Tatarstan xäbärläre 59/2023
Tatarstan häm tatar dönyasındağı qayber waqıyğalarğa qısqaça küzätü
Xäter könenä röxsät yuq
15nçe oktyabr’dä Tatarstan başqalası Qazanda Xäter köne bilgeläp ütelä ide. Ul Yawız İvan ğaskärläreneñ 1552nçe yılda Qazan xanlığın basıp alu köne. Tik inde 2 yıl rättän respublika xakimiyäte anı uzdırırğa röxsät birmi.
Şulay da, ber törkem cämäğat’ êşleklese, aktivistlar Qol Şärif mäçete, Söyembikä manarası yanında cıyılıp 1552nçe yılda Qazannı saqlağan, suğışta şähit bulğan ata-babalarıbız ruxına doğa qıldı.
Xäter köne Qazanda 1989nçı yıldan birle ütkärelep kilde. Êlegräk ul İrek mäydanında cıyın bularaq oyıştırıldı. Soñraq uramnar buylap yörep Söyembikä manarası yanında doğa qılu belän tögällänä ide.
Tatarstanda Kuybışev susaqlağıçı rekord däräcädä sayıqtı
Tatarstanda Kuybışev susaqlağıçınıñ sayığuı sośial’ kiyerenkelek barlıqqa kiterde. Respublika citäkçeseneñ matbuğat xezmäte beldergänçä, Tatarstan räise Röstäm Miñnexanov mäs’äläneñ citdi buluın iskärtä. “Su biyeklegeneñ tübän buluına bäyle räweştä İdel häm Kama yılğalarındağı 5 toraq punkt yanına sudnolar kilä almıy. Respublika territoriyäsendä Kuybışev susaqlağıçınıñ sayığuı säbäple “Böyek İdel yulı” töbäkara proyektınıñ töp burıçları ütälmäskä mömkin”,-dide ul.
Belgeçlär 11nçe noyabr’gä susaqlağıçtağı su biyeklegeneñ kritik däräcägä citäçägen farazlıy. İdelneñ sayığuı arqasında marşrutlar üzgärmäsä dä, inde xäzerdän ük korablar qayber priçallarğa yaqınlaşa almıy.
Minzälä teatrı Törkiyägä kilde
14nçe oktyabr’ könne Törkiyä başqalası Änkarada Minzälä tatar drama teatrınıñ çığışı buldı. Qalada 15nçe tapqır uzuçı “Êtos xalıqara teatr festivale qısalarında Florid Büläkovnıñ “Söyäseñme, Söymiseñme…” tragikomediyäsen kürsättelär. Festival’neñ töp teması: ğoref-ğadätlärdän -kiläçäkkä. Tatar spektakle – ülem, uzğan ğomer häm igelek töşençäläre turında uylandıra. Äsär üz tormışıña, yaqınnarıña häm alarğa mönäsäbäteñä başqa küzlektän qararğa êtärä: “İgelek êşläw öçen çittän beräwne êzlärgä kiräkmider, bälki ğomer buyı yanıñda yäşägän keşe sineñ ber cılı süzeñä moxtacdır”.
Spektakl’dän soñ tamaşaçılar belän artistlar arasında qızıqlı äñgämä oyıştırıldı.
16nçı oktyabr’dä teatr kollektivı İstanbulda çığış yasadı. Alar Topqapı muzey kompleksındağı mädäni parkta konśert programmasında qatnaştı.
Tinçurin teatrınıñ 90 yıllığına - üzençälekle prem’yera
Qazannıñ Tinçurin isemendäge teatrı üzeneñ 90 yıllığına ölkän yäş’täge artistlar belän prem’yera äzerli. “Çönki teatrnı şuşı yubileyğa bezneñ ölkän buın kiterep citkerde. Bu spektaklebez alarğa räxmätebez,”-di baş rejissyer Tufan İmametdinov älege waqıyğa uñayınnan uzdırılğan matbuğat kiñäşmäsendä. “Ay, bılbılım” spektakle ğomer közendä qartlar yortına êlägüçelär arasında ğailä qorırğa omtıluçı keşelär turında. Matbuğat cıyılışında Tatarstan ministrlar kabinetınıñ Grajdanlıq xäle aktların terkäw idaräse başlığı Gölşat Niğ’mätullina da qatnaşa. Ul bıyıl 60 yäşe tulıp uzğan 300gä yaqın parnıñ yazılışuın äytte. Alar arasında qartlar yortında yäşäwçelär dä bar.
Spektakl’neñ prem’yerası 2023nçe yılnıñ 26nçı oktyabrenä bilgelängän.
Qazan “Şärıq bazarı”na äzerlänä.
20nçe oktyabr’dän 27senä qadär Qazanda “Şärıq bazarı” xalıqara milli mädäniyatlar festivale uzaçaq. Anıñ ğomum prodyusserı Rifat Fättaxov äytüençä, çarada qatnaşırğa teläwçelär küp. “Festival’gä yıl däwamında äzerlänäbez. Bıyıl 40 milli mädäniyat wäkile qatnaşa. Kiläse yıllarda 2 gala-konśert oyıştırırğa turı kilüe bar. Çönki ber konśert qısalarında 40 mädäniyatnı kürsätep beterep bulmıy”,-di ul.
Fättaxov bıyıl masştablarnıñ üzgärüen citkerde. Bıltır festival’ qısalarında 1 gala-konśert bulsa, bıyıl 7 çara ütkärelä. “Şärıq bazarı”nıñ millätlär arasında duslıq, berdämlekne nığıtuda zur rol’ başqaruın assızıqlıylar. Bigräk tä, törki däwlätlärne berläşterüdä ähämiyätle waqıyğa bulıp tora. Festival’neñ tantanalı açılışı 20nçe oktyabr’dä Qazan Ratuşasında uzaçaq. Çara qısalarında “Yalla” törkemeneñ Tatarstan buyınça gastrol’läre oyıştırıla. Festival’ 27nçe oktyabr’dä gala-konśert belän tämamlana.
“Tatarça diktant” akśiyäse başlanıp kitte
13nçe oktyabr’dä Qazanda Filologiyä häm mädäniyatara bäyläneşlär institutında “Tatarça diktant” akśiyäse uzdı. Anda diktantnı Bötendön’ya tatar kongressı, Filologiyä institutı studentları häm ğalimnäre yazdı. Kongressnıñ başqarma komitetı citäkçese Danis Şakirov “Tatarça diktant”nıñ bik möhim rol’ uynawın häm belem tikşerü akśiyäse genä tügel, tatar xalqın berläşterü faktorı buluın da äytte. “Bez bıyıl “Tatarça diktant” akśiyäsen sigezençe märtäbä uzdırabız. Bu – Bötendön’ya tatar kongressınıñ uñışlı proyektlarınnan berse, tulı ber xäräkät. “Tatarça diktant” tiz arada xalıq küñelenä kerde. Törle mäydannarda, sośial’ çeltärlärdä, internet kiñleklärendä xalıq akśiyädä bik teläp qatanaşa,”-di ul.
Bu atnada Törkiyä başqalası Änkaranıñ Xacı Bäyräm Wäli universitetı, ädäbiyat fakul’tetı da “Tatarça diktant” çarası uzdıra. Ul 19nçı oktyabr’ könne, köndezge säğat’ 1 tulıp 30 minutta zamança törki tellär häm ädäbiyatları bülegendä bulaçaq. Qatnaşırğa teläwçe härkemne kötep qalalar.
Yazmada Tatarstan Räiseneñ matbuğat xezmäte, “Tatar-inform” xäbär agentlığı häm “İntertat” gazetı yazmaları qullanıldı.
