Türkiyäneñ (Төркиянең) yaña çorda Süriyä säyäsäte

Türkiyädä (Төркиядә) uzdırılğan kritik saylawdan soñ İlbaşı Ärdoğan yañadan Däwlät başlığı bulıp saylanğanda “Cömhür” İttifaqı da parlament küpçelegen yawlıy (яулый) aldı. Bu näticälär Türkiyäneñ (Төркиянең) Süriyä säyäsäte öçen nindi mäğ’nägä turı kilä soñ? Ärdoğannıñ häm yaña kabinetınıñ mömkin bulğan Süriyä säyäsäte Äsäd rejimı belän söyläşülär, terrorçılıq belän köräş häm qaçaqlar (immigrantlar) mäs’äläse cähätennän niçek şäkellänäçäk?

Türkiyä (Төркия) 14nçe häm 28nçe mayda ber-ber artlı saylaw uzdırdı, ilneñ säyäsi yazmışı bilgelängän şuşı saylawda häm parlament küpçelegen häm dä Däwlät başlığın Räcäp Tayyip Ärdoğan liderlığındağı “Cömhür” İttifaqı ciñde. Bu räweşle Türkiyä (Төркия) tağın biş yıl buyı Ärdoğan tarafınnan idarä iteläçäk. Ärdoğannıñ “Türkiyä (Төркия) ğasırı” dip tanıtqan şuşı yaña çornıñ häm Türkiyä (Төркия) cähätennän häm dä töbäk häm global’ säyäsät nisbätennän dä näticäläre bulaçaq. Türkiyä (Төркия) nigezdä monnan arı barı tik töbäk köçe genä tügel, üz raslawları bulğan global’ aktyor bulırğa tırışqan il torışında. Fäqät bügenge yazmabızda saylaw näticälären Süriyä belän genä çikläp, yaña Ärdoğan çorınıñ Süriyä säyäsätenä bulğan yoğıntısın (йогынтысын) qarap çığarbız.

Yaña çorda Ärdoğannıñ säyäsi liderlığı astında Türkiyäneñ (Төркиянең) xäzerge tışqı säyäsäteneñ bigräk tä Süriyädä niçek formalaştırılaçağınıñ sersüzlären nigezdä yaña kabinettan abaylap bula ide häm bu şulay buldı da.  MİT Milli küzläw oyışması citäkçese Xaqan Fidannıñ tışqı êşlär ministrı bulıp bilgelänelüe biredä alğı planğa çığa. Xaqan Fidan bik ozaq yıllar buyı Milli küzläw oyışmasın citäklägän, oyışmanı texnik sälät yağınnan bulmasın, cirlektäge êşçänlege nisbätennän bulmasın citdi mäğ’nädä qamilläşterep üstergän, Türkiyäneñ (Төркиянең) bigräk tä Ğıyraq, Süriyä, Liviya kebek qaynar töbäklärdäge böten xärbi, küzläw häm säyäsi êşçänlegendä üz süzen ütkärüçän, äydäp baruçı şäxes bulıp tora. Turıdan-turı üzeneñ tışqı säyäsätneñ başına uzuı bu mäğ’nädä Türkiyä (Төркия) cähätennän Ğıyraq häm Süriyä säyäsäte nisbätennän däwamlılıqnıñ (дәвамлылыкның) bilgese bulaçaq.

Şulay uq Ğomum ştab başlığı Yaşar Gülär dä oxşaş profil’gä iyä. Üze Türkiyäneñ (Төркиянең) Ğıyraqta häm Süriyädä çik ar’yağındağı xärbi xäräkätlären häm säyäsi yaqtan xuplağan häm dä bu xäräkätlärne cirlektä, mäydanda citäklägän şäxeslärneñ berse. Yaşar Gülär Ärdoğannıñ yaña kabinetında Saqlanu ministrı buldı häm bu wazğıyät xäzerge xärbi xäräkätlärneñ däwamı (дәвамы) mäğ’näsenä turı kilä. Häm İbrahim Qalın Ärdoğannıñ süzçese bulğan häm üzenä kürä de-fakto bularaq Milli iminlek kiñäşçelegen başqarğan zat bulıp xäzer Fidannıñ urınına Milli küzläw oyışmasınıñ citäkçese itep bilgelände. Här 3 şäxes tä Ärdoğan belän häm ber-berse belän ahäñle, xäzerge aktiv säyäsätlärne yaqlawçı isemnär bularaq bäyläneşle tışqı säyäsättä däwamlılıqnı (дәвамлылыкны) bilgeli. Şuña kürä Türkiyäneñ (Төркиянең) Süriyä ölkäsendäge töp säyäsäteneñ üzgärmäyäçägen küzallıy alabız. 

Yaña kabinet aldında Süriyä mäs’äläsendäge totış üzgärmiçä däwam (дәвам) itä. Bigräk tä “PKK”nıñ Süriyädäge törkeme bulğan “PYD/YPG”neñ Färatnıñ könçığışı belän bergä tön’yaq-könçığış Süriyädä tözergä tırışqan terror däwlätçege Türkiyäneñ (Төркиянең) milli iminlegenä berençe däräcädä yanıy. Türkiyä (Төркия) monnan alda ütkärgän çikar’yağı xärbi xäräkätlär belän oyışmağa citdi zıyan kitersä dä AQŞ ximayäse astında oyışma köç tuplap barlığın däwam (дәвам) itterä. İldäge tabiğıy çığanaqlardan keremen, tabışın alıp, ideologik bularaq ta üzen indoktrinaśiyälärgä (индоктринацияләргә) tırışa. Läkin Türkiyä (Төркия) cähätennän berdänber mäs’älä terror oyışması ğına tügel.

1. Terrorçılıq belän köräş, “PKK/YPG”neñ AQŞ ximayäsendä töbäktä tözergä tırışqan terror däwlätçegeneñ tulısınça beterelüe.
2. Süriyäneñ cir bötenlegen saqlayaçaq säyäsi çişeleş, oppoziśiyanı säyäsi sistemağa integraśiyäläw (интеграцияләү) häm Äsäd rejimınıñ demokratiyäläşep reformalar yasawı.
3. Süriyäneñ tözeleş-tözekländerü êşçänlege belän bergä iminlekkä häm totrıqlılıqqa qawışıp, qaçaqlarnıñ (immigrantlarnıñ) illärenä kire qaytuı.

Türkiyä (Төркия) barı tik terrorçılıq belän köräş kenä tügel, yuğarıda äytep uzılğan böten şuşı bäyläneşle maddälär nisbätennän Süriyä säyäsäten şäkelländerergä däwam (дәвам) itäçäk. Xäzerge waqıtta Rusiyäneñ garantiyäse astında rejim belän alıp barılğan säyäsi söyläşülärneñ näticä birep-birmäwe bilgeläwçe bulaçaq. Biredä öleşçä taşlamalar belän urtaq nigezdä oçraşıp bulsa, xäzerge waqıtta bu bik awır kürenä, Türkiyä (Төркия) telägänen säyäsi söyläşülär yulı belän ala alır. Fäqät tiskäre oçraqta xärbi xäräkätlärgä däwam (дәвам) itärgä mäcbür bulaçaq. Monı yasağan çaqta da AQŞ-Rusiyä-İran arasında yäşängän tartqalaşudan häm köräştän faydalanıp, üz milli iminlegen täêmin itärgä tırışaçaq.

Can ACUN

SETA säyäsät, iq’tisad häm cämğiyät tikşerenüläre waqıfınıň tışqı säyäsät tikşerenüçese