Umumbashariy nuqtai nazar 28-qism

Anqara Yildirim Bezayit Universiteti Siyosiy Bilmlari Fakulteti dekani Prof. Dok. Kudret Bulbuning mavzu bilan bog’liq mulohazalarini taqdim etamiz.

Dunyoning turli joylarida yashaganlar, rahbarlik qilgan robotlarning, maxsus viruslar bilan boshqarilgan insonlar yohud maxsus missiyalari bo’lgan buziq tariqotlarning insonlik jihatidan xafli bo’lgani va bunga qarshi qahramon kabi kurashgan insonlar faqat kinoda ko’rgan bo’lishi mumkin. Mana Turkiya buni, 2016-yil 15-Iyul kuni haqiqiy ma’noda boshidan o’tkazdi. Davlatga sizib kirgan, FETO a’zolari begunoh ko’rinib lekin virus misoli buyruq olishi bilan vahshiylashgan harbiy to’ntaruviga uchradi.

U oqshom nima ro’y berdi?

Boshda Turk Qurolli Kuchlari bo’lib, davlat organlariga sizib kirgan FETO a’zolari, AQShda istiqomat qilgan buziq diniy rahbarlari Fethullah Gullendan olgan buyurga ko’ra, 2016-yil 15-Iyul kuni harbiy to’ntaruvga tashabbus etgandir. Ichkaridagi odamlari soyasida ayrim davlat organlariga bosib kirganlar. Avvalo TRT, CNN Turk kabi bazi radoi va televidenya kanallarini ishg’ol qilganlar. Urush davrida hattoki bombalanmagan Majlis binosini bombaladilar. Xalq saylagan davlat rahbarini qo’lga olish uchun u bo’lgan joyda operatsiya o’tkazdilar. Bunga qarshi chiqib ko’chalarga oqim etgan millionlab insonga ayovsiz ravishda o’q uzganlar. Begunoh insonlar va noharbiy tashkilotlarni jangovor samolyotlar bilan bombaladilar. Insonlar tankarga qarshi chiqdi hattoki tanka tagiga qoldi. Oqibatda, bir necha soat ichida yuzlab shahid va minglab yarali bo’ldi…

Turkiya Jahonga demokratiya darsi berdi

Turkiya prezidenti Rejeb Tayyip Erdo’g’anning chaqirig’i bilan, Turk millatining demokratiya va o’z istiqboli uchun jonini fiido etishi kinolarda ham ko’rilmagan qahramonlik do’stoni edi. Turkiyaning har tomonida millionlab inson ko’chalarga chiqdi. Xalq, davlat tashkilotlari va harbiy tashkilotlarni o’rab oldi. FETO a’zosi askarlarning unlarga o’q uzishiga qaramay orqaga qadam tashlamadi. U oqshom men ham unlar bilan edim. Men ham yaxshi tanigan insonlar, do’stlarim, odamiylikni manqurtlashtirish, frankeshtaynlashtirishga uringan bir buziq tariqot a’zolariga taslim bo’lmaslik uchun haqga tomon intildilar.

Turkiyada bundan avval ham to’ntaruvlar bo’lgan. Biroq birinchi marta bu darajada qo’rqinch hujumga uchragan edi. Turli fikr toifasidan millionlab inson, to’ntaruv harakatiga qarshi haftalar bo’yicha ko’chalarda turdi. O’lkasi, istiqboli, e’tibori, demokratiyasi va insonlikni muhofaza etdi. Millionlab inson ko’chalarda bo’lishiga qaramasdan birta ham kelishmovsizlik, o’g’rilik, talon bo’lmadi. Oddiy Turk xalqi, “Eng vahshiy to’ntaruv tashabbusini demokratik va tinchliksevar yo’llar bilan qanday oldini olishga muvaffaq bo’ldi?” bu duyo uchun bir ibrat…

1990-yillarda Tiananmen maydonida, sharafli Xitoylik bir kishi tankalar oldida turgan edi. Xitoylik askarlar esa orqaga qadam tashalagan edi. Bu harakatni dunyo aholisi ko’rib olqishlagandir. Turkiyada esa, buqiz diniy e’tiqotlari bilan insonlikdan chiqgan FETO a’zolari, tankalarni insonlarning ustiga surdi. Bir kishining emas, bir millatning qarshi chiqishiga dunyo deyarli ko’z yumdi. Xalqaro jamoatchilik tomonidan dastaklanmasa ham bu doston, bu sharaf, bu harakat va shahidlar hech qachon yoddan chiqmaydi.

FETO  nimadir?

FETOning nima bo’lganini xalqaro jamaotchilik hanuz anglab yetmagan. FETO (Fethullah Terror Tashkiloti) a’zolari rahbarlariga masih misoli bog’langan, o’z buziq diniy ishonchlari doirasida dunyo tuzishga uringan bir tashkilotdir. Rahbarlarini saylangan bir qutqaruvhi sifatida ko’radilar. Bu doirada dunyoni “Qutqaradi” degan ishonchlari bor. Bu maqsadda barcha davlatlarga, hududlarga, shaharlar va mahallalarda imomlari mavjud. Rahbarlari Fethullah Gulenni esa bir o’lkani emas dunyoni qutqaradigan bir  “koinot imomi” sifatida qabul qiladilar. FETO terror tashkiloti global bir harakatdir.

FETO, a’zolarini ushbu ibodatga ishontirish uchun uzoq muddatli va mashshaqatli bir ta’limdan o’tkazmoqda. Bu jarayonda FETO a’zolari jamiyatdan yiroq yashaydi. Maxsus hududlarda, maxsus marosimlarda o’zlaro va o'ziga ishongan bir dunyo yaratganlar. FETO a’zolaro asta sekin, milliy qadriyatlardan va bir an’anaga aylangan islomiy mutolodan uzoqlashganlar. 1970-yili boshlagan bu kirishuv bir tarix, kelajak va madaniy istiqboli bo’lmagan bir harakat bo’lgani uchun a’zolari, ma’lum vatdan keyin o’z guruhi va buziq e’tiqotga ega bo’lmoqda. Farzandlari FETO maktablarida o’qitgan oilalar, bir oz diqqat etsalar, unlarning qanday oiladan uzoqlashganini ko’radilar. Bu yo’l bilan qayta shakllangandan keyin end FETO a’zolari, maxsus, maxfiy va mo’tabar vazifasi borligini o’ylagan insonlarga aylanmoqda. Aziz vazifalari bo’lganiga ishonadilar, bu doirada haqiqiy fiklarini har doim yashirishlari kerak. Bunga maqsadlariga yetguncha amal qiladilar. Qilganlarini to’g’ri ko’rsatdilar shuning uchun har xil ishonch,  kiyim, harakat, ideologiya izlaydilar. Hz. Mavlononing “Yo bo’lganing kabi ko’rin yo ko’ringaning kabi bo’l” falsafasining tezkarisi asl qiyofalarini ko’rsatmaydilar. Farqli tushunchalari bo’lgani uchun ko’ringani kabi bo’la olmaydılar.