Çulpan Zaripova Çätin

Töreklär häm tatarlar: urtaq qıymmätlär 46

23.05.2019 ~ 12.05.2024

1207136

Törkiyädä yäşäwçe tatar şağiräse, ğalimä, küp qırlı şäxes Çulpan Zaripova Çätin turında qısqaça küzätü

Törkiyädä yäşäwçe tatar şağıyräse, jurnalist, tänqıyt’çe, filologiyä fännäre doktorı, 2006nçı yılda Tatarstan Yazuçılar berlege äğ’zası bulğan Çulpan Äfräim qızı Zaripova-Çätin 1969nçı yılnıñ 25nçe aprelendä Arça rayonı Subaş-Atı awılında uqıtuçılar ğailäsendä dön’yağa kilä.1975nçe yılda ğailäse Arçağa küçep kilü säbäple, urta mäktäpne Arçada tämamlıy. Mäktäptä uqığan yıllarında rayon gazetası qarşında “Tuqay yaqtaşı” isemle ädäbiyat-sänğat’ tügärägenä yöri,televideniye tapşırularında qatnaşa. Tatar häm rus telendä yazılğan şiğır’läre matbuğatta kürenä başlıy.

1987nçe yılda Qazan däwlät universitetınıñ filologiyä fakultetına uqırğa kerä. 1988nçe yılda Qazan däwlät pedagogika universitetına küçä häm anı 1992nçe ylda tämamlap, tatar ädäbiyatı kafedrasında aspiranturağa qaldırıla. 1995nçe yılda filologiya fännäre kandidatı, doŝent (xäzer filologiya fännäre doktorı, proffessor) Al’bina Mazgarovna Sayapova citäkçelegendä “Säğıyt’ Rämiyev icatında Könçığış häm Evropa êstetikası kontekstında demonizm probleması” digän temağa kandidatlıq dissertaŝiyäse yazıp,anı Tatarstan Fännär akademiyäseneñ Ğ.İbrahimov isemendäge Tel,ädäbiyat häm tarix institutında yaqlıy. 1995-1999nçı yıllarda Qazan däwlät pedagogika universitetınıñ tatar filologiyäse fakul’tetında tatar xalıq awız icatı,20nçe ğasır başı tatar ädäbiyatı häm borınğı şärıq ädäbiyatı bülegendä belem aluçı yäşlärgä lekŝiyälär uqıy.

Aspiranturada uqığan häm Qazan däwlät pedagogika universitetında êşlägän yıllarında respublikada çığa torğan gazet-jurnallarda şiğır’läre häm mäqaläläre basılıp çığa, Bötenrusiyä häm Xalıqara konferenŝiyälärdä qatnaşa. Tatar ädäbiyatı kafedrası qarşında oyıştırılğan “İlham” icat oyışmasın citäkli. Radio häm televediniyedä oyıştırılğan ädäbi tapşırularda qatnaşa. Üzlegennän törek telen öyränä. 1999nçı yılda tatar ädäbiyatı kafedrasında (KDPU) doŝent digän fänni isemgä layıq bula.

Çulpan xanım 1999nçı yıldan birle Törkiyädä yäşi (yäki Törkiyädä tormışta). Başta ul Muğla şähäre universitetında törki tellär häm ädäbiyatlar kafedrasında törek telendä tatar xalıq awız icatı, tatar ädäbiyatı, tatar tele, rus tele däresläre uqıta. Ä xäzerge waqıtta millättäşebez Çulpan Törkiyädäge Kars şähäre universitetında törki tellär häm ädäbiyatı bülege ğalimäse.

Ğomumän alğanda, Ç.Zarif-Çätin - küp qırlı şäxes. Ul - talantlı şağıyrä, jurnalist, tärcemäçe, 100 yaqın mäqalä avtorı da, tänqıyt’çe dä. 2006nçı yıldan Tatarstan Yazuçılar berlege äğ’zası da bulıp tora. Çulpan xanım bezgä küp kenä kitap xälendäge fänni-icadi xezmätläre, uqu-uqıtuda metodik yärdämlekläre, süzlekläre, tärcemä äsärläre, şiğır’läre, mäqaläläre belän tanış. Ul, tatarnıñ kürenekle şäxesläre Ğayaz İsxaqıy, Ğabdulla Tuqay, Ğalimcan İbrahimov, Säğit Rämiyev h.b. tormış häm icatlarına da bitaraf qalmıy, alarnı öyränä, äsärlären tiränten analizlıy, tärcemä itep, alarnı kitap itep bastıra. Tatar şağıyr’lärennän M.Mirza, R.Ğataş, M.Ğaripov h.b. şiğır’lären dä törek telenä tärcemä itä.

Ç.Zarif-Çätinnıñ “Tatar törekläreneñ ğoref-ğadätläre” digän kitabı da dönya kürä. Törek telendä çıqqan bu basma tatar xalqınıñ ğasırlardan ğasırlarğa küçä kilgän,qayberläre inde tarix qatlamı astında qalğan,ä qaysıları äle bügen dä totıla torğan milli cäwhärlären törek xalqına tanıta.

2018nçe yılnıñ 28nçe aprelendä Ç.Zarif-Çätin Parijda ütä torğan 4nçe Xalıqara küp profil’le xezmätlär simpoziumında qatnaşa.Ğalimä simpoziumda “20nçe ğasır başında Parijda uqığan häm säyäsi êşçänlek alıp barğan tatar zıyalıları” digän temağa çığış yasıy.Çulpan Zarif älege cıyında üze êşli torğan Törkiyäneñ Kavkaz universtetın häm Tatarstannı täq’dim itä.

Törle çığanaqlardan tuplap äzerläwçe Kädriyä Mäyvacı

Çığanaqlar: