Yevropa Erdo'g'anni dastakladi

Yevropa Erdo'g'an uchun oyoqda.

To'ntaruvlarning demokratik o'lkalarda o'rni yo'q.

Brussel uxlayaptimi yoki bizmi uxlayapmiz? Yevropali liderlarning 15 iyul kuni Turkiyada uyushtirilgan to'ntaruv tashabbusiden keyin berilgan savol mana bu bo'ldi.

Isyonkorlar muvaffaqiyatli bo'lgan bir Turkiyani tushunib ko'ring.

1967 yil Aprel oyi, Afinada, polkovniklar va tankalar bilan hokimiyatni qo'lga kiritilgan, minglab insonni xibsga tashlab Yunoniston va Yevropa uchun qo'rqinch jarayonni boshlatgan edi.

To'ntaruvchilar muxoliflarning kuchini bostirishga urinar ekan Anqara va Istanbulda qatliomlarga guvoh bo'ldik. 2013 yil Iyun to'ntaruvidan keyin Qohirada sodir bo'lganlarni yoddan chiqarmaslik kerak.

Shiddat, janjal va hayotda qo'lish uchun qochgan millionlab Turk fuqarosi, mavjud Turkiyadagi 2 million Suriyalik bilan Yevropaga tomon harakat qilagan bo'lar edi.

Yevropa Ittifoqi, na a'zo o'lkalarda na qo'shilish muzkaralari olib borgan davlatlarda to'ntaruv ko'rmadi. Mojariston va boshqa joylarda, bizning ustun huquqimiz bilan aloqali media mulohazalari, TV stansiyalarini bosib olgan, parlament binosi bombalangan va xalq saylagan davlat rahbarini qo'lga olishga uringan barcha faloliyatlari bir to'ntaruv bilan solishtirganda o'chib qoladi.

Xavf bartaraf qilingan edi, lekin 265 kishining haytiga va 1100 kishining esa jan jarohati olishiga sabab bo'ldi. Turkiyada siyosiy partiylar zudlik bilan birlashib to'ntaruvni lanatladi. Bu tengi bo'lmagan birdamlik namunasining Turkiya demkratiyasni yana xavfsizlashtrishidan umidvormiz.

Turkiya Yevropa Inson haqlari bildiruvini chetlamoqchi bo'lganda Yevropa Ittifoqi liderlari buni tasdiqlamaganliklarini bildirishga boshladi. Ular yoddan chiqargan bir mavzu Fransiyaning Noyabr oyi Parijdagi terror hujumidan keyin ayni harakatni qilishidir. Turkiyada konstitutsiyani bekor qilishga tashabbus etganlarga qarshi o'zini qo'riqlash haqi bo'lganini va buni qishga majbur bo'lgani uchun hem kimga javob bermaydi.

Bu kirishuvning ilgarida bo'lish xavfi ham bor. Chin dildan umid qilamanki Yevropa Kenashi va Yevropa Inson Haqlari Mahkamasi vaziyatni keyinchlik batafsil muhkama qiladi. To'ntaruvni dastaklash e'htimoli bo'lgan jurnalistlar ham nazoratga olindi, bu albatta muhokama qilinadigan bir mavzu.

To'ntaruv tashabbusidan kunlar o'tgandan keyin Rajap Tayib Erdo'g'anning yaqin maslahatchisi Ibrahim Kalin hukumatning to'ntaruv tashabbusiga qarshi G'arbning tanqidlarida keyin quyidagicha yozishi juda ma'nodor: "To'ntaruv muvaffaqiyatli bo'lganda sizlar uni qo'llab-quvvatlagan bo'lar edingiz. Sizlar bu millatni tanimaysizlar. Lekin bu millat sizni yaxshi taniydi."

Yevropa Ittifoqi lideri to'ntaruvdan keyin Turkiyaga kelib qoralagan bayonot bergan bo'lsaydi, Turk xalqi buni bartaraf qilgani uchun tabriklagan bo'lasaydi, Prezident, hukumat, Majlis vakillari va boshqarlari Turkiya uchun demokratik bir Yevropa yo'lini birga muhokama qilgan bo'lsaydi, Yevropa Ittifoqi hozir yaxshi vaziyatda bo'lar edi.

Putin to'ntaruvdan keyin Erdo'g'an bilan ko'rishgan birinchi lider bo'ladi. Uchrashuv bo'lib o'tsa bu Yevropa uchun bir kamchilik bo'ladi.