Ärdoğannıñ Farsı qultığı säfäre

Könüzäk mäs'älälär 47/2023

2014021
Ärdoğannıñ Farsı qultığı säfäre

Törkiyä (Төркия) ilbaşı Räcäp Tayyip Ärdoğan saylawda ciñü yawlağannan soñ başta tışqı säyäsättä NATOğa yünälde, annarı küptän kötelgän Türkiyäneñ iqtisadi häm säyäsi xaläte cähatennän bik möhim bulğan Farsı qultığı säfärenä çıqtı. Soğud Ğaräbstanı, Berläşkän Ğaräp Ämirlekläre häm Qatarğa barğan Ärdoğan yanındağı zur wäkilleklär belän bik möhim kileşülär tözede. Bu säfär häm tözelgän kileşülär Türkiyäneñ strategik häm iqtisadi tiränlegen arttıraçaq möhim barışnı başlattı diyärgä mömkin.

Türkiyä (Төркия) liderı Ärdoğan 3 kön däwam itkän Farsı qultığı turı qısalarında 3 ilgä bardı. Säfärlärneñ töp kön tärtibe isä regional’ täraqqıyät’lär belän xärbi, säyäsi häm iqtisadi mönäsäbätlär buldı. İlbaşınıñ berençe tuqtalışı Soğud Ğaräbstanı ide. Ärdoğan biredä Patşa Selman ibn Abdülaziz Al Suud häm täxet warisı, prinŝ Möxämmäd ibn Selman belän küreşte. Soğud Ğaräbstanı-Türkiyä êş forumında qatnaşqan Ärdoğan möhim xärbi, säyäsi häm iqtisadi kileşülärgä qul quydı. Şulay uq Türkiyäneñ iñ möhim qorallı keşesez hawa apparatın citeşterüçe “Baykar” şirkäte belän Soğud Ğaräbstanı arasında satu, belem birü häm urtaq citeşterü kileşüläre imzalandı. “Baykar”nıñ yuğarı däräcäle citäkçese Xaluk Bayraktar açıqlaw yasap bu kileşüneñ Türkiyä saqlanu sänägäte tözegän iñ zur kileşü buluın belderde. Ärdoğan wäkillegendä urın alğan ministrlar bäyläneşle äñgämädäşläre belän ähämiyätle kileşülärgä qul quydılar.

Annarı Qatarğa kitkän Türkiyä (Төркия) prezidentı Qatar Ämire Al Sani belän küreşte. İlbaşı Doxada uzğan Qatar-Türkiyä êş forumında da qatnaşıp, çığış yasadı. Katar belän dä qayber yaña kileşülär imzalandı.

Ärdoğannıñ soñğı tuqtalışı isä çärşämbe könne Berläşkän Ğaräp Ämirlekläre buldı. Berläşkän Ğaräp Ämirlekläre däwlät başlığı Möxämmäd bin Zayed belän küreşkän Ärdoğan Abu-Dabida oyıştırılğan Berläşkän Ğaräp Ämirlekläre-Türkiyä (Төркия) êş forumında qatnaştı. Şunı da küräbez, matbuğatqa çağılğan kileşülärneñ iñ zur külämleläre Berläşkän Ğaräp Ämirlekläre belän tözelde. Yasalğan räsmi açıqlawlarğa kürä süz Türkiyä (Төркия) belän Berläşkän Ğaräp Ämirlekläre arasındağı 50,7 milliard dollarlık kileşülär turında bara. Berläşkän Ğaräp Ämirlekläreneñ Türkiyädäge cirteträw belän bäyle tözeleş barışı öçen finanslaw çığanağın täqdim itüe belän bergä saqlanu sänägäte, transport, sälamätlek saqlaw, asqorıma, turizm kebek şaqtıy başçada zur külämle kileşülär tözelde. Berläşkän Ğaräp Ämirlekläreneñ Türkiyädä ähämiyätle investiŝiyalär kertüe qararı da qabul itelde: “Baykar” belän ber rättän Berläşkän Ğaräp Ämirlekläreneñ Türkiyädän qoral satıp alu öçen kileşülär tözüe assızıqlandı.

Ärdoğannıñ barlıq säfärlärendä Türkiyäneñ yaña prestijlı tovarı bulğan êlektrlı avtomobile “Togg”nı da äñgämädäşlärenä büläk itüe kürelde.

Ğomumän alğanda Ärdoğannıñ Farsı qultığı säfäreneñ uñışlı buluı, bäyläneşle illär belän citdi strategik partnyerlıknıñ tözelä başlanuın kürep bula. Katar belän küptännän däwam itüçe strategik partnyerlık nığığan waqıtta ayıruça Soğud Ğaräbstanı häm Berläşkän Ğaräp Ämirlekläre belän monı äytergä mömkin. Regional’ normal’läşü barışınnan tış berlektäşlek häm urtaqlıq mönäsäbäteneñ urnaşuın kürä alabız. Taraflarnıñ mänfäğat’läre yaña kon’yunkturada ber-bersen tämamlıy, urtaq yanaw häm köç kürsätülär dä bu berdämlekne täşwik itä.

Avtor - SETA säyäsät, iq’tisad häm cämğiyät tikşerenüläre waqıfınıň tışqı säyäsät tikşerenüçese Can ACUN



Bäyläneşle xäbärlär