Energiya kun tartibi-15

O'rta yer dengizi havzasi 21-asrdagi yangi kashfiyotlar bilan dunyodagi eng yuqori uglevodorod resurslari salohiyatiga ega mintaqalar qatoriga kiradi.

Ayniqsa, Sharqiy O'rta yer dengizida ketma-ket yangi kashfiyotlar ham bu yondashuvni qo'llab-quvvatlaydi.

Xo'sh, qaysi davlat O'rta yer dengizi havzasida qancha zahiraga ega?

Jazoirda 12,2 milliard barrel neft va 4,3 trillion kub metr qiymatida tabiiy gaz zaxiralari mavjud.

Liviyada 48,4 milliard barrel tasdiqlangan xom neft va 170 trillion kub metr tabiiy gaz zaxiralari mavjud.

Marokash qirg‘oqlarida 1,4 trillion kub metr tabiiy gaz borligi taxmin qilinmoqda.

Misrning 3,3 milliard barrel neft va 1,7 trillion kub metr tabiiy gaz zahiralariga ega ekanligi aytilmoqda.

Tunisda 65 milliard kub metr tabiiy gaz va 425 million barrel neft zaxirasi mavjud.

Kipr oroli bilan Isroil o'rtasidagi hududda 176 milliard kub metr tabiiy gaz borligi taxmin qilinmoqda.

Suriyaning umumiy neft zaxiralari 2,5 milliard barrel, tabiiy gaz zahirasi 240 milliard kub metr darajasida ekanligi taʼkidlangan.

AQSh Geologik xizmati ma'lumotlariga ko'ra, Sharqiy O'rta yer dengizida umumiy qiymati taxminan 1,5 trillion dollarga teng bo'lgan 30 milliard barrel neftga teng uglevodorod konlari mavjud. Uning asosiy qismi tabiiy gazdir...

Xalqaro davlatlar hamda O'rta yer dengizi havzasidagi mamlakatlar tomonidan mintaqadagi qidiruv va seysmik faoliyat Sharqiy O'rta yer dengizidagi energiya tenglamasida yangi muvozanatlarning paydo bo'lishiga sabab bo'lmoqda.

Janubiy Kipr Rum ma'muriyati 2007 yilda bir tomonlama ravishda Kipr oroli atrofida eksklyuziv iqtisodiy hudud e'lon qildi. Ortidan 13 xil uchastkada qidiruv ishlari olib borishini e'lon qildi. Mavzu bo’yicha Misr va Gretsiya bilan shartnomalar imzolandi.

Anqara Kipr Rum ma'muriyatining bu yondashuviga juda qattiq munosabat bildirdi. Avvaliga ko'p marta NOTAM e’lon qilindi, so'ngra mintaqaga harbiy kemalar yuborildi. Bu jarayonda “Moviy Vatan” ta’limoti qabul qilindi. 

Anqara Liviya bilan dengiz yurisdiktsiyasi shartnomasini imzoladi. 

Bu jarayonda Yevropa Ittifoqi va Amerika Qo'shma Shtatlari Kipr Rum tomonini qo’llab-quvvatladi. Sharqiy O'rta Yer dengizidan Yevropaga gaz tashishni maqsad qilgan va Turkiyani chetlab o'tgan EastMed loyihasi e'lon qilindi.

Loyiha Sharqiy O'rta yer dengizidan qazib olinadigan tabiiy gazning Gretsiya orqali Italiyaga jo'natilishini nazarda tutadi.

Biroq, AQSh qimmatligi sababli loyihani qo'llab-quvvatlashdan voz kechdi.

Uglevodorod resurslaridan tashqari, Suriyadagi fuqarolar urushi va Falastin-Isroil muammosi Sharqiy O‘rta yer dengizini tashqi kuchlar uchun hokimiyat kurashi maydoniga aylantirmoqda.

Ta’kidlash joizki, ko'pgina mamlakatlar Sharqiy O'rta yer dengizi xalqaro suvlarida harbiy aktivlarga ega.. 

ISROIL HUJUMLARI ENERGIYA YO'LINI O'ZGARTIRDIMI?

G'azodagi urush kelgusida Sharqiy O'rta yer dengizidagi energiya siyosatida katta o'zgarishlarga olib kelishi kutilmoqda.

Biroq, barcha o'zgarishlarga qaramay, Yevropa energiya xavfsizligini ta'minlashi kerak, bu esa Turkiyani Sharqiy O'rta yer dengizidagi asosiy davlatga aylantiradi.