Turkman xalqining milliy yetakchisi "TRT News"ga intervyu berdi

- Janobi Oliylari, Milliy yetakchi, Turkmaniston Xalq Kengashi Raisi Muhteram Arkadag! Avvalo, band bo'lishingizga qaramay, suhbatga vaqt ajratganingiz uchun minnatdorchilik bildirmoqchiman. Siz yetakchi siyosat va davlat arbobi sifatida turk davlatlari o‘rtasidagi hamkorlikning muhimligini doimo ta’kidlab kelasiz. Bu nima bilan bog'liq? Bu ishni, uning imkoniyatlarini va Turkmanistonning undagi rolini qanday baholaysiz?

- Ushbu intervyu taklifingiz uchun rahmat.

- Turkiyada va xorijda obro'ga ega, millionlab tomoshabinga ega "TRT News" kanalining yangiliklar koordinatori siz bilan suhbatlashishdan mamnunman. Ushbu suhbat ichki va tashqi hayotning muhim masalalari bo'yicha fikr bildirish va Turk davlatlari o'rtasidagi munosabatlar haqida fikr bildirish imkonini beradi. 

Turk davlatlarining ko'p tomonlama hamkorligi tarixiy sharoitlarga bog'liq. Buni xalqlarimizning til, madaniy va milliy mushtarakligi, ularning asrlar davomidagi taqdirlarining o‘zaro bog‘liqligi belgilab berishini bir necha bor ta’kidlaganman.Turkiy xalqlarning kelib chiqishi bir. Bu bizning munosabatlarimizga alohida ma'no beradi.

Biz mustaqil, suveren davlatlar bo‘lsak-da, uzoqni ko‘zlagan maqsad va manfaatlarimiz mushtarak ekanligini unutmaymiz. Turkiy xalqlarning tarixi, buguni va kelajagi haqidagi tushunchamiz bir-biri bilan chambarchas bog‘liq. Bu borada siyosat, iqtisodiyot, madaniyat, shaxslararo munosabatlar kabi barcha sohalarda hamkorlikni mustahkamlash muhim, deb o‘ylaymiz.

Nazarimda, turk davlatlarining Sharq va G‘arb o‘rtasidagi madaniy ko‘prik mavqeini qayta tiklash bugungi kunning asosiy vazifalaridan biridir. Turkiy xalqlarning bu joylashuvi qadimda va o‘rta asrlarda “turk belbog‘i” deb atalgan va Osiyo va Yevropani o‘zaro bog‘lovchi “tushish nuqtasi” vazifasini bajargan. Bu mazkur hududlar iqtisodiyoti, madaniyati va ilm-fani rivojiga ijobiy ta’sir ko‘rsatdi. Bu ularning boshqa xalqlarga ochiq bo‘lishlariga, sabr-toqatli bo‘lishga, mehribon bo‘lishga, bir-birini tushunishlariga ham yordam bergan.

Turkmaniston uchun turk davlatlari bilan do‘stlik va qardoshlikni rivojlantirish eng muhim va istiqbolli yo‘nalishlardan biridir. Mamlakatimiz Turkiy davlatlar tashkilotida kuzatuvchi sifatida tadbirlarda yaqindan ishtirok etmoqda. Ayniqsa, mazkur tashkilotning Oqsoqollar kengashiga a’zo bo‘lishi muhim ahamiyatga ega. Shuningdek, biz tashkilot tarkibiy qismlari bilan ishlashga tayyormiz. Yaqinda Turkmaniston tomoni Turkiya Savdo-sanoat palatasiga kirish uchun ariza berdi. Turkiy davlatlar parlament assambleyasi va Turkiy akademiyaga qabul qilish masalasini ham ko‘rib chiqyapmiz.

Shunday qilib, Turkmaniston turkiy davlatlar oʻrtasidagi hamkorlikning asosiy yoʻnalishlarida barqaror va ishonchli ishtirokini davom ettirmoqda.

– Turkiy davlatlar tashkiloti faoliyati haqida gapirar ekanmiz, uning hozirgi xalqaro munosabatlar tizimidagi o‘rnini qanday baholaysiz?

