xitay amérikining eyiblishige naraziliq bildürdi

türkiye awazi radiyosi xewiri: xitay hökümiti tutup turuluwatqan uyghur tetqiqatchi ilham toxtigha munasiwetlik bayanat élan qilghan amérikigha qaritip: « xataliqini tüzütüp, xitayning ichki mesililirige chétilidighan her qandaq ishni qilishtin we sözleshtin waz kéchishi lazim» dédi.
ilham toxtining aqiwitidin chongqur endishe qiliwatqanliqini eskertken amérika tashqi ishlar ministirlikining muawin bayanatchisi mariye xarf, ilham toxtining kishilik hoquq we erkinlikliri dairiside qoyuwétilishini telep qilip, xitaygha chaqiriq qilghan idi.
xitay tashqi ishlar ministirlikining bayanatchisi xung léy bu ehwaldin narazi ikenliklirini we bu sözlerge qetiy qarshi ikenliklirini tekitligen halda amérikigha qaritip: « xataliqini tüzütüshke we xitayning ichki mesililirige chétilidighan her qandaq ishni qilishtin we sözleshtin waz kéchishke » chaqirdi.
ilham toxti heqqidiki déloning qanungha uyghun shekilde dawamlishiwatqanliqini eskertken xung léy, amérikining éghizda «kishilik hoquq» we «erkinlik» nami astida xitayning igilik hoquqigha sewebsiz ariliship, mesuliyetsizlik bilen xitayning qanun we edliye belgilimilirige munasiwetlik bayanat élan qilghanliqini qeyt qildi.
saqchi tarmaqliri ilham toxtini 2014 – yili yanwar éyida béyjingdiki öyide qolgha alghan we kompiyutér, yanfon hemde bezi tetqiqat matériyallirini musadire qilghan idi. hazir ürümchidiki bir türmide tutup turuluwatqan ilham toxtigha, «bölgünchilik xaraktéridiki pikirlerni tarqitish, bölgünchilik paaliyetlerge qatnishish we étnik düshmenlikni ulghaytish» jinayetliri artilmaqta. béyjingdiki milletler uniwérstétida milletler siyasiti mesililiri boyiche tetqiqat qiliwatqan 45 yashliq ilham toxti buningdin burunmu bir qanche qétim «tenqidiy pozitsiyesi» sewebidin saqchilar teripidin tutulup qoyuwétilgen idi.