Күміс өңдеудің «Сават» әдісі

Күміс өңдеудің «Сават» әдісі

Тіркелген уақыты: 23.11.2017

Түркияның Шығыс Анадолы аймағында орналасқан және тарихи Урарту өркениетінің астанасы деп қабылданған Ван қаласы өзінің көлі, балығы (Інжу кефалі - Chalcalburnus tarichi) және таңғы асы сияқты айрықша қолдан жасалған бұйымдармен де белгілі. Солардың бірі болған күміс өңдеудің «сават» әдісі Ван Сауда және өнеркәсіп палатасының өтініші бойынша 2017 жылы Түркияның географиялық белгісі бар өнімдерінің қатарына қосылды.

Сават – қорғасын, күміс, мыс және күкірт кендерін біріктіру арқылы жасалған қара түсті бір қоспа болып табылады. Араб тілінде «қара» деген мағынаны білдіретін «эсвад» сөзінен келеді.  Сават жасау үшін алдымен 500 грамм мыс, 500 грамм қорғасын, 125 грамм күміс және 1 килограмм күкірт тигельде шамамен 750 градус температурада балқытылады. Жақсы араласып, қара түске айналған бұл қоспаны металл ыдысқа құйып, салқындатуға қалдырады. Жақсылап салқындатылған қоспаны ыдыстан шығарып, алдымен анвильдің үстінде бөліктерге бөледі, содан кейін бөліктер езгішпен ұсақталады және дәкеден өтетіндей ұнтаққа айналады. Содан кейін бұл ұнтақтың құрамына боракс (Натрий тетрабораты) минералы қосылып, жіңішке балшық жасалады. Пайда болған қоспа күмістен жасалған темекі ұстағыштарға, темекі тарелкаларына, аттың ер-тұрмандарына, моншақтарға және әртүрлі әшекейлерге жағылады.

Бұл қолөнермен айналысатындардың мықты шебер және қиялы кең кісілер болуы маңызды. Тарихы біздің дәуірімізге дейінгі кезеңдерден бастау алатын сават гравюрасы жоғары карат күмісте орындалғанда, сапалы күміс қорғаған ақтық пен қара сават сызықтары арасында керемет контраст жасайды.

Сават күміс өңдеуінің тағы бір маңызды ерекшелігі болса күмісте орын алатын ою-өрнек немесе өрнектің болат ұшты капиллярлы қаламдармен жасалуы болып табылады. Бүгінгі күні Ван қаласындағы 4 бөлек цехта жасалған өнімнің көпшілігі экспортталады.