Kun tahlili 10 – qism
Turkiyaning ko’p tomonlama tashqi siyosat“ tushunchasi, Turkiyaning Afrika qit’asida yangi faoliyatlar amalga oshirishiga sabab bo’ldi.
Kun tahlili 10 – qism
Turkiyaning ko’p tomonlama tashqi siyosat“ tushunchasi, Turkiyaning Afrika qit’asida yangi faoliyatlar amalga oshirishiga sabab bo’ldi. Afrika siyosati doirasida, Turkiya ko’plab muhim gumanitar yordam faoliyati amalga oshirdi, diplomatik aloqalarni rivojlantirib Afrikada strategik fursatlar qo’lga kiritdi. Turkiya, “mustamlaka” uchun harakat qilmagani va Afrika o’lkalari bilan mushtarak foydalar asosiga tayangan aloqalar o’rnatishlari, Turkiyaning muvaffaqiyatining asosiy tashkil etmoqda.
Prezident Rajab Tayyib Erdo’g’anning Jazoir, Mavritaniya, Senegal va Malini o’z ichiga olgan Afrika safarlari, Turkiya bilan Afrika o’lkalari o’rasidagi iqtisodiy va Strategik hamkorligini kengaytish yo’lida muhim juda bir qadamdir.
SETA( Siyosat, iqtisodiy va ijtimoiy tadqiqotlar jamg’armasi) Tadqiqotchi muharrir Jan Ajunning mavzuga doir fikr va mulohazalarini e’tiboringizga havola qilamiz.
Turkiyaning Afrika bilan savdo hajmi 15 yilda 6 barobar ortib 17,5 milliard dollarga erishdi. Afrikada Turkiyaning to’g’ridan investitsiyalari 2003da 100 million dollar ekan, 2017da 6,5 milliard dollarga bordi.
Prezident Rajab Tayyib Erdo’g’anning oxirgi Afrika safari doirasida ko’plab iqtisodiy hamkorlik bitimi imzolandi. Bundan tashqari o’lkalar o’rasidagi savdo hajmini yuqori bosqichlarga ko’tarish uchun yangi o’z oldiga maqsadlar belgilandi. Misol uchun Senegal bilan Turkiya o’rtasidagi savdo hajmi, 250 million dollarga borgandan keyin, 400 million dollarlik yangi bir reja belgilandi.
Turkiyaning Afrika siyosati G’arbning mustamlaka siyosatining zidiga “ ikki tomon ham manfaatdor bo’lgan bir yondashuv bilan davom ettiriladi.
Prezident Rajab Tayyib Erdo’g’an Jazoir safari chog’ida, Jazoirlik jurnalist Usmoniy imperiyasini nazarda tutib, “ Turkiya, Jazoirni mustamlaka sifatidami ko’rardi?” deb bergan savolga. Prezident: “ Unday bo’lsa edi siz bu savolni mendan Fransuzcha emas Turkcha so’rardingiz. “ deb javob berishi Turkiyaning Afrika siyosati G’arbning mustamlaka tushunchasidan juda faqrli ekanini ko’rsatmoqda.
Turkiyaning Afrika siyosatidagi muvaffaqiyatining asosiy va boshqa eng muhim sabablaridan biri esa
Gumanitar yordam siyosatidir. Turkiya milliy daromadiga nisbatan dunyoda eng ko’p gumanitar yordam bergan o’lka bo’lishi, Turkiya insonga tashqi siyosatida qanchalik katta e’tibor berganini ko’rsatmoqda. Ochlik, qurg’oqchilik va kambag’allik bilan kurashda faol rol o’ynagan
Turkiya, bundan tashqari urushdan jabrlanganlar va kasallarga yordam berib kelmoqda.
Prezident Rajab Tayyib Erdo’g’anning Rafiqasi Emine Erdo’g’an Turkiyaning insoni siyosatini shunday qilib izoh etmoqda: “ Qurg’oqchilik Afrikaning taqdiri. Lekin ochlikdan o’lim esa taqdir emas. Ommaviy o’limlar taqdir emas. Afrikaning siyosiy barqarorligi uchun xalqaro tashkilotlarni harakatga o’tkazish, Afrika xalqining o’ziga ishonishlari uchun sa’y- harakat qilish asosdir.”
Turkiyaning Afrika siyosati doirasida gumanitar yordamlar tashqarisida muhim ijobiy omillar esa
Bosh shtab rahbariyati, Iqtisodiyot vazirligi, taraqqiyot vazirligi, xalq ta’lim vazirligi, xazinachilik maslahatchiligi, AFAD, oliy ta’lim kredit va Yotoqxonalar tashkiloti, Turk qizil yarim oy jamiyat, chet el Turklari birligi va Yunus Emre jamg’armasi tashkilotlari muhim rollar o’z zimmasiga olmoqda.
Afrikada ko’plab loyihaga imzo qo’ygan Turk tashkilotlari bilan bir qatorda Nohukumat tashkilotlarning ham muhim loyihalari mavjud. Turkiya bilan Afrika o’lkalari o’rtasida aloqa kun- sayin mustahkamlashmoqda.
Boshqa tomondan iqtisodiy sohada Turkiya Afrikada ayniqsa inshoot sektorida faol bir davlatga aylanmoqda. Turk shirkatlari ko’plab Afrika o’lkasida inshoot ishlari amalga oshirmoqda.
Shunday qilib Prezident Rajab Tayyib Erdo’g’an, Afrika safari chog’ida Turk shirkatlarining inshoot shantiyalarini ziyorat etdi.
Turkiyaning Afrika siyosatida muhim bir masala esa, FETOga oid maktab va tashkilotlardir. Turkiya Afrika o’lkalari bilan amalga oshirgan aloqalar natijasida FETO maktablari yopilib Maorif jamg’armasiga davr etilishini ta’min etishga harakat qilmoqda.
Maorif jamg’armasi Tunis, Tanzaniya, Sudan, Somali, Sierra Leone, Sao Tom va Principe, Senegal, Niger, Mavritaniya, Mali, Kongo, Gvineya, Gambiya, Chad va Djibouti kabi 88ta maktabda ta'lim bermoqda.
SETA( Siyosat, iqtisodiy va ijtimoiy tadqiqotlar jamg’armasi) Tadqiqotchi muharrir Jan Ajunning mavzuga doir fikr va mulohazalarini e’tiboringizga havola qildik.
