Süriyä yazmışı

Yaqın Könçığışnıñ iñ tınıç torışlı illärennän berse bulğanda çiktän tış törkemnär ber-berse belän suğışqan qan külenä äylände Süriyä.

Süriyädä biş yıl baruçı watandaşlar suğışında barlıq tigezleklärneñ astı öskä kilde.

Süriyädä 2007-2010 yıllarda barlıqqa kilgän zur qorılıqtan soñ başlanğan iqtisadi qıyınlıqtan soñ citäkçelekneñ basımı da ösyälgäç Ğaräp yazı cileneñ bu ilgä yünälüe qotılğısız buldı.

2011nçe yılnıñ 15nçe mart könne Dimäşktä demokratik reforma häm säyäsi totqınnarnıñ irekkä cibärelüen sorağan rizasızlıq belderüçelär Äsäd rejimınıñ qorbanı buldı.

Dimäşktäge waqiğalar Xumuska, annan bar ilgä cäyelde.

Baas partiyase üzäklärenä, yullarğa ut törtelde, xalıqqa ut açuçılar üterelde.

Xalıqqa ut açu boyırığın ütämägän ğaskärlär rejim tarafınnan üterelde, qalğannar oppozitsiyalärgä quşıldı.

Süriyä armiyasennän qaçqan 7 ofitser 2011nçe yılnıñ iyul ayında Bäysez Sürityä Armiyasen qordı.

Bäreleşlär könnän-kön artqanda oppozitsiya bülenep, kübäyde.

Amerika Quşma Ştatları Süriyädäge täraqqıyätlärne başqa küzätte, soñınnan oppozitsiyane salmaq räweştä xuplıy başladı.

2013tä Amerikan küzälwe tarafınnan açıqlanğam ber xisapta Süriyäle oppozitsiyaçellärneñ eçendä radikal' qaraşlılarnıñ buluına iğtibar cälep itelüennän soñ Washington yärdämnären kürsätkän waqıtta iğtibarlı bula başladı.

Basınqı oppozitsiyaçellär AQŞ, Angliya häm Frantsiya tarafınnan belem alıp, Äsäd rejimına qarşı suğışır öçen Süriyägä cibärelgän.

Läkin programma ğamälgä 2013nçe yılnıñ may ayında Äl Nusradan ayırılğan “DAEŞ" terror oyışmasınıñ kerüe belän uñışsızlıqqa duçar qalğan.

Äl Nusra häm “DEAŞ" terror oyışmaları Süriyäle qalğan oppozitsiyaçel törkemnärgä höcümnär başlattı.

Süriyädä suğış 2013 belän 2015neñ üktäbrenä qadär Äsäd rejimına qarşı ide.

Äsäd rejimı 2013nçe yılda Süriyä cirläreneñ 60%ın üz kontrole astına aldı.

Hizbullah häm İrannın Äsäd rejimın xuplawına qaramastan Dimäşk tışındağı mäxällälär, möhim şähärlär häm neft mäydannarı “DAEŞ" terror oyışması belän ber rättän oppozitsiya qulına töşte.

Xärbi bazalardağı awır qorallar, tanklar, oçqıçlar da oppozitsiyaçel törkemnär qulına küçte.

Urta diñgezdäge berdänber diñgez bazasın yuğaltu qurqınıçı belän oçraşqan Rusiyä 2015nçe yılnıñ 30nçı sentybar könne Süriyägä kerde.

Rusiyä tarafınnan başlatılğan hawadan höcümnäre yärdämendä Äsäd berlekläre qabat alğa bara başladı.

Oppozitsiyağa kürä Rusiyä höcümnärendä 4 ayda meñnän artıq ğayepsez keşe ülgän.

Ruslar barı tik “DAEŞ" terror oyışması tügel, ä qalğan radikal oyışmalarğa da ut açuın äytä, läkin könbatış Rusiyäneñ kübräk oppozitsiyaçel törkemnärne maqsat itep aluın äytä.

Äsäd rejimı uzğan yılnı Bayırbucak törekmännären dä bombaladı, etnik çistartu belän şaqtıy toraq punktnı üz qulına töşerde.

Amerika Quşma Ştatları citäkçelegendäge koalitsiya da 2014nçe yılnıñ sentyabr ayınnan bügengä qadär “DEAŞ" urınnarın bombağa tota.

Küzätüçelär Süriyänen körd törkemnäre, Äsäd rejimı, “DAEŞ" terror oyışması häm qalğan oppozitsiyaçel törkemnär arasında bülenüen uylıy.

Barlıqqa kilgän zur küçenü belän bergä 2011nçe yılda 23 million bulğan Süriyäneñ xalıq sanı tizlerk belän yuqqa çıqtı.

4 million Süriyäle ildän qaçtı.

Bolarnıñ yaqınça 2 million yarımı Törkiyädä.

Qalğannarı Yordaniya, Livan häm küçep kitä alğannarı Awrupada kön kürergä tırışa.