Ramilä Yarullina-Yıldırım
Töreklär häm tatarlar: urtaq qıymmätlär 07/19
Törkiyä däwlätendä yäşäwçe yäş' buın millättäşlärebezdän, ğalimä, fännär doktorı, professor Ramilä Yarullina-Yıldırım turında qısqaça küzätü
R.Yarullina-Yıldırım 1971nçe yılnıñ 18nçe ğıynwarenda Tatarstannıñ Qaybıç rayonı Keçe Qaybıç awılında dön’yağa kilä. Keçkenädän ädäbiyat belän qızıqsınğan kız başlanğıç belemne Keçe Qaybıç häm urta belemne Olı Qaybıç mäktäbendä ala.
Mäktäptä uqu yıllarında “Yäş’ xäbärçelär” tügäräge äğ’zası bulu anıñ ädäbiyatqa häm icatqa bulğan mäxäbbät xisen köçländerä.Tatar telen häm ädäbiyatın yaratu,üz milläteneñ tarixın tağın da tiränräk öyränergä teläwe anı Qazan Däwlät universitetında yaña ğına açılğan Tarix,tatar filologiyäse häm könçığış telläre fakul’tetına alıp kilä. Milli ideyälärneñ häm azatlıq xäräkäte canlanğan çorda yäğ’ni 1990-1995nçe yıllarda tatar tel häm ädäbiyatınıñ iñ kürenekle ostazlarınnan belem alu anıñ kiläçäktä fän yulına kerep kitüenä böyek êtärgeç bula.
Universitetnı uñışlı tämamlağaç, 1995-1998nçe yıllar arasında Tatarstan Fännär Akademiyäse Tatar ênŝiklopediyäse institutında aspiranturada uqıy häm akademik Mansur Xäsänov citäkçelegendä “Ğayaz İsxaqıy icatınıñ ideyä-êstetik üzençälege(1898-1906nçı yıllar)” isemle temağa kandidatlıq dissertaŝiyäsen yaqlıy.
Asperanturada uqu belän bergä, 1995nçe yıldan Tatar Däwlät Gumanitar institutında ädäbiyat beleme bülegendä uqıta başlıy,tatar mäktäpläre öçen milli kadrlar xäzerläw östendä aktiv êşli. 1999nçı yılda doŝent ğıyl’mi isemen ala. Rusiyä uqu yortlarında optimizaŝiya programması näticäsendä, 2005nçe yılında Tatar Däwlät Gumanitar institutı Qazan Däwlät Pedagogika institutı belän quşıla häm Tatar Däwlät Gumanitar Pedagogika universitetı isemen ala. Şunlıqtan R.Yarullina da pedagogik êşçänlegen bu universitetnıñ tatar ädäbiyatı kafedrasında däwam itä. Uqu-uqıtu êşläre belän berlektä, fänni êzlänülären däwam itterä, törle töbäklärdä, çit illärdä uzdırılğan konferenŝiyälärdä qatnaşa.
2005nçe yılda Törkiyäneñ başqalası Änkara şähärendä “Törek ädäbiyatınıñ bötendönya mädäniyätenä yoğıntısı” isemle 6nçı xalıqara törki mädäniyätlär kongressı uza. Kongressta Tatarstan isemennän Qazan Däwlät Gumanitar Pedagogika uqıtuçısı, filologiyä fännäre kandidatı, doŝent R.Yarullina da qatnaşa. Anıñ biredä “20nçe ğasır başı tatar ädäbiyatına törek ädäbiyatı yoğıntısı” isemle doklad belän çığış yasağanlığı belderelä, “Tatar-inform” xäbärlärenä kürä. Annan soñ, Ramilä xanım yış qına Törkiyägä çaqırular ala. Van, Gaziantep şähärlärendä êşlekle fänni oçraşularda qatnaşa. Bu ilneñ küñelenä yaqın buluın añlıy. Yazmış anı, 2007nçe ylda Törkiyä kilene bulırğa nasıyp itä.
Tormış iptäşeneñ êşe belän bäyle Törkiyäneñ kön’yaq-könçığışında urnaşqan - Adıyaman şähärenä barıp urnaşırğa turı kilä. Qanında ike millätneñ moñı, can cılısı quşılğanğamı, yöze qoyaştay balqıp torğan ulları - Ämirxan da dönyağa kilä.
“Ğailäbezdä ike millät keşese bulu bernindi qarşılıq tudırmıy, kiresençä, bez monı östenlek itep qabul ittek. Aralaşqan duslarnıñ bezgä bulğan qızıqsınuı köçle. Bezgä qunaqqa kilgäç tä, hiçşiksez, tatar milli rizıqları belän dä xörmät kürsätelä. Öçpoçmaq, bäleş, göbädiyäne bik yaratıp aşıylar törek duslarıbız”- dip añlata Ramilä xanım “Söyembikä” jurnalına.
2010nçe yılda R.Yarullina-Yıldırım Adiyaman Universitetınıñ törek tele häm ädäbiyatı bülegenä alına häm ”Xäzerge törki xalıqlarnıñ ädäbiyatı” kursın alıp bara başlıy. 2012nçe yılnıñ mayında törek watandaşı bulğan Yarullina, bu yılnıñ avgustınnan universitetnıñ Turizm fakul’tetına bülek citäkçese bularaq daimi êşkä alına. 2014nçe yılda professor däräcäse birelgäç, turizm fakul’tetı dekanı itep bilgelänä. Tatarsan häm Törkiyä ğalimnäre qatnaşuında urtaq proyekt citäkli. Jurnallarda basılğan mäqalälärendä yäisä konferenŝiyälärdä yasağan çığışlarında Tatar xalqınıñ kul’turasın tanıtunı, ädäbi äsärlärneñ üzençälegen yaqtırtunı maqsat itep quya.
Xäzerge waqıtta millättäşebez, ğalimä-professor R.Yarullina-Yıldırım Törkiyäneñ Könçığış Anadolısında urnaşqan, üzeneñ örekläre belän dan totqan - Malatiya şähärendä yäşi häm üzeneñ ğıyl’mi-pedagogik êşçänlegen İsmet İnönü universitetınıñ Törek tele häm ädäbiyatı bülegendä, Çordaş Törki Xalıqlar telläre häm ädäbiyatları kafedrası mödire bularaq däwam itä. Tatar tele häm ädäbiyatı däreslärendä tatar tarixı häm kürenekle tatar şäxesläre, tatar mädäniyäte häm xalıq ädäbiyatı kebek temalarnı da yaqtırta. Studentlarda, magistrant häm aspiranturalarda tatar törekläre belän bergä barlıq törki xalıqlarnıñ qazanışlarına qızıqsınu häm mäxäbbät xise uyatırğa tırışa.
Üz xalqıñnı yaratu,anıñ maturlığn başqalarğa tanıtu, nindi şartlarda yäşäwgä qaramastan üz milläteñä qulıñnan kilgänçä faydalı bulırğa tırışu-här tatar zıyalısınıñ yäşäw mäğ’näse bulırğa tiyeş, di R.Yarullina-Yıldırım.
Törle çığanaqlardan tuplap äzerläwçe Kädriyä Mäyvacı
Çığanaqlar:
1)syuyumbike.ru>millettesh
Törkiyä kilene/Millättäş/Tatar dön’yası/Söyembikä.
2)m.tatar-inform.tatar>news>2005/11/22
Änqarada törki mädäniyätlär kongressı uza-Tatar-inform.
3)Prof.Dr.Rmilya Yarullina-Yıldırım.Özgeçmiş.
http://www.azatlıq.org/content/article/27293249.htm
