Διπλά πρότυπα της Σουηδίας

Η πράξη της καύσης του Κορανίου μπροστά από την Πρεσβεία της Τουρκίας από τον Δανό ακροδεξιό πολιτικό  Ράσμους Παλουντάν στη Σουηδία ξεκίνησε μια νέα συζήτηση. Προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι ο Παλουντάν, ο οποίος είχε διαπράξει παρόμοιες επιθετικές πράξεις στο παρελθόν και καταδικάστηκε στη Δανία για αυτόν τον λόγο, πραγματοποίησε την πράξη στη Σουηδία. Η Σουηδία χρειάζεται την υποστήριξη της Τουρκίας στη διαδικασία ένταξης στο ΝΑΤΟ και δεν έχει λάβει ακόμη θετική απάντηση από την Τουρκία λόγω της πολιτικής της απέναντι στην PKK. Για το λόγο αυτό, το θέμα δεν περιορίζεται στην αντι-ισλαμική διάσταση. Η εξέταση αυτής της προσβλητικής πράξης υπό την έννοια της ελευθερίας της έκφρασης είναι λάθος και επικίνδυνη. 

Μια ανάλυση του καθηγητή Μουράτ Γιεσίλτας, διευθυντή Ερευνών Ασφαλείας στη SETA.

Η πιο σημαντική πτυχή του ζητήματος είναι η νομική πτυχή αυτής της επιθετικής ενέργειας. Το γεγονός ότι οι σουηδικές αρχές επέτρεψαν την προαναφερθείσα επιθετική πράξη για λόγους ελευθερίας της έκφρασης αποτελεί την κατάσταση που υπερβαίνει τα όρια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας της έκφρασης. Ένα είδος έννοιας «απεριόριστης ελευθερίας της έκφρασης» που περιλαμβάνεται στις επίσημες δηλώσεις της Σουηδίας σε κυβερνητικό επίπεδο είναι θεμελιωδώς ασυνεπές με την πραγματική νομική κατάσταση. Όταν εξεταστούν νομικά οι δηλώσεις που έγιναν δείχνουν την πρόθεση να δημιουργηθεί μια πολιτική προσέγγιση που βασίζεται σε μια «συμπαθητική» έννοια όπως η ελευθερία της έκφρασης αντί να βασίζεται σε νομική βάση.
Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), στην οποία είναι συμβαλλόμενα μέρη 46 ευρωπαϊκά κράτη, συμπεριλαμβανομένης της Σουηδίας και της Τουρκίας, ορίζει το εν λόγω δικαίωμα με τις φράσεις «Όλοι έχουν την ελευθερία να εκφράζουν τις απόψεις τους» υπό τον τίτλο «ελευθερία έκφρασης» στην παράγραφο 1 του άρθρου 10. Σε αυτή την κατάσταση, μπορούν οι άνθρωποι να πουν ή να εκφράσουν αυτό που θέλουν; Επομένως, εάν αυτά που λένε βλάπτουν εκατομμύρια ανθρώπους, ή ακόμα και μόνο έναν, τότε θα πρέπει να προασπίζεται η ελευθερία του λόγου; Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα δίνονται βασικά στο άρθρο 10. Η παράγραφος 2 του άρθρου 10, που ορίζει την ελευθερία της έκφρασης, δείχνει ξεκάθαρα ότι αυτό το δικαίωμα δεν είναι απεριόριστο και αναφέρει τα παρακάτω:
«Αυτές οι ελευθερίες, η άσκηση των οποίων φορτώνει καθήκοντα και ευθύνες ... υπό ορισμένες προϋποθέσεις που ορίζονται από το νόμο για την προστασία της εθνικής ασφάλειας, της εδαφικής ακεραιότητας ή της δημόσιας ασφάλειας, τη διατήρηση της δημόσιας τάξης και την πρόληψη του εγκλήματος, την προστασία της υγείας ή τα ήθη, τη φήμη και τα δικαιώματα των άλλων ή για την εξουσία και την αμεροληψία του δικαστικού σώματος, μπορουν να υπόκεινται σε ορισμένους όρους μορφής, περιορισμούς και κυρώσεις». Πολυάριθμες αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) σχετικά με την εφαρμογή αυτών των διατάξεων σε συγκεκριμένα γεγονότα έδωσαν σε πρώτο πλάνο τα κριτήρια προστασίας της φήμης και των δικαιωμάτων των άλλων. Το Δικαστήριο τόνισε ότι η ελευθερία της έκφρασης δεν μπορεί να θεωρηθεί ως το δικαίωμα να ταπεινώνουμε άλλους με βάση τη φυλή, τη γλώσσα, τη θρησκεία ή το φύλο. Στο πλαίσιο αυτό, το Δικαστήριο εφάρμοσε τις αρχές της αναλογικότητας ή της «ισορροπίας μεταξύ των δικαιωμάτων» θέτοντας ταυτόχρονα τα όρια της ελευθερίας της έκφρασης. Ενώ το εν λόγω άτομο, που έκαψε το Κοράνι στη Σουηδία, είχε πολλούς τρόπους να εκφράσει τις απόψεις του για το Κοράνι χωρίς να προσβάλει την τιμή των πιστών, θα πρέπει να θεωρείται σαφώς δυσανάλογο ότι το κάνει με τρόπο που βλάπτει τα δικαιώματα και την τιμή των υπολοίπων. Το Δικαστήριο ανακοινωσε ότι είναι απαραίτητο να καθοριστεί εάν τα σχόλια σχετικά με τη θρησκεία έχουν υποτιμητικό τόνο και εάν στοχεύουν άμεσα πιστούς ή αποτελουν επίθεση σε ιερά σύμβολα. Στο πλαίσιο αυτής της προσέγγισης του δικαστηρίου, το κάψιμο του Κορανίου, στο οποίο πιστεύουν δισεκατομμύρια άνθρωποι, δεν μπορεί να είναι μια νόμιμη μορφή έκφρασης. Η παραβίαση αυτής της δυσαναλογίας από τα σουηδικά πολιτικά ή δικαστικά όργανα στην πραγματικότητα παραβιάζει το άρθρο 9 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), που ρυθμίζει την ελευθερία της θρησκείας και της συνείδησης, και το άρθρο 14, που ρυθμίζει την απαγόρευση των διακρίσεων και βλάπτει συγκεκριμένα τα θεμελιώδη δικαιώματα των μουσουλμάνων. Υπάρχουν επίσης διευκρινιστικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) σχετικά με τη σιωπή για τις ενέργειες που πραγματοποιούνται στη Σουηδία από την PKK, τις οποίες πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Σουηδίας, θεωρούν ως ενέργειες της τρομοκρατικής οργάνωσης. Σε μία υπόθεση, το Δικαστήριο ανακοινωσε ότι δημοσιεύσεις και δηλώσεις που προέρχονται από απαγορευμένη τρομοκρατική οργάνωση δεν μπορούν να θεωρηθούν εντός της ελευθερίας της έκφρασης όταν υπάρχει κίνδυνος πρόκλησης για διάπραξη τρομοκρατικού εγκλήματος ή νομιμοποίηση τρομοκρατίας, λαμβάνοντας υπόψη όχι μόνο τη φύση του συγγραφέα και αποδέκτη του μηνύματος, αλλά και το περιεχόμενο του εν λόγω άρθρου και το ιστορικό στο οποίο δημοσιεύτηκε. Σε αυτό το πλαίσιο, το Δικαστήριο αποφάσισε ότι το περιεχόμενο του άρθρου μπορεί να υποκινήσει περαιτέρω τη βία στην περιοχή. Το να επιτρέπονται οι τρομοκρατικές ενέργειες της PKK στη Σουηδία, αποτελούν τον «κίνδυνο της δημόσιας υποκίνησης για διάπραξη τρομοκρατικού εγκλήματος ή αθώωση της τρομοκρατίας». Η σαφής νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) δείχνει ότι αυτές οι καταστάσεις υπερβαίνουν τα όρια της ελευθερίας της έκφρασης, το να επιτρέπονται αυτές οι ενέργειες δεν εξηγείται με την ελευθερία της έκφρασης. Αποτελεί παράνομη πολιτική επιλογή για τη Σουηδία να κάνει τα στραβά μάτια σε αυτές τις πράξεις υπό το πρόσχημα της «ελευθερίας της έκφρασης» και να μην εκδίδει, διώκει ή φιλοξενεί υπόπτους ή εγκληματίες τρομοκρατικών ενεργειών.