Törkiyä ğaläm yarışında qatnaşamı?

Yaqınça här ike yılda ber tapqır forsat işege açıla: Cir belän Mars ber-bersenä iñ yaqın noqtağa kilä. Uzğan cäy 3 däwlät Qızıl planetağa üz ğaläm apparatların cibärde. Uzğan atnada bu cihazlarnıñ bersennän Cirgä iskitkeç räsemnär kilde.

“Perseverance” ğaläm korabı imin räweştä Marska utırdı, borınğı çorda tormış barlığın kürsätüçe işarätlärne êzlärgä äzer. Şulay itep,7 aylıq yulçılıqtan soñ, NASA berniçä yañalıq tormışqa aşırdı. Keşelär Marsqa monnan alda da ğaläm apparatları cibärsä dä, älegä qadär alarnıñ planeta öslegenä utıruları turıdan-turı êfirda kürsätelmäde. Häm täwge tapqır Qızıl planetanıñ tawışın üz qolaqlarıbız belän işetä alabız.

“Perseverance” - NASAnıñ bügengä qadär çığarğan iñ aldınğı tikşerenü apparatı. Töp maqsatı barıbıznıñ küñelendäge sorawğa cawap tabu: Marsta tormış barmı?

8 yıl êlek “Curiosity” tikşerenü apparatı Qızıl planetada qayçandır tormış buluı raslandı. Perseverance tikşerenü apparatı isä nıqlı dälil tabarğa tırışaçaq. 3,5 milliard yıl êlek Mars öslegendä su bulğanda, Êzero kraterı kül ide. Ägär monda borınğı tormış bilgeläre bulsa, bu säyäxät anı tabu öçen zur mömkinlek.

Başqa planetalarnı tikşerü mäs'äläsendä plannarı bulğan berdänber oyışma NASA tügel. Bıyıl Berläşkän Ğaräp Ämirlekläre Mars orbitasına ğaläm apparatı cibärgän täwge ğaräp däwläte buldı. “Ömet” isemle bu tikşerenü apparatı Mars tiräsendäge berençe klimat iyärçene bulaçaq häm planetanıñ atmosferasın yuğaltu säbäpläre belän bäyle mäğ'lümat êzläyäçäk.

Näq' ber könnän soñ Qıtay berençe planetalararası missiya apparatın Marsnıñ atmosferasına uñışlı räweştä urnaştırdı. Aldağı berniçä ayda öslegenä tikşerenü apparatı utırtırğa tırışaçaq. Ğaläm qayçandır barı superköçlär yarışa torğan mäydan ide. Xäzer yaña uynawçılarğa urın açıla.

Törkiyä dä ğaläm yarışına quşılaçağı turında qıyu plannarın belderde. Bu 10 yıllıq ambiśiyäle ğaläm programması. Anıñ êçendä 2023nçe yılğa qadär Ayğa ğaläm apparatı oçırtu, törek astronavtların ğalämgä cibärü häm xalıqara däräcädä yasalma iyärçen sistemaları yasaw bar. Programmadağı 10 maqsat 2018nçe yılda tözelgän Törkiyä ğaläm agentlığı tarafınnan tormışqa aşırılaçaq. Törkiyä, monnan tış, Somalida raketa oçırtu mäydanı tözergä planlaştıra. İke däwlät arasındağı köçle ışanıçlı mönäsäbätlär häm Somalinıñ êkvatorğa yaqınlığı isäpkä alınğanda, ul - ğaläm bazası öçen ideal urın bulaçaq.

Törkiyä tışqı ğalämdä çit tügel. İl 1990nçı yıllarnıñ başınnan birle ğalämgä telekommunikaśiyä iyärçennäre cibärä. Törkiyä ğıynvar ayında İlon Masknıñ ğaläm häm aviaśiya şirkäte SpaceX yärdämendä yaña iyärçene “Türksat 5A”nı Cir orbitasına cibärde. İlbaşı Ärdoğan häm Mask kiläçäktä xezmättäşlek itä aluçı mäydannar häm potenśial’ urtaq êşlär turında fiker alıştı.

Ğaläm tikşerenüläre xäzer “avtoritet”lar öçen uyın mäydanı tügel. Fänni üseş häm potenśial’ kommerśiya programmalarınıñ keremlelege kire qaqqısız. Törkiyä dä bu mömkinlekne qulınnan ıçqındırırğa telämi.