erdoghanning niyuyork waqit gézitide élan qilinghan maqalisining uyghurche toluq terjimisi

türkiye awazi radiyosi: türkiye jumhuriyiti jumhur reisi hörmetlik rejep tayyip erdoghanning amérikida chiqidighan niyuyork waqit gézitide, 2018 – yili 10 - awghustta ingilizche élan qilinghan maqalisining uyghurche toluq terjimisi:

 türkiye amérika bilen yüz bergen kirizisqa qandaq qaraydu?

amérika qoshma ishtatliri teripidin türkiyege qarshi élip bérilighan özbishimchi heriketler amérikining menpeetige ziyan yetküzidu shundaqla türkiyeni bashqa dost we ittipaqdash izdeshke mejbur qilidu.

aptori؛ rejep tayyip erdoghan (hörmetlik erdoghan türkiyening jumhur reisidur)

2018 – yili 10 – awghust.

türkiye bilen amérika yéqinqi 60 yildin buyan istiratégiyelik shérik süpitide shimaliy atlantik ehdi teshkilatining ezasi we ittipaqdishidur. döletlirimiz soghuq urush mezgilide we kéyinki chaghda peyda bolghan qéyinchiliqlargha qarshi murini murige térep birlikte küresh qilghan idi. türkiye bu ötmush yillar boyiche qandaqla chaghda amérikining yardemge éhtiyaji chüshse, derhal amérikining yardimige yügürüp keldi. koréyede eskerlirimiz birlikte qan tökti. 1962 – yili kénnédi hökümiti dewride, sowit ittipaqining kubadiki bashqurulidighan bombilirini qayturup kétishini hemde italiye we türkiyediki jupitér bashqurulidighan bombirilirini chékindürishini ishqa ashurdi. 11 - sintebir weqesi yüz bergendin kéyin amérika bu yamanliqqa jawap qayturush üchün dostlirigha we ittipaqdashlirigha ishengen chéghidimu, biz herbiy qisimlirimizni afghanistangha ewetip, afghanistandiki shimaliy atlantik ehdi teshkilatining nishanining ishqa éshishigha yardem qilduq. biraq amérika türkiye xelqining endishilirini chüshünüshte we bu endishlirige hörmet qilishta qanchilighan qétim, dawamliq dégüdek nölde qaldi. bolupmu yéqinqi yillarda shériklikimiz we chüshünüshmesliklirimiz sinaqqa düch keldi. eger amérika türkiyening musteqilliqigha hörmet qilishni bashlap, millitimiz duch kelgen xewplerni chüshünüp yetkenlikini ispatliyalmisa, shériklikimiz xewp astida qélishi mumkin.

türkiye 2016 – yili 15 – iyulda hökümitim teripidin resmiy shekilde «fethullahchi térrorluq teshkilati» dep békitilgen térrorluq teshkilati katiwishi fethullah gulenning pénsilwaniyediki dachisida turup qumandanliq qilghan bir guruppa ezalirining hujumigha uchridi. fethullachi térrorluq teshkilatining ezaliri hökümitimge qarshi qanliq bir herbiy - siyasiy özgirish qozghashqa urundi. shu kéchisi milyunlighan adettiki puqralar xuddi «Pearl Harbor» we 11 - sintebir hujumining arqidin körsetkenge oxshash weten bilen uzulmes rishtisige bolghan chongqur tuyghulirini namayan qilip kochilargha qarap aqti. uzundin buyan méning saylam sewerliklirimni idare qilip kéliwatqan dostum érol oljuq we oghli abdullah tayyip olchoqnimu öz ichige alghan 251 bigunah kishi dölitimizning erkinliki üchün eng éghir bedellerni tölidi. eger méning we ailemning piyige chüshken qatillar etriti utuqqa érishken bolsa idi, belkim menmu eshu janni pida qilghuchilarning birsige aylanghan bolattim.

türkiye xelqi amérikidin bu hujumni keskin bir til bilen eyiblishini we türkiyening saylanghan hökümiti bilen hemkarliq ichide ikenlikini bayan qilishini kütti. lékin amérika undaq qilmidi. amérikining bu hujumgha qayturghan inkasi qanaet qilarliq derijide bolushtin tolimu uzaqta idi. amérika mesulliri türkiyening démokratiyesining yénida bolushning ornigha éhtiyat qilishqan bir shekilde, türkiyening muqimliqi we tinchliqining dawamlishi heqqide chaqiriq élan qildi. bumu az kelgendek türkiyening özara tüzgen kélishmige binaen fethullah gulenni qayturup bérish telipidimu hazirghiche héchqandaq ilgirilesh körülmidi.

özara munasiwetlirimizde yüz bergen yene bir köngül renjitidighan ish, amérika bilen qoralliq bölgünchi térrorluq teshkilati p k k ning süriye tarmiqi bolghan p y d/ y p g otturisidiki hemkarliq boldi. p k k 1984 – yilidin buyan minglighan türkiye puqralirining hayatidin ayriliishgha jawabkar qoralliq bir térrorluq teshkilattur we amérika teripidinmu térrorluq teshkilati tizimlikige kirgüzülgendur. türkiye dairilirining texminlirige asaslanghanda amérika hökümiti yéqinqi yillarda p y d/ y p g gha qoral yardem qilish üchün 5000 yük aptombili we 2000 tiranspur ayropilani ishletken.

hökümitim amérika mesullirining p k k ning süriyediki ittipaqdashlirigha herbiy telim - terbiye we qoral - yaraq yardem bérishidin hés qilghan edishilirimizni munasiwetlik organlargha qanchilighan qétim yetküzduq. epsuski, ular sözlirimizge qolaq salmidi we amérika qoralliri axirida puqralarni, iraq, süriye we türkiyediki bixeterlik küchlirimizni hujum nishani qilish üchün ishlitildi.

yéqinqi heptilerde bolsa, térrorluq teshkilatigha yardem qilish bilen eyiblinip sotta  délo turghuzulghan amérika puqrasi andiréw birunsonning türkiye saqchiliri teripidin nazazetke élinishini bahane qilghan amérika, türkiye bilen yirikchilikni ewj alduridighan bir munche qedemlerni tashlidi. pirézidént tramning bir qanche qétimliq yighinimiz we söhbetlirimizde agahlandurghinimdek sotning qanuni resmiyet basquchigha hörmet qilishning ornigha, özige dost bir döletke qarshi ochuq tehditlerni sélishqa bashlidi. hetta ministirlar kabéntimning bir qanche ezasigha émbargo yürgüzdi. bu qarar qetiy qobul qilghili bolmaydighan, mentiqsiz we aqiwette uzundin buyan dawamliship kéliwatqan dostliqimizgha ziyan yetküzidighan xaraktérge ige idi.

türkiye bolsa, tehditlerge qarita birqanche amérikiliq mesullargha oxshash shekilde émbargo yürgüzüsh qarari bilen jawab qayturdi. shunisi éniqki, biz oxshash pirinsipqa riaye qilimiz. hökümitimni sot basquchigha mudaxile qilishqa zorlashqa urunush dölet asasiy qanunimizgha shundaqla ortaq démokratik qimmet qarashlirimizgha qetiy uyghun kelmeydu.

türkiye buningdin ilgiri nurghun qétim qilghinigha oxshash amérika qolaq sélishni ret qilghin teqdirde, özining shini özi bir terep qiliwiridu. mesilen؛ türkiye hökümiti 1970 – yillirida amérikining étirazlirigha qarimastin, qibris rum teripining qibristiki türklerge qarshi élip barghan irqiy qirghinchiliqini tosup qilish üchün mesilige arilashqan idi. néxi yéqindimu amériining süriyening shimalidin dölitimizning bixeterlikige kéliwatqan tehditlerge alaqidar endishilirimizni chüshengili unimasliqi, daéshning nato chégrasigha yéqinlishishini tosup qalghan we y p g ni afrin shehiridin qoghlap chiqarghan ikki qétimliq chong herbiy heriketni bashlishimiz bilen netijilendi. xuddi mushulargha oxshash dölet menpeetimizni qoghdash üchün kéreklik pütün qedemlerni yene tashlaymiz.

yamanliq dunyaning hemmila yéride shumliqini qilip yürgen hazirqi weziyette, onlighan yillardin buyan ittipaqdishimiz bolghan amérikining türkiyege qarshi özbéshimchiliq bilen élip barghan heriketliri, peqet we peqet amérikining menpeetige we bixerterlikige palta urushqa xizmet qilidu. tola kéchikmestin, amérika hökümiti munasiwetlirimizning gheyri simmétrik bolushigha dair xata chüshenchiliridin waz kéchishi lazim. türkiyening bashqa tallashlargha ige igenlikidin ibaret heqiqetni qobul qilishi lazim. bu özbéshimchiliq we hörmetsizlikke mayilliqni derhal teturige özgertishte netijilik bolalmasliqi, yéngi dost we ittipaqdash izdishimizni keltürüp chiqarghusi.