Awraziya kiñlegendä 11

Qırğızstan ilbaşı Almazbäk Atambayev 2 nçe martta Rusiyägä eş säfäre yasadı. İlbaşı Atambayev ike könlek säfär qısasında Rusiya Federatsiyäse däwlät başlığı Vladimir Putin belän küreşep söyläşte. İke lider Qırğızstan – Rusiya xezmättäşlegeneñ könüzäk mäs'äläläre ,törle tarmaqlarda xezmättäşlek häm Awraziya integratsiyäsen kamilläşterü perspektivaları xaqında söyläşte .Qırğızstan ilbaşı soñğı tapqır 2015 nçe yılnıñ 21 nçe dekabrendä Rusiyägä eş säfäre yasağan ide.

Almazbäk Atambayev eşlekle säfär qısasında Rusiya Federatsiyäse finans ministrı Anton Siluanov belän oçraşıp söyläşte. Oçraşuda Qırğızstan – Rusiya Qalqınu fondı eşçänlegeneñ töp tarmaqları , törle tarmaqlarda urtaq proyektlarnı finanslawdağı xezmättäşlek mäs'äläläre qaraldı. Belüebezçä, Rusiya Qalqınu fondına 500 million dollar küçerü turında süz birgän , ämma barı tik 350 million dollar küçerä alğan ide. Östäwenä bu 350 millionnıñ 265 millionı 4% belän Rusiya banklarına birelgän.Qısqaça ğına äytkändä Qırğızstan – Rusiya Qalqınu fondınıñ xäzergä Qırğızstanğa faydası bulmadı.

Qırğızstan ilbaşı Almazbäk Atambayev Rusiya säfäre qısasında 3 nçe martta “İnterfax" xäbär agentlığınıñ üzäk ofisında Rusiyäneñ tanılğan media citäkçeläre belän küreşte. Elegräk Qırğızstan mädäniyat, informatsiya häm turizm ministrlığı äzerlägän, Rusiya mediasına östenlek birelgän “Qırğızstan-Rusiya xökümätläre arasında massaküläm elemtä tarmağında xezmättäşlek başqaru turındağı qanun proyektı" matbuğatta häm sotsial mediada reaktsiyälär kiterep çığarğan ide.

Atambayevnıñ Mäskäw säfärendä kileşülär imzalanmadı. Bu isä cämäğätçelektä “Säfärneñ maqsatı ni ide?" digän soraw tudırdı. Belgeçlärneñ küpçelege isä säfärneñ maqsatın ğinwar ayında zıyan kürgän ike il mönäsäbätlären cayğa salu ,canlandıru dip bäyäläde.

Belüebezçä, Qırğızstan häm Rusiya xökümätläre arasında 2012 nçe yılnıñ 20 nçe sentyabrendä Bişkäk qalasında imzalanğan “Yuğarı Narın gidroelektrstantsiya kaskadın yasaw häm eşlätü turındağı kileşü" 2016 nçı yılnıñ 22 nçe ğinwarında Qırğızstan tarafınnan ber yaqlı bularaq ğamäldän çığarıldı. Bu räweşle Qırğızstan 2 milliard dollar külämendäge investitsiyädän waz kiçte. Kileşüneñ ğamäldän çığarıluına Rusiyäneñ älege proyektnı tormışqa aşırmayacağı turındağı belderüe tä'sir itte.

Soñğı däwerdä ike il mönäsäbätlärendä uñay täräqqiyätlär dä küzätelä. Mäsälän, 2015 nçe yılnıñ 3 nçe dekabrendä Bişkäktä säwdä,iqtisadi, fänni ,texnik häm sotsial xezmättäşlek mäs'älälärendä Qırğızstan-Rusiya xökümätlär arası komissiyäseneñ 18 nçe cıyılışı uzdı.

Rusiya 2016 nçı yılnıñ 12 nçe fevralendä ike il arasındağı kileşü qısasında Qırğızstanğa xärbi yärdäm kürsätte.Tulısınça cihazlandırılğan 10 köbäle texnika häm küp sanda xärbi kiräk-yaraqtan torğan yärdäm Rusiyädän yök oçqıçı belän Qırğızstanğa kilde. Rusiya elegräk tä Qırğızstanğa 500 tonna awır qoral häm başqa xärbi cihazlar birgän ide.

Qırğızstan ilbaşı Almazbäk Atambayev 25 nçe fevraldä “Qırğızstan häm Rusiya xökümätläre arasında Mäskäwdä Qırğızstan fän - belem häm mädäniyat yortı ,Bişkäktä Rusiya fän-belem häm mädäniyat üzäge tözü, alarnıñ eşçänlekläre xaqında 2011 nçe yılnıñ 28 nçe martında Mäskäwdä imzalanğan kileşüne raslaw" turındağı qanunnı imzaladı.

Gidroelektr stantsiyäse proyektı ğamäldän çığarılğannan soñ Qırğızstan – Rusiya mönäsäbätläreneñ zıyan kürüe turında süzlär taraldı. Qırğızstan ilbaşınıñ Mäskäw säfäre bu süzlarneñ döreslekkä turı kilmäwen kürsätte. Rusiyädäge iqtisadi krizis arqasında tuñdırılğan gidroelektr stntsiyäse proyekı ike yaqlı mönäsäbätlärneñ bozılına säbäp bula almas ide. Çönki Qırğızstan Rusiyägä nıq bäyle. Şuña küräder Vladimir Putin ike yaqlı oçraşuda Rusiyädä eşläwçe yartı million Qırğızstan watandaşın ike yaqlı mönäsäbätlärneñ matur ürnäge itep kürsätä. Rusiya Federatsiyäse däwlät başlığı Vladimir Putinnıñ çığışlarında Qırğızstan Cömhüriyäte xaqında süz barğanda “Qırğızstan" süze urınına “Kirgiziya"ğibarasen qullanuı 1916 nçı yılğı Törkestan waqiğalırınıñ 100 yıllığında yaqlarnıñ mondıy mäs'älälärdä törle yaqlarda buluın bik açıq kürsätä.