Коллаген деген не?

Коллаген деген не?

Коллаген - бұл сіздің ағзаңыздағы көп мөлшерде кездесетін ақуыз, ол ақуыз құрамының үштен бірін құрайды.

Бұл терінің, сүйектердің, бұлшықеттердің, сіңірлердің және буындардың негізгі құрылыс материалдарының бірі. Коллаген сонымен қатар дененің көптеген бөліктерінде, соның ішінде қан тамырларында, көздің мүйізгек қабығында және тістерде болады.

Мұны бәрін біріктіретін «желім» деп санауға болады. Гректің «kólla» деген сөзінен алынған және «желім» дегенді білдіреді. Дене дәнекер ұлпасының 80 пайызындай үлкен бөлігін құраған коллагеннің негізгі қызметі - дәнекер тінін нығайту, теріге төзімділік, қаттылық пен икемділік беру.

Денедегі белоктардың үштен бірін құрайтын коллаген тек теріде ғана емес бүкіл дененің тіндері мен мүшелерінде, соның ішінде дәнекер ұлпасында, сіңір-буындарда, тамыр қабырғаларында, көзде, тісте, шашта, тырнақта, сүйектерде кездеседі және дененің құрылымдық тұтастығын қамтамасыз етеді.

Коллаген тапшылығы дегеніміз не?

Коллагеннің жоғалуына әкелетін факторлар

• Ұзақ уақыт күн сәулесіне душар болу,
• Психикалық және физикалық стреске байланысты организмнен бөлінетін кортизон мөлшерінің жоғарылауы,
• Дұрыс тамақтанбау және ақуызды жеткіліксіз қабылдау,
• Токсиндерге ұшырау (қоршаған ортаның ластануы, косметиканы көп қолдану және т.б.),
• Ұйқының бұзылуы және ұйқының жеткіліксіздігі,
• Денедегі бос радикалдар санының артуындағы созылмалы қабыну,
• Өте көп қант пен тазартылған көмір суларды пайдалану,
• Темекі шегу мен алкогольді тұтыну,
• Менопауза,
• Бұл дененің дәрумендер мен минералдарды сіңіруін қиындататын кейбір емдеу әдістері.

Денедегі табиғи коллаген өндірісі 20 жастан кейін жыл сайын 1-1,5% төмендейді. Коллаген өндірісі азайған сайын терінің серпімділігі төмендейді және босаңсыған және мыжылған көрініс пайда болады. Сонымен қатар буындардағы ауырсыну және бұлшықеттердегі релаксация сияқты белгілер пайда болады.

Коллаген тапшылығы қалай анықталады?

1. Kоллаген тапшылығының рефлексиялары ең көп біздің терімізде байқалады. Коллаген тапшылығы дәнекер ұлпасымен, буындар және шеміршекпен бірге терінің сыртқы түріне теріс әсер етеді. Теріміз тығыздығын жоғалтып, салбырайды, күңгірттенеді және әжімдер пайда болады.

Терінің ылғал теңгерімінің бұзылуы, терінің құрғақтығы, терінің салбырауы, терідегі әжімдер, теріде біркелкі түссіздік, күйік, кесу немесе жарақаттар кезінде жазылу процесінің ұзаруы, терінің бозаруы сияқты өзгерістер, көздің айналасында әжімдер пайда болуы, бет пен көз айналасында шұңқырлар және көгерулер байқалуы мүмкін. Сонымен қатар денедегі көгерулер, целлюлиттің пайда болуы және тістерден қан кету коллаген тапшылығының нәтижесінде пайда болады.

2. Сонымен қатар бұл ақуыздың жетіспеушілігі шаш пен тырнақтың денсаулығына айтарлықтай зиян келтіреді. Шаштың өсу уақыты баяулайды, шаштың жұқаруы және шаштың түсуі жиі байқалады. Коллаген болмаған жағдайда тырнақтарда сыну және саңырауқұлақ ауруларына бейімділік пайда болуы мүмкін.

1. Буындардағы, шеміршектегі және дәнекер ұлпасындағы коллаген жетіспеушілігінің белгілері күнделікті өмірге теріс әсер етеді. Бұлшықет массасының азаюы, спорттық жарақаттардан кейін жазылу процесінің ұзаруы, сүйек құрылымының әлсіздігі, шеміршек тінінің тозуы және қозғалыс кезінде буындардың ауыруы өмірді қиындатады.
2. Сүйек матрицасы күшін жоғалтады, ревматикалық кезеңдер, шеміршек бұлшықет пен сүйек жоғалуы тезделеді.

Коллаген ненің құрамында бар?

• Жақсы коллаген синтезі үшін ақуыз және таза жемістер мен көкөністерге бай теңгерімді диета маңызды. Ақуыз көзі ретінде қызыл ет, тауық еті, жұмыртқа, сүт өнімдері және жаңғақтарды санауға болады.
• Таза көкөніс пен жемістерге бай тамақтану антиоксидант қабылдауды арттырып, коллаген ыдырауын азайтқандықтан коллаген деңгейіне оң әсер етеді.
• С дәрумені коллаген өндірісін арттыруда тиімді. С дәрумені цитрустық жемістерде, қызанақта, бұрышта, құлпынайда және жасыл жапырақты көкөністерде көбірек кездеседі.
• Мырыш пен мыс коллаген өндіруде де тиімді. Мыс пен мырыш үшін жаңғақ, тұтас дәнді дақылды тағамдар мен бұршақтарды тұтыну керек.
• Коллаген өндірісін арттыру үшін сүйек жілігі суы тиімді.
• Коллаген қоспалары таблетка, капсула, ұнтақ, сұйық және шайнайтын таблетка түрінде болуы мүмкін. Коллаген қоспаларының жақсы әсер етуі үшін таңғы астан жарты сағат бұрын немесе түнде аш қарынға қабылдаған дұрыс. 

Коллагеннің жанама әсері және назар аударуды қажет ететін мәселелер.

Коллагенді шамадан тыс тұтыну қандағы холестерин деңгейін де арттырады және жүрек ауруларының алдын алуға немесе емдеуге теріс әсер етеді. Әсіресе теңіз өнімдеріне, сиыр-тауық етіне және қант диабетіне аллергиясы бар адамдар жағымсыз әсерлерге байланысты сақ болу керек.

Жүкті және бала емізетін аналар мен балаларға қолдану ұсынылмайды.

Коллаген қоспаларын пайдалану жаңа бір жаңалық болғандықтан, тиісті доза диапазоны және тиімділігін зерттеу үшін қосымша зерттеулер қажет.

Қоспалар кейбір адамдарда қыжыл, диарея және ауыздағы жағымсыз дәм сияқты ас қорыту жүйесінің жеңіл проблемаларын тудыруы мүмкін.

Дайындаған: дәрігер Мехмет Учар