Kun tahlili-02

Milliy Razvedka Tashkilotining 97 yilligi Turkiyaning global geosiyosatdagi ta'siri ortib borayotganligi va o'zgaruvchan kuch dinamikasidan dalolat beradi. Turkiya razvedkasining 2010-yildan buyon boshidan kechirgan o'zgarishlar e'tiborga olinmaydigan darajada emas. Arab bahorining boshlanishi Turkiyaning xavfsizlik va strategik muhitida katta o'zgarishlarga olib keldi va keng qamrovli strategik islohotga ehtiyoj tug'dirdi. Suriyadagi fuqarolar urushining murakkabligi davlatning hayotiy imkoniyatlarini rivojlantirishni talab qildi.

Turli xil assimetrik tahdidlar va terrorizmning kuchayishi mintaqani razvedka urushi zonasiga aylantirdi. Bunga javoban Turkiya harbiy va razvedka strategiyasini mahorat bilan qayta ko‘rib chiqdi. Prezident Erdo'g'an boshchiligida strategik ustuvorliklar qayta belgilandi va milliy xavfsizlik va tashqi siyosat maqsadlariga mos keladigan razvedka imkoniyatlari sezilarli darajada oshirildi.

Turkiyaning tashqi siyosatda reaktivdan proaktif aktyorga aylanishi diqqatga sazovordir. Prezident Erdo’g'an yanada samarali va faol harbiy yondashuvni ilgari surish, fuqarolik-harbiy munosabatlarni kuchaytirishda muhim rol o'ynadi. Ushbu strategik evolyutsiyaning asosiy jihati, qaramlikni kamaytirish va Turkiyaning mudofaa infratuzilmasini yaxshilash orqali o'zini o'zi ta'minlaydigan mudofaa sanoati tashabbuslariga e'tibor qaratishdir. Razvedka sektorining inqilobiy yutuqlari ushbu kengroq strategik kontekstning ajralmas qismidir.

Hakan Fidan boshchiligidagi turk razvedka islohoti bir necha muhim bosqichlarda amalga oshirildi. Birinchidan, ichki razvedka markazidan kengroq va kengroq tashqi razvedka missiyasiga o'tuvchi razvedka maqsadlarini qayta yo'naltirish bo'ldi. Ushbu qayta tartibga solish inson razvedka resurslarini kuchaytirishni va Milliy xavfsizlik tashkilotining faoliyat ko'lamini sezilarli darajada oshirishni talab qildi.

Buning ortidan yanada yaxlit va integratsiyalashgan razvedka ekotizimini o'rnatgan tizimli ta'mirlash amalga oshirildi. Agentliklar o'rtasidagi rol va mas'uliyatni qayta belgilash razvedkaga yanada integratsiyalashgan yondashuvni osonlashtirdi. Milliy xavfsizlik tashkilotining Prezidentlikka aloqadorligi ma'muriy operatsiyalarni osonlashtirdi va Milliy xavfsizlik tashkilotining samaradorligi va tezkorligini oshirdi.

Razvedka imkoniyatlaridagi texnologik taraqqiyot, ayniqsa, terrorizmga qarshi kurashda islohotlarning yana bir poydevori bo'lib chiqdi. Masalan, Milliy xavfsizlik tashkilotining uchuvchisiz uchish apparati imkoniyatlarini takomillashgani terrorchi guruhlarni sezilarli darajada zaiflashtirdi va razvedka operatsiyalarida strategik sakrashni ta’minladi.

Quvvat dinamikasining o'zgarishi va geosiyosiy keskinlikning kuchayishi bilan tavsiflangan bugungi dunyo strategik razvedkaning muhim roliga e’tiborni talab qiladi. Milliy xavfsizlik tashkilotining gibrid tahdidlarga qarshi turish va kelajak stsenariylarini bashorat qilish qobiliyati Turkiyaning milliy, mintaqaviy va global sahnadagi manfaatlarini himoya qilishda juda muhimdir.

Tashkilotning 97 yilligi munosabati bilan Ibrohim Kalin Milliy xavfsizlik tashkilotining rivojlanayotgan razvedka doktrinasini tushunishning ahamiyatiga urg'u berdi. U global mojarolarning tobora murakkablashib borayotganiga, geosiyosiy rivoyatlarni shakllantirishda texnologiyaning ahamiyatiga va paydo bo'layotgan ko'p qutbli dunyo tartibiga e'tibor qaratdi. Ibrohim Kalinning yangi kuch markazlari va ittifoq tuzilmalarining shakllanishi haqidagi qarashlari o'zgaruvchan global manzarani yaxshi tushunishni aks ettiradi..

Turk razvedkasining zamirida ikkita asosiy tamoyil yotadi: o‘z-o‘zini ta’minlash va to‘xtatib turish. Ibrohim Kalin, milliy xavfsizlik va suverenitetni ko'p o'lchovli tahdidlarga qarshi himoya qilishda bu tamoyillarning ahamiyatiga urg'u beradi. Shu nuqtai nazardan, razvedka kiberxavfsizlik, iqlim o'zgarishi, biologik tahdidlar, energiya, oziq-ovqat va iqtisodiy xavfsizlik kabi turli sohalarni qamrab oluvchi kengroq strategik imkoniyatlardan ajralmasdir.

Cheklash tahdidlarni oldindan bilish va yumshatish uchun juda muhim maqsad bo'lib qolmoqda. Bu yondashuv Turkiyaning umumiy xavfsizlik apparati ichida Milliy xavfsizlik tashkilotining strategik ahamiyatini kuchaytiradi.

Global keskinliklar kuchaygan sari diplomatiyada razvedkaning roli tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda. Turkiyaning Suriya, Iroq, Liviya va Qorabog' kabi mintaqalardagi tajribalari razvedka yetakchiligidagi diplomatiyaning ahamiyati ortib borayotganini ko'rsatmoqda. Ibrohim Kalin rahbarligida razvedka diplomatiyasi assimetrik tahdidlarning murakkabligiga va rivojlanayotgan global ittifoqlarga moslashib, yanada muhim rol o'ynashga tayyör desak mubolag’a bo’lmaydi.