ağımı belän meňnärçä yıl bulğanı kebek bügenge köndä dä şifa taratırğa däwam itterä. Şifalı sular 39-40 däräcädäge cılılıqta çığa. Ütkärelgän laboratoriya tikşerenülärendä sunıň kaltsiy, xlor, kaltsiy sulfat, kaltsiy sera, bromid, radon häm radioaktiv matdälärdän toruı öyränelde. Tsink cähatennän dä bay bulğan Soltaniyä termal’ suları revmatizm xastalıqları, böyer häm sidek yulı infektsiyalärendä, metabolizm bozıklığı, stres, tire häm xatın-qız xastalıqları kebek şaqtıy çirdä bulışuı belenä.

Soltaniyä termal’ suları Törkiyäneň iň yuğarı radioaktivlıkka iyä su çığanaqları. Radioaktivlıknıň däwalawçı köçe yärdämendä paraliçlı xastalarnıň däwalanğannan soň ayaqlarına basuı äytelä. Läkin Soltaniyäneň şifalı suları här xastalıqta bulışmıy. Yaman şeş, tuberkulez, yöräk häm xronik böyer xastalığı belän integüçelär iğtibarlı bulırğa tiyeş. Çönki radioaktivlık bu çirlärdä zıyanlı.
Yabulı häm öste açıq basseynnarı bulğan Soltaniyä termal’ suları yanında balçıq vannası da bar. “Güzällek balçığı” bularaq belenüçe bu balçıqqa turistlar zur qızıqsınu kürsätä.

Soltaniyäneň iskitkeç tabiğaten kürergä, şifalı sularında yözärgä yäisa balçıq vannasında güzälläşergä teläwçelär monda, ayıruça, Köyceğiz häm Dalyandan quzğaluçı köymälärdä kilä ala.