tarixtiki bügün: 14.02.2019

bügün 2019 – yili 14 - féwral.

14 – féwral ashiq – meshuqlar küni dunyaning nurghunlighan döletliride alahide bir kün bolup hésablinidu. bü künning otturigha chiqishining yiltizi rim katolik xiristiyanlarning tiqadigha tutishidu. waléntayn iismliq bir diniy xadim rim eskerlirining toy qilishi cheklengen mezgillerde, ularning toy qilishigha yardem qilghanliqi yaki ashiq - meshuqlarning mexpiy toyini qilip qoyghanliqi sewebidin öltürülgenlikidin ibaret bir epsanini özige asas qilidu. bu künning 496 – yili 14 féwralda papa gélasus teripidin élan qilinghanliqi ilgiri sürilidu.

eslide ashiq – meshuqluq bilen waléntayn otturisida héch qandaq munasiwet yoq depmu qarilidu. 1381 – yilida chiqqan «Parlement of Foules» namliq kitabta yézilishche, firansiye we engliyede 14 – féwral qushlarning juplishish küni dep bilinidighan bolup, bu alahidilik sewebidin ashiq – meshuqlar bir - birige güzel sözler yézilghan xetlerni bérishetti. xette ashiq – meshuqlar bir – birige «waléntayn» dep xitab qilishatti.

tarixiy we sewebiy meyli qanchilik insanning méngisini qochishigha qarimastin, bügünki künde dunyaning nurghunlighan döletliride 14 – féwral ashiq – meshuqlar küni süpitide tebriklenmekte.

*** *****

1946 – yili 14 – féwralda élkétir bilen ishleydighan tunji kompiyutér «ENIAC» pénsilwaniya uniwérsitétide tunushturulghan idi. 2 – dunya urushi esnasida, amérikiliq pen – tetqiqatchilar teripidin qurup chiqilghan «ENIAC» ning hejimi texminen 167 kiwadirat métirliq jaygha sighidighan derijide chong bolup, éghirliqi 30 tonna kéletti. uzun musapiliq top we bombilarni hésablashta ishlitish üchün 4 yilda qurup chiqilghan «ENIAC» urush axirilashqandin kéyin bashqa ilmiy sahelerde ishlitilishke bashlandi. «ENIAC»ning parchiliri hazir washingitondiki amérika döletlik muziyida körgezme qilinmaqta.

*** *** ****

2004 – yili 14 – féwralda hamborgda tughulghan türk rizhéssor fatih akinning «tamgha qarap» namliq filimi bérlin xelqara filim féstiwalida eng yaxshi filim bolup bahalanghan we altun éyiq mukapatigha érishken idi. meltem jumbul, guwen kirach, sibel kekili we birol ünel filimning bash rolida orun alghan bolup, bu filim metin erksan teripidin ishlengen «susiz yaz» namliq filimdin 40 yil kéyin, bérlin filim féstiwalida altun éyiq mukapatigha érishken 2 – türkiye filimi bolghan idi.

hörmetlik radiyo anglighuchilar! yuqirida tarixtiki bügün namliq pirogrammimizni anglidinglar.