- Men buni ikki maqsadli tashkilot sifatida ko'rmoqdaman. Men uni bir tomondan Turk davlatlari o‘rtasidagi do‘stlik va qardoshlik munosabatlarini, o‘zaro manfaatli iqtisodiy va madaniy hamkorlikni mustahkamlashni maqsad qilgan tashkilot sifatida qarasam, boshqa tomondan uni istiqbolli, ishonchli va yirik xalqaro hamkor sifatida ko‘raman. Yuqorida aytib o'tganimdek, bu bir birlikda ikkita maqsadni ko'zlagan tashkilot. Turk Davlatlari Tashkiloti dunyodagi turk davlatlarining manfaatlarini himoya qiladi, Turkiyaning ichki hamkorligini mustahkamlaydi, mamlakatlarimizning iqtisodiy rivojlanishini rag‘batlantiradi va raqobatbardoshligini oshiradi.

Bugun oldimizda juda katta va uzoq muddatli vazifalar turibdi. Bizning vazifalarimiz dunyodagi geoiqtisodiy vaziyatning jadal o‘zgarishida to‘liq ishtirok etishni ta’minlash, o‘z o‘rnimizni mustahkamlash uchun o‘z imkoniyatlarimizni ishga solish, bugungi innovatsion, raqamli muhitda yetakchi bo‘lish va global “yashil” loyihalarda faol ishtirok etishdan iborat.

Konstruktiv siyosiy maqsadlarda tinchlik, xavfsizlik va barqarorlikni saqlash, tenglik va o‘zaro hurmat tamoyillarini saqlash, xalqaro huquqning tan olingan normalari va BMT Nizomiga muvofiq o‘z obro‘-e’tiborimiz, ta’sirimiz va tajribamizdan foydalanish zarur. Bundan tashqari, turk madaniyatini, xalqimizning boy tarixiy-madaniy va insoniy merosini, turk yozuvchilari, musiqachilari, rassomlari, rassomlari va kinematograflari erishgan yutuqlarni dunyoga targ‘ib etish ustuvor vazifa hisoblanadi. Bu yil buyuk turkman shoiri Maxtumquli tavalludining 300 yilligini nishonlash bu borada katta imkoniyatlar ochmoqda. Maxtumquli turkman xalqining buyuk farzandi, shuningdek, turk dunyosining vakili. U o‘z asarlarida turk xalqining qadimiy qadriyatlari va xususiyatlari, vatanparvarligi, oilasiga sadoqat, urf-odatlarga hurmat, harbiy jasorat va bag‘rikenglikni yuksak baholagan. Ushbu muhim sana Turkiya davlatlarida keng nishonlanayotganini qadrlaymiz. 2024 yilni “Turk dunyosining buyuk shoiri va mutafakkiri Maxtumquli yili” deb e’lon qilgani uchun hukumatlarga ko‘rsatgan yordamlari va Xalqaro Turkiy madaniyat tashkiloti (TURKSOY)ga minnatdorchilik bildiramiz. Umuman olganda, TURKSOY doirasida amalga oshirilayotgan dastur va loyihalar ko‘lamini kengaytirib, xalqaro maydonda yanada faolroq tatbiq etish maqsadga muvofiq bo‘ladi, deb o‘ylaymiz.

– Suhbatimiz Turk davlatlari tashkiloti Oqsoqollar kengashining navbatdagi yig‘ilishi arafasida bo‘lib o‘tmoqda. Ushbu kengashning asosiy maqsadini nima deb bilasiz?

— Oqsoqollar kengashini juda muhim va zarur tarkibiy bo‘linma, deb bilaman. Kengash Turk Davlatlari Tashkiloti tarkibida bejiz tashkil qilinmagan. Undan ko‘zlangan maqsad turkiy xalqlarning ulug‘vor tarixiy an’analarini keksa avlod vakillariga yetkazish, ularning donishmandligi, buyuk hayotiy tajribasiga tayanish an’analarini davom ettirish va ommalashtirishdan iborat. Bu an’ana xalqimizga ko‘p marotaba to‘g‘ri yechim topishga yordam bergan.

Shu munosabat bilan keksalarning roli asta-sekin ahamiyat kasb etib, davlat ishlarida muhim holat sifatida maydonga chiqmoqda. Shu bois Oqsoqollar kengashining faoliyat ko‘lami yanada kengayib, nufuzi yanada ortadi, deb o‘ylayman. Turkiy davlatlar tashkiloti doirasida yuksak ma’naviy-axloqiy qadriyatlarga asoslangan, o‘tmishi bilan faxrlanadigan ta’lim siyosatini yo‘lga qo‘yish kabi masalalarda Kengashning o‘rni katta bo‘lishi kerak. Oqsoqollar kengashi faoliyati xalqlarimiz o‘rtasidagi insoniy munosabatlarni mustahkamlash, o‘zaro qardoshlik munosabatlari, hamjihatlik va o‘zaro yordam, xalq diplomatiyasi va parlament hamkorligiga faol hissa qo‘shishga qaratilgan.

Turkmanistonda keksalarning bunday mehnati davlat darajasida qo‘llab-quvvatlanadi. Oqsoqollar kengashi Turkmaniston xalq kengashi tarkibida faoliyat yuritadi. Parlament eng muhim davlat qarorlarini qabul qilishda, mamlakat ichki va tashqi siyosatining strategik yo‘nalishlarini shakllantirishda faol ishtirok etadi. Umuman olganda, bu borada yaxshi tajribaga egamiz va Turkiy davlatlar tashkiloti Oqsoqollar kengashining qo‘shma faoliyati doirasida bu tajribani almashishga tayyormiz.

— Suhbatimizning shu o‘rinda Turkmaniston va Turkiya Respublikasi o‘rtasidagi munosabatlar haqida qisqacha ma’lumot bersangiz?

- Turkmaniston-Turkiya munosabatlari o'rnak bo'ladigan darajada. Har ikki tomon siyosiy, savdo-iqtisodiy, madaniy-gumanitar hamkorlikni mustahkamlashga harakat qilmoqda. Muhtaram birodarim, janob Prezident Rajab Tayyip Erdo‘g‘andan ikki tomonlama munosabatlarni rivojlantirishga ko‘rsatgan katta e’tibori, bu boradagi sezgirligi, barcha sohalarda hamkorlikni kengaytirishga qo‘shgan shaxsiy hissasi uchun minnatdorchilik bildiraman. Yaqinda Turkmaniston prezidenti Prezident Rajab Tayyip Erdo‘g‘anga xizmatlarini e’tirof etish ramzi sifatida “Turkman xalqining faxriy oqsoqoli” unvonini berdi.

Turkmaniston va Turkiya tashqi siyosatda faol va samarali hamkorlik qilib, xalqaro tashkilotlarda bir-birini qo‘llab-quvvatlamoqda. Mamlakatlarimiz global tinchlik va xavfsizlik siyosatining sodiq tarafdoridir. Bunday siyosat yuritish orqali ikki davlat mintaqaviy munosabatlarni samarali rivojlantirishga katta hissa qo‘shmoqda. Bugungi kunda Turkmaniston-Turkiya hamkorligi G‘arb yo‘nalishida barqaror energetika va transport yo‘laklarini yaratish va Yevroosiyoda yangi, samarali logistika hamkorligini yaratishning muhim shartidir.

Ikki tomonlama iqtisodiy va savdo aloqalari ham jadal rivojlanmoqda. 2023-yilda o‘zaro tovar ayirboshlash hajmi 2,5 milliard AQSh dollariga yetdi. Turk firmalari uzoq vaqtdan beri mamlakatda qurilish, energetika, transport va sanoat sohalarida samarali faoliyat olib bormoqda.

Madaniy-gumanitar hamkorlik ham izchil rivojlanmoqda. Ikki mamlakat madaniyat va san’at namoyandalari Turkmaniston va Turkiyada o‘tkazilayotgan turli tadbirlarda faol ishtirok etmoqda. Mamlakatda “Turkiya madaniyati kunlari” 2023 yilning noyabr oyida muvaffaqiyatli o‘tkazildi. Biroq ikki davlat o‘rtasida raqamlar bilan ifodalab bo‘lmaydigan tushunchalar ham mavjud. Aynan o‘zaro mas’uliyat hissi xalqlarimizni birodarlik rishtalarini mustahkamlaydi, birlashtiradi. Bu tuyg‘u mushtarak muvaffaqiyatlarimizning asosi va bugungi kunda o‘rnatilgan munosabatlarning asosi bo‘lib, Turkmaniston bilan Turkiya o‘rtasida kelajakda yanada rivojlanadi.

Fursatdan foydalanib, qardosh turk xalqiga tinchlik-osoyishtalik, farovonlik va yorug‘ kelajak tilagan samimiy tilaklarimni bildiraman.

– Hurmatli turkman xalqining milliy yetakchisi, Turkmaniston Xalq kengashi raisi va Qahramon Arkadag', mazmunli suhbatingiz uchun katta rahmat!

- Ushbu intervyu uchun sizga minnatdorchilik bildiraman va ishlaringizga muvaffaqiyatlar tilayman. Salomat bo'ling!