tramp ikkinchi baj pilanini ijra qilish permanini chüshürdi

türkiye awazi radiyosi xewiri: aqsaray béyjinggha qarshi ikkinchi tamozhna béji pilanining ijra qilinidighan toghrisida bayanat élan qildi. bayanatqa asaslanghanda, pirézidént tramp amérika soda wakaletxanisigha, xitaygha qaritilghan ikkinchi tamozhna béji pilanini ijra qilish permanini chüshürgen.

pirézidént tramp texminen 200 milyard dollarliq mehsulatlargha qoyulidighan bajning bir heptidin kéyin ijra qilinishqa bashlinidighanliqini eskertip: «bügün (17-séntebir) yette hepte dawamlashqan xelqqe uqturush qilish waqti, yighin we muzakirelerdin kéyin, soda wakaletxanisigha texminen 200 milyard dollar qimmitidiki xitay mehsulatliridin qoshumche tamozhna béji élish permanini chüshürdüm. 24-séntebirgiche ijra qilinidu we bu yil (2018) axirighiche %10 sewiyeside bolidu, 2019-yili 1-yanwardin bashlap %25 ge östürülidu» dédi.

pirézidént tramp dunyadiki ikki iqtisadiy küch otturisidiki «soda urushi» ning zoriyishigha seweb bolidighanliqi perez qilinghan bayanatida, xitay buninggha qarshi öch élish tedbirlirini yolgha qoyghan teqdirde, texminen 267 milyard dollarliq xitay mehsulatliridin qoshumche baj élish pilanining derhal ijra qilinidighanliqini tekitlidi.

tramp xitay hökümitini «adaletsiz soda qilishni axirlashturush» qa chaqirip: «bu soda mesilisi, axirida men nahayiti hörmet qilidighan we yéqinliq hés qilidighan xitay dölet reisi shi jinping bilen ikkimiz teripidin hel qilinidu» dédi.

amérikaning hazirghiche basqan «özini qoghdash xaraktérlik soda qedemliri» ge qarshi «qisasqa qisas» dep jawab qayturghan béyjing hökümitining, 200 milyard dollarliq qoshumche baj pilanigha qandaq inkas qayturidighanliqi diqqet qozghimaqta.

tramp hökümiti 10-iyul déngiz mehsulatliridin tenterbiye peliyigiche, tebiiy we ximiyelik maddilardin méwe-köktatlarghiche, tamaka mehsulatliridin aptomobil chaqighiche bolghan 5000 xil mehsulattin 200 milyard dollarliq xitayda ishlepchiqirilghan mehsulatning tizimlikini élan qilghan idi.

mezkur tizimliktiki mehsulatlardin élinidighan qoshumche tamozhna béjining, 60 künlük amérika shirketlirige körsitidighan tesirlirini bildürüsh waqti 6-séntebir axirlashti.

amérika bilen xitay otturisidiki «soda urushi» dep qariliwatqan bu özgirishler, tramp hökümitining 23-martta import qilinghan polat we alyumin mehsulatliridin %25 we %10 qoshumche tamozhna béji élish bilen bashlandi.

xitay hökümiti aprél éyining béshida washingtonning polat we alyumin mehsulatliridin qoshumche tamozhna béji élishigha inkas qayturup, amérikada ishlepchiqirilghan 128 xil mehsulattin %15 din %25 giche baj élishni yolgha qoyghan idi.

amérika hökümiti iyul we awghust aylirida, xitayning amérika shirketlirining téxnikilirini we eqliy mülüklirini qolgha kirgüzüwélish üchün qanunsizliq qiliwatqanliqini seweb qilip, 50 milyard dollarliq xitay mehsulatliridin %25 qoshumche tamozhna béji élishni yolgha qoydi.

béyjing hökümitining amérikaning bu herikitige qayturghan jawabi kéchikmidi. xitay soda ministirliqi buninggha jawaben amérikadin import qilinghan 50 milyard dollarliq 659 xil mehsulattin %25 baj élishni bashlidi.

amérika pirézidénti donald tramp 18-iyun béyjing baj pilanigha qarshi öch élish xaraktérlik tedbirlerni yolgha qoyghan teqdirde, 200 milyard dollarliq mehsulatlardin % 10qoshumche tamozhna béji élish permanini chüshürgen idi.

amérika soda ministirliqining resmiy melumatlirigha asaslanghanda, ötken yili (2017) xitaydin import qilinghan barliq mehsulatlarning qimmiti texminen 505.5 milyard dollar iken. bu yil (2018) ning deslepki yérimida xitaydin import qilinghan mehsulatlarning jemiy qimmiti 250 milyard dollar etrapida iken.