Törki Cömhüriyätlärneñ kön tärtibendäge waqıyğaları
Awraziya qaytawazı-47/2023 (Aврaзия кaйтавaзы)
2023nçe yılnıñ 9nçı-11nçe iyül’ könnärendä Qırğızstan İlbaşı Sadır Caparov Mongoliyağa däwlät vizitın yasadı. Sadır Caparov Mongoliya İlbaşı Uhnaagiyn Hürelsüh, Baş ministr Oyun-Ärdänä Luvsannamsrain häm Parlament başlığı Gombojav Zandanshatar belän ayırım-ayırım söyläşülär ütkärde.
Ulan Batorda uzdırılğan söyläşülär näticäsendä ike il arasında 12 kileşü imzalandı. Säfär qısalarında ike il tışqı êşlär ministrlarınıñ qatnaşuında Ulan Batorda Qırğızstan ilçelegeneñ açılışı yasaldı. Qırğız Däwlät başlığı monğollarnıñ iñ zur bäyräme bulğan Naadamnıñ däräcäle qunağı bularaq bäyrämneñ açılış tantanasında qatnaştı. İlbaşı Caparovnıñ Mongoliya säfäre tarixi bularaq bäyälände. Monnan 21 yıl êlek, yäğ’ni 2002nçe yılda Qırğızstannıñ êlekke Däwlät başlığı Askar Akayıv Mongoliyağa räsmi säfär yasağan ide.
2023nçe yılnıñ 9nçı iyül’ könne Üzbäkstanda waqıtınnan êlek İlbaşı saylawı ütkärelde. 4 namzät (kandidat) yarışqan saylawda qatnaşu küläme 80% bularaq terkälde. Saylawnı “Üzbäkstan Liberal’ demokrat” partiyası namzäte Şäwkät Mirziyayıv tawışlarnıñ (тавышларның) 87.05%ın alıp ciñde. Bütän kandidatlar 3-4% tawış (тавыш) aldılar. Şäwkät Mirziyayıv, 14nçe iyül’ könne Üzbäkstan parlamentında ant itep, wazıyfasına başladı. 2023nçe yılnıñ 30nçı aprel’ könne ütkärelgän konstituśion (конституцион) üzgäreşlär referendumı nigezendä Däwlät başlığı 7 yıl xezmät itäçäk.
2023nçe yılnıñ 12nçe iyül’ könne Türkiyä (Төркия) Böyık Millät Mäclese başlığı Numan Kurtulmuş Azärbaycanğa räsmi säfär yasadı. Türkiyä (Төркия) parlamentı başlığı Kurtulmuş Baqıda Azärbaycan İlbaşı İlham Äliyıv, Azärbaycan Mäclese başlığı Sahibä Gafarova, Baş ministr Ali Asadov belän söyläşülär ütkärde.
Numan Kurtulmuş säfär qısalarında TürkPA Törki däwlätlär parlamentariylär assambleyasınıñ ğomum sekretariatında buldı.
2023nçe yılnıñ 13nçe iyül’ könne Üzbäkstan İlbaşı Şäwkät Mirziyayıv Türkiyä (Төркия) Böyık Millät Mäcleseneñ tışqı êşlär komissiyası başlığı Fuat Oktay räislegendäge wäkillekne qabul itte. Söyläşü waqıtında Üzbäkstan-Türkiyä mönäsäbätläre belän bäyle törle mäs’älälär, parlamentlarara xezmättäşlekne üsterü mäs’äläse quzğatıldı.
2023nçe yılnıñ 14nçe iyül’ könne Qırğızstan İlbaşı Sadır Caparov Kön’yaq Koreya Milli Mäclese başlığı urınbasarı Çung Woo Taiknı qabul itte. Söyläşü waqıtında Qırğızstan-Kön’yaq Koreya mönäsäbätläreneñ xäzerge torışına tuqtalıp uzıldı.
2023nçe yılnıñ 15nçe iyül’ könne Azärbaycan İlbaşı İlham Äliyıv Bryussel’dä Ärmänstan Baş ministrı Nikol Paşinyan häm Awrupa Berlege başlığı Şarl’ Mişel’ belän öç yaqlı söyläşü uzdırdı. Söyläşülär waqıtında Azärbaycan-Ärmänstan tınıçlıq kileşüe quzğatıldı.
12nçe iyül’ könne törki dönyanıñ urtaq oyışması bulğan TÜRKSOY tözelüeneñ 30 yıllığın qotladı. 1993nçe yılnıñ 12nçe iyül’ könne Almatıda TÜRKSOYnıñ tözelüe turında kileşügä qul quyılğan ide. Uzğan iyün’ ayı buyı Qırğızstanda, Qazaqstanda, Üzbäkstanda häm Törekmänstanda TÜRKSOYnıñ 30 yıllığı qotlawları uzdırıldı. Qotlawlar Azärbaycanda, Türkiyädä häm Awrupada däwam (дәвам) itäçäk. Mädäniyät, sänğät ölkälärendä zur proyıktlarnı tormışqa aşırğan TÜRKSOY törki cömhüriyätlär häm xalıqlar arasında altın küper wazıyfasın başqara.
Waqıyğalardan kürengäne kebek, uzğan atnada törki cömhüriyätlärdä möhim alğarışlar yäşände. Şäwkät Mirziyayıv, ışanıçın yañartıp, qabat İlbaşı bulıp saylandı. Mongoliyanıñ törki cömhüriyätlär belän tağın da yaqın xezmättäşlek urnaştırırğa teläwe soñğı waqıttağı täräqqıyätlärdän açıqtan-açıq kürenä.
Abdrasul İsakov
