Kun tahlili 1- qism
Har narsa aniq bo’lgan vaziyatda va barchasi uni kutmoqdalar . Oxirgi faoliyatga qarshi qilingan sa’y-harakatga ishtirok etganlar qatorida bizoat “ o’zi” ham bor va misol uchun Rossiyaning Turkiya elchisi Andery Karlovning vahshiyona o’ldirilishida b
Har narsa aniq bo’lgan vaziyatda va barchasi uni kutmoqdalar . Oxirgi faoliyatga qarshi qilingan sa’y-harakatga ishtirok etganlar qatorida bizoat “ o’zi” ham bor va misol uchun Rossiyaning Turkiya elchisi Andery Karlovning vahshiyona o’ldirilishida bo’lganidek.
Suriya, Iroq va nihoyat Yaqin sharqda o’z joyidan bejoy bo’lgan har narsa uchun 20- yanvar, ya’ni saylangan yangi AQSh Prezidentining lavozimga boshlash kunini kutib turibdi.
Shubhasiz hududning barchasi muvozanatlar uchun inqirozning yechimida AQShning foydali bo’lmasligi endi bahs etilayotgan bir mavzu faqat mart- aprel oylarida Vashington Donald Trump va guruhining nima o’ylaganini, qanday harakat qilishi ma’lum bo’ladi.
U paytgacha Turkiya bilan bir qatorda barcha davlat o’z o’rini olib, mumkin bo’lgani qadar ko’plab fursatni qo’lga kiritish uchun tez harakat qilishadi.
Hozir kelingan nuqta esa bu shakldadir....
Suriyada Turkiya, Rossiya va Eron o’rtasida borilgan sulh borasida “ kelishuv” ayni zamonda mintaqani ma’sum jahannamga aylantirganlarni maydondan chetlangan ma’nosiga keladi.
Rossiya Tashqi ishlar vazir o’rinbosari Sergey Ryabkob, “ Rossiya, Eron va Turkiyaning Suriya mavzusida maxfiy bir maqsadi yo’q. G’arb, Suriya kelishuviga hurmat qilmoq majburiyatidadir. Kelishuvdagi har modda AQSh va Yevropa İttifoqida ayrimlarning xushiga ketmasligi mumkin deyildi.
Faqat hayot bunday, odat qilish kerak” ... ( G’arb kelishuvga hurmat qilishi kerak”, 23/12, Hurriyat.)
Dunyoning eng yirik en eng katta kuchi sifatida bizoat Putin tomonidan ta’rif qilingan va AQShning duch kelgan vaziyatni ko’rasizmi?
“ Rossiya davlat prezidenti Vladimir Putin, Sankt-Peterburg, shaharida uyushtirilgan xalqaro iqtisodiy formda, “AQSh yirik bir kuch. Holi hozir ehtimoli bor dunyoning yagona oliy kuchi. Buni qabul etamiz. AQSh bilan ishlamoqchimiz va bunga tayyormiz” dedi. (AQSh yagona kuch. 20/06, Milliyat.)
Obama va guruhi faqatgina olti oy oldin amalga oshgan ushbu taklifni rad etishi Vashington
Mahfilida juda qattiq tanqid qilindi faqat buning ma’nosi yo’q.
Ushbu taklif AQSh oldiga yangidan kelmaydi. Faqat AQShga kelgusi oylar mobaynida ushbu taklif oldiga keladi
Qanday ya’ni?
“Amerika, Rossiya-Turkiya va Eronning Suriyada bir hokimiyat / nizom tuzishi qabul qilishi mumkin. Faqat Turkiyaning G’arb ittifoqi bilan aloqalarining zaiflashiga , Turkiyani boy berishiga hech qachon ruxsat bermasliklari lozim”.
(How the Obama administration Pushed Turkey into Russias arms, 22/ 12,The Vashington Post.)
Bu qadar ham emas
Obama boshqaruvi bilan embiosisini davom ettirgan AQSh muassis nizomi, AQShga barbod bir tashqi siyosat
meros qoldirdi.
Faqat ajoyib bir shaklda mustaqil hokimiyatning tashqi siyosatida yanglishliklarni tuzatish va Rossiya Anqara aloqalarini buzadigan “ Rossiya/ Putin ziddi yana ham chuqur bir meros qoldirishga tirishmoqda.
Ushbu metaforani tez-tez ishlataman Turkiyaga xos bir ma’noli zamon tanlash instituti bor...
Rus elchisiga hujum uyushtirish Turkiya- Rossiya- Eron o’rtasida sammiti arafasida amalga oshdi. Eslaylik, Beshiktosh hujumi ham Prezident Erdog’an Qozog‘iston sammiti arafasida edi. Kechiktirildi. Suiqasd kuni Rus- Turk- Qozoq liderlari yangi muloqot borasida kelishmoqda edi.
Ehtimoli kelishuv moddalaridan biri esa PYD/PKKga qarshi, Eron- Rossiya hukumatlari va hatto Damashq hukumatlarining kurashga qatnashi iddaosi bor edi. Boshqa bir kuchli bayonotni Bosh vazir Binali Yildirim hujumning ortidan qilgan izohida berdi. darhaqiqat ushbu ko’rgazma Rossiya-Turkiya aloqalarining o’tmishi, buguni va kelajagini anglatgan, muhim bir tadbir edi”...
Ko’rgazmanning nomi “ Kaliningraddan Kamchatkaga” ekanini eslatishi kerak.
Albatta ushbu vaqt tanlashlarning biri, ayni oqshom Germaniyada sodir bo’lgan shaklan Fransiya hujumiga o’xshash bir terror hujumi edi...
Germaniya federal tashqi aloqalar komissiya rahbari Norber Rottgen, “ Turkiyaning Suriyada Rossiya bilan kelishuvi juda xavfli bir o’zgarish va “ ...kun 19 dekar!
“ G’arb uchun falokat bu G’arb uchun boshqa bir diplomatik falokat bo’ladi juda dardli ta’siri qanchalik kuchli bo’lar bilinmas faqat ayni kun sodir bo’lgan narsa “ bekor qilindi” ham xabari bor.
Eron Prezidentining Birinchi o’rinbosari İshak Jinhongiri u kun Turkiyaga tashrif buyurmoqchi edi... bekor qilindi to’g’ri kechiktirildi.
Nihoyat Rossiyaning izohi, Kulliya va Kremlin suiqasd va ortidagilar borasida ayani nazariyada ekanlarini ko’rsatmoqda edi.
Bir oliy kuch elchisining o’ldirilishi har zamon dardli bo’ladi. Faqat bunday bir inqirozning soatlar mobaynida oshib o’tilish juda muhim.
Bunda Prezident Erdo’g’anning ko’ndirish jarayoning hissa juda katta.
Rossiya mavzuni BMT Xavfsizlik kengashiga tezlikda olib borib qoralashlarini ta’min etishini ko’raylik.
BMT Xavfsizlik qarorini, u qotili tomonidan qoralashni ta’min etib imozlatirish ham katta ahamiyatga emas mi?
Rossiya, muammoni hujumni faqatgina mintaqaviy deb ko’rmaydi, buni Anqaraga ham tavsiya qilamiz. ( elkangizda “klik!” ovozi eshitganda, 21.12, Yeni Shafaq)
Va u lahzadan e’tiboran AQSh tipi chuqur davlat” va “ global muassis nizom” shunday faoliyatga o’tdi...
16- dekabr: AQSh davlat kotibligi va CIA, terror tashkiloti DEASH bilan neft savdo aloqasi bor iddaosi uchun Turkiyadan uzr so’radi. Rossiya ayni iddao uchun Turkiyadan uzr so’ramadi deb eslatdi...
18- Dekabr Obama, “ Turkiyaning muazzam bir qo’shini bor faqat uning bilan Suriyaga (vaqtida) bir tartib keltirmadi” dedi ...
19 Dekabr: Sibiriyada 39 nafar ichida bo’lgan Rus harbiy samolyoti qulab tushdi...
19 Dekabrda: Yevropa ittifoqi Rossiyaga qarshi tatbiq etgan sanksiyalarning rasman muddatini uzatdi.
19 Dekabrda: Rossiya, Turk oqimi loyihasini dumada tasdiq qilishini izoh etdi.
19 Dekabrda: Rossiya elchisi Andery Karlov, Anqarada otib o’ldirildi...
19 Dekbarda: Moskvada bir Rus Tashqi ishlar vazirligi vakili uyida o’lgan holda topildi...
21 Dekabrda Kremlin, AQDSh bilan Rossiya o’rtasida aloqa kanallari muzlatildi...
24 Dakabr: NATO Bosh kotib tekshiruvchisi Yves Chandelon, Belgiyada mashinasida boshidan urib o’ldirilgan holda topildi.
25 Dekabr: 39 kishi ichida bo’lgan Tupolev Tu -154 rusumidagi Rus samolyoti, Sochidan harakat qilgandan keyin Qordengizda qulab tushdi.
26 – Dekabr: Moskvada bomba tashvish: 3 poyezd stansiyasida minglab kishi evakuatsiya qilindi.
26- Dekabrda: Rosneft rahbari Igor Sechinning eng yaqin odami Rosneft boshqaruvchisi Oleg Erovinkin mashinasida o’lgan holda topildi. Erovinkin, 1976dab beri KGBga xizmat qilib kelgan bir (Rus xavfsizlik xizmati generali edi.
26- Dekabrda: Moskvada Iroq elchilik binosida madaniyat attashesi Haydar Jabar o’lgan holda topildi...
( Barcha xronologiya uchun: “Ikki oliy kuch FETOni bartaraf qilishlari mumkin, 28/12)
23 Dekabr Putin yillik matbuoti anjumanida, “ Rossiya, Turkiya va Eron bilan birgalikda uch tomonlama format yordamida Suriya mavzusida ta’sirli bo’lganini isbotladi, ushbu formatni davom ettirish kerak. AQShni ham Rossiya, Turkiya va Eronning ushbu sa’y- harakatiga taklif qilamiz” dedi...
24 Dekabr kuni Prezident Erdo’g’an ham shunday demoqda edi, “ 20-yanvardan keyin AQShda yangi prezident hokimiyatga keladi. Ular bilan ham uchrashamiz.
Al Babda ishning bu bo’limi bitdi, faqat hozir nobetda Munbich bor. Munbichdan so’ngra AQSh bilan kelasha olsak navbatda Rakka bor”. (25/12, Aksham Gazetasi)
Ushbu ikki ochiq taklif yangi boshqaruv uchundir.
Favqulodda va muxtor elchi Karlov suiqasdiga qarata Rus rahbariyatining ikki muhim izohoti bor...
Putin, “ ochiq aytish kerak bo’lsa, samolyotimiz Turk rahbariyatining buyurig’i bo’lmasdan turib, Rossiya- Turkiya aloqalariga zarar bermoqchi bo’lgan odamlar tomonidan urib tushirish tezisiga shubha bilan yondashardim. Faqat endi elchimizga bir politsiyachi tomonidan uyushtirilgan ushbu hujumning ortidan fikrim o’zgara boshladi”dedi .
Kremlin voizi Peskov, “ Moskva, mushtarak tergov guruhi tomonidan aniqlanadigan natijalarning kutishi kerak deb o’ylayman. Prezident Putin deganidek, Tergov yakunlanishigacha suiqasdning ortida kim tahlil qilmaslik kerak”. (Rossiyadan Karlov boraida izohot, 21/12, Hurriyat.)
Ushbu ikki rasmiy ifoda ilk qarashda zid ko’nishi mumkin...faqat unday ko’rinmasin.
Rossiya, Suiqsadni Turkiya- Rossiya aloqalarini buzishiga ishonmoqda faqat yana ko’proq Rossiya- AQSh aloqalarini, Moskva- Tramp aloqalarini nishon olganiga ishonmoqda.
Moskva tergov aniq bo’lishigacha” Tramp prezidentlik kursisiga o’tirsin...
Hujum va ortidagilar, holi hozir Suriya/ Yaqin sharqda hokim vaziyatda bo’lgan Rossiya- Turkiya va Eron uch tomonlama, AQShning ham integratsiya bo’lishini maqsad qilib olmoqdalar . Ikki oliy kuch birdan FETOni bartaraf qilishlari mumkin.
(AQSh, Rossiyaning ham Gulenni talab qilish ehtimoli bor deb bahs qilinmoqda, 23/12, Dunyo Bulteni.)
20 yanvarda Prezidentlik lavozimini davr oladigan Trump hozirgacha Rossiya va boshqa o’lkalar bilan yuritgan maxfiy diplomatiyasi, ikki oliy kuch aloqalarining mustahkamlashishiga ishora qilmoqda. U ham aniq bo’lishini istaydi.
Tartibdagi nizomning qorang ‘i tomoni bunday. Faqat u ham keksarmoqda.